Álemge aty әigili Vanga atty bolgar kóripkeli keler ghasyrda adamzattyng sanasy ózgeriske úshyrap, jer betindegi qaqtyghystardyng barlyghy diny negizde bolady dep joramal jasap ketken eken. HHI ghasyr bastalysymen biz dýniyejýzinde oryn alghan diny betperdeni jamylghan qanshama lankestik әreketter men konfessiyaaralyq soqtyghysulargha kuә bolyp kelemiz.

Jana ghasyrdyng alghashqy ondyghy da jana diny qaqtyghystan bastaldy. Adamzattyng 30 payyzdan astamyn qúraytyn hristian dinining ókilderine qarsy taghy bir soqqy berildi. Ýstimizdegi jyldyng 7 qantarynda Mysyr elining Naga-Hamady qalasynda Ghaysa payghambardyng tughan kýnin atap ótuge kelgen hristiandyqtargha músylmandar oq jaudyrdy. Jeti adam qaza tauyp, toghyz adam әrtýrli jaraqat aldy. Búl oqigha diny qaqtyghystar tarihynyng jana paraghyn ashty deuge tolyq negiz bar. Sebebi búl oqigha Ghaysa payghambardyng tughan kýninde oryn alghan bolatyn. Al, diny fanatikter ýshin payghambarynyng tughan kýni - eng qasiyetti kýnderding biri bolyp esepteledi.

Álemge aty әigili Vanga atty bolgar kóripkeli keler ghasyrda adamzattyng sanasy ózgeriske úshyrap, jer betindegi qaqtyghystardyng barlyghy diny negizde bolady dep joramal jasap ketken eken. HHI ghasyr bastalysymen biz dýniyejýzinde oryn alghan diny betperdeni jamylghan qanshama lankestik әreketter men konfessiyaaralyq soqtyghysulargha kuә bolyp kelemiz.

Jana ghasyrdyng alghashqy ondyghy da jana diny qaqtyghystan bastaldy. Adamzattyng 30 payyzdan astamyn qúraytyn hristian dinining ókilderine qarsy taghy bir soqqy berildi. Ýstimizdegi jyldyng 7 qantarynda Mysyr elining Naga-Hamady qalasynda Ghaysa payghambardyng tughan kýnin atap ótuge kelgen hristiandyqtargha músylmandar oq jaudyrdy. Jeti adam qaza tauyp, toghyz adam әrtýrli jaraqat aldy. Búl oqigha diny qaqtyghystar tarihynyng jana paraghyn ashty deuge tolyq negiz bar. Sebebi búl oqigha Ghaysa payghambardyng tughan kýninde oryn alghan bolatyn. Al, diny fanatikter ýshin payghambarynyng tughan kýni - eng qasiyetti kýnderding biri bolyp esepteledi.

Mysyrdaghy hristian dinin ústanushylardyn deni - koptylar. Kopt degenimiz kәdimgi perghauyn zamanyndaghy egiypettikterding resmy úrpaghy. Býginde koptylar 80 million halqy bar Mysyr elining 10% qúraydy eken. Bir Kairding ózinde 163 kopt hristiandarynyng shirkeui júmys isteydi. Arabtar jaulap alar aldynda Mysyrda kopt tilining dәureni jýrip túrghan. Músylmandar Mysyrdy basyp alghanmen bes ghasyr boyy kopt tili ózining qoldanu ayasyn taryltpay keldi. Degenmen basqynshy halyqtyng kóptigining arqasynda búl kóne til býginde tek shirkeulerdegi diniy-nanym rәsimderin ótkizetin tilge ainaldy.

Injil tarihynda koptylar Ghaysanyng eng alghashqy izbasarlary bolyp eseptelinedi. Sondyqtan әlem hristiandarynyng koptylargha degen qúrmeti erekshe. Sol sebepten de 7 qantarda oryn alghan lankestik әreket kýlli hristian әlemin dýr silkindirdi. Al, Islam dinin ústanushy fanatikterding sanasyn Qúranda aitylatyn músylmandar men hristindar arasyndaghy soghystyng elesi kezip ketkeni dausyz. Búghan deyin de Mysyrdaghy koptylar men músylmandar arasynda kóptegen qaqtyghystar bolyp túratyn. Alayda, Rojdestvo merekesi kezinde adam qazasy әli oryn almaghan edi. Mysyrdyng ontýstiginde býgin kýn sayyn jana qaqtyghystyng janghyryghy әlemge dybystyng jyldamdyghymen taraluda.

Mysyr elining resmy biyligi basqa arab memleketterine qaraghanda toleranttyqty, últ jәne dinaralyq kelisimdi nasihattaumen keledi. Hosny Mubarak ýkimeti koptylardyng tarihy jәdigerlerin saqtap qalugha, olardyng diny nanym-senimderine erkindik berip, Qazaqstandaghyday Rojdestvo meyramyn memlekettik mereke retinde jariyalaghanymen qoghamnyng 80% qúraytyn músylmandar ishindegi radikaldy toptardyng múnday әreketterine tosqauyl qoya almay keledi.

Qay dinning ókili bolmasyn adam balasy Gharyshty, tabighat ataulyny bir ghana Tәnir jaratqanyn biledi. Qasiyetti kitaptardyng barlyghynda da osy bir ghana aqiqat uaghyzdalady. Jaratqan ýshin qay tilde, qay dinde imangha kelgeniniz bәri bir. Sebebi ol eshqanday din men tilge múqtaj emes. Jaratushy ýshin jan men ruhtyng salghan asqaq әni kerek. Ókinishke oray alyp gharyshta kishkentay tozang qúrly joq jer planetasynyng túrghyndary әrtýrli, biraq týbi bir dinderge bólinip, qantógiske jol beredi. Búl aqyl-oyy men tehnologiyasy damyghan adamzattyng songhy uaqyttaghy birinshi kezekte túrghan ótkir mәselelesi. Qanshama soghys pen qoghamdyq kataklizmderden aman shyqqan adamzat gumanizm men toleranttyqty dәripteytin zamangha jetti degenimizben, osynday qisynsyz qaqtyghystardyng saldarynan qisaby joq qúrbandyq shalyp keledi.

Bizding dәuirimizge deyin 1368-1351 jyldary Mysyrdy biylegen Amenhotep IV perghauyn әrtýrli pútqa tabynyp jýrgen otandastaryn bir qúdaygha yaghny Atongha tabynugha shaqyrdy. Búl ejelgi órkeniyetterdegi monoteizmning bastauy nemese bir Tәnirge baghynugha qaray talpynghan alghashqy qadam bolatyn. Dinaralyq týsinbeushilikten bir Qúdaygha tabynushylyq elde tynyshtyq pen kelisimdi ornatyp, ejelgi Egiypetti eng ýzdik patshalyqtardyng qataryna shyghardy.