Merzimdi basylymdarda jariyalanyp jatatyn telebaghdarlamalardyng qatarynan 31-arnanyng bes birdey baghdarlamasy kórinbey qaldy. Atalghan arnadan taralyp kórermen auditoriyasymen qauyshqanyna kóp uaqyt óte qoymaghan «Bilgirler bәigesi» (ziyatkerlik baghdarlama jýrgizushisi Núrlan Álimjan), «Zamandastar» baghdarlamasy (jýrgizushisi Maqsat Mәlikúly), «Kәsipker» baghdarlamasy (jýrgizushisi Núrsúltan Qúrman) «Pikir alany» baghdarlamasy (jýrgizushisi Qasym Amanjolúly), 2011 jyly ótetin Qysqy Aziya oiyndaryna arnalghan «Biyik maqsat» baghdarlamasy (jýrgizushisi Salamat Omash) shamasy jabylyp qalghangha úqsaydy.

31- aranda qazir "Júldyzben jýzdesu", "Ázil-studio" jәne әr jeksenbi sayyn ekranda otyryp alyp joqty-bardy sóz qylatyn "Ángime bolsyn"  atty tok-shou syipatyndaghy baghdarlamalar ghana qalypty. Alayda osynday oiyn-sauyqtyq baghdarlamalar 31-arnanyng negizigi sayasatyna ainalsa kerek. «Júldyzdar otbasy» jurnalynyng saualnamasyna qatysqan arnanyng Bas diyrektory Núrjan Múhamedjanova «Songhy eki jylda bizding arnany algha sýirep kele jatqan  osy oiyn-sauyqtyq baghdarlamalar» deydi. Alayda, Núrjan Jalauqyzy әlgi jabylyp qalghan baghdarlamalar turaly  «kórermen jýreginen oryn taba bildi» degen pikirde kórinedi (Núrjan MÚHAMEDJANOVA, «31 arnanyn» bas diyrektory: «Dayyn habardy satyp alyp otyrmyz». «Júldyzdar otbasy» jurnaly, №2, 2010 jyl)

Merzimdi basylymdarda jariyalanyp jatatyn telebaghdarlamalardyng qatarynan 31-arnanyng bes birdey baghdarlamasy kórinbey qaldy. Atalghan arnadan taralyp kórermen auditoriyasymen qauyshqanyna kóp uaqyt óte qoymaghan «Bilgirler bәigesi» (ziyatkerlik baghdarlama jýrgizushisi Núrlan Álimjan), «Zamandastar» baghdarlamasy (jýrgizushisi Maqsat Mәlikúly), «Kәsipker» baghdarlamasy (jýrgizushisi Núrsúltan Qúrman) «Pikir alany» baghdarlamasy (jýrgizushisi Qasym Amanjolúly), 2011 jyly ótetin Qysqy Aziya oiyndaryna arnalghan «Biyik maqsat» baghdarlamasy (jýrgizushisi Salamat Omash) shamasy jabylyp qalghangha úqsaydy.

31- aranda qazir "Júldyzben jýzdesu", "Ázil-studio" jәne әr jeksenbi sayyn ekranda otyryp alyp joqty-bardy sóz qylatyn "Ángime bolsyn"  atty tok-shou syipatyndaghy baghdarlamalar ghana qalypty. Alayda osynday oiyn-sauyqtyq baghdarlamalar 31-arnanyng negizigi sayasatyna ainalsa kerek. «Júldyzdar otbasy» jurnalynyng saualnamasyna qatysqan arnanyng Bas diyrektory Núrjan Múhamedjanova «Songhy eki jylda bizding arnany algha sýirep kele jatqan  osy oiyn-sauyqtyq baghdarlamalar» deydi. Alayda, Núrjan Jalauqyzy әlgi jabylyp qalghan baghdarlamalar turaly  «kórermen jýreginen oryn taba bildi» degen pikirde kórinedi (Núrjan MÚHAMEDJANOVA, «31 arnanyn» bas diyrektory: «Dayyn habardy satyp alyp otyrmyz». «Júldyzdar otbasy» jurnaly, №2, 2010 jyl)

Alayda, «kórermen jýreginen oryn taba bilgen» baghdarlamalar nege jabyldy? Búl súraqqa Núrjan Jalauqyzy «atalghan baghdarlamalar byltyr memlekettik tapysyrys boyynsha qarjylandyrylghan edi. Tender 2009 jyly nauryz aiynda ótip, tiyisti qarjy shilde aiynda ghana týsti. Sondyqtan biz qarajaty keshigip keletin  memlekettik tapsyrystaghy baghdarlamalardy ústap otyra almaymyz. Onyng ýstine elimizdegi BAQ turaly zang boyynsha memlekettik tildegi baghdarlamalardyng kórsetilimin kemitpeuimiz kerek. Sol sebepten de  óz qarajatymyzben qazasha baghdarlamalardy dayyndap jatyrmyz» dep jauap berdi. Ol qanday baghdarlamalar? Múhamedjanova hanym әzirge búl súraqtyng jauabyn qúpiya qaldyra túrayyq degen ótinish bildirdi. Áytkenmende, aldaghy uaqytta 31-arnanyng formatyna sәikes qazaq tilindegi oiyn-sauyqtyq  baghdarlamalardyng kóbeye beretindigin anghardyq. Múny Múhamedjanova hanym da jasyra almady.

Ózderiniz bayqap jýrgen shygharsyzdar, bizding arnanyng formatyna kórermen auditoriyasyn kónildendiretin oiyn-sauyqtyq baghdarlamalar sәikes keledi. Osy baghytta júmys isteytin bolamyz, - deydi ol.

Jabylyp qalghan baghdarlamalarda qyzmet jasaghan jurnalister, tele jýrgizushiler jana baghdarlamalargha júmyldyrylatyngha úqsaydy. Núrjan Jalauqyzy bizdi osyghan sendirdi.

Sonymen, 31-arnadaghy memlekettik tilde taralyp qoghamdyq-әleumettik mazmúny aiqyndala bastaghan «Zamandastar», «Pikir alany» siyaqty jetekshi baghdarlamalar kórermen auditoryasymen qayta jýzdespeytin boldy. Esesine, 31-arnadaghy qazaq tildi sauyqtyq baghdarlama týn jarymyndaghy saghat tórtten qúlqyn  sәridegi jetige deyin shyghatyn «Júldyzdy jinaq» atty jana baghdarlamamen tolyghypty. 31-arna memlekettik tildegi baghdarlamalardyng jalpy jiyntyghyn audarmalarmen, naqtyraq aitsaq balalargha arnalghan tәrjima mulitfilimdermen, qolaysyz uaqytqa qoyylghan tәrjima filimdermen, STS-ting qazaqshagha qotarylghan tok-shoularymen jasap qana otyr.  Sóitip, memleketik tildegi baghdarlamalardyng qarasyn 37, 5 payyzgha jetkizipti!

Esterinzge sala keteyik, 31-arnanyng aksiyasyn 2008 jyldyng nauryz aiynda Reseyding STS telekompaniyasy satyp alghan bolatyn. QR BAQ turaly zany boyynsha sheteldik zandy túlgha bizdegi baspasózding 20 payyzdyq aksiyasyna ghana ie bolugha tiyis. Alayda, osy kýnge deyin 31-arnanyng ýlesi STS-ke qansha payyz kóleminde satylghany belgisiz bolyp keledi.  Al, әuel basta sayasiy-qoghamdyq mazmúnymen tanylghan 31-arna búl kýnderi tolyqtay STS-ting formatyna kóship aldy. Qysqasy, STS 31-arnany jútyp qoyghan siyaqty.

Tómendegi kestege kóz jýgirtiniz. 31-arna ghana emes, memlekettik tildegi baghdarlamalardyng ayasy ózge de arnalarda  tarylyp barady. Sonda deymiz-au, elimizdegi zandardyng oryndaluyn qadaghalaytyn qúqyq qorghau oryndary qayda qarap otyr? Mәdeniyet jәne aqparat ministrligi nege ýnsiz? Týsinbedik.

BIR APTADAGhY TELEHABARLARDYNG TILDIK ÝLES SALMAGhY (%)

Arnanyng aty                     2002 jyl           2009 jyl

Qaz.* Or. Qaz.     Or.

1. «QAZAQSTAN»                49,1  49,5**           63,5    36,5

2. «ELARNA»                      100    0                     50,8    48,2

3. «HABAR»                         22      77,8***        49       51

4. «RAHAT» (STV)              46,7   53,2               44,8   55,2

5. «TAN»                               39,6   60,4               43       57

6. «31 ARNA»                     18,7    81,3               33,4   66,6

7. KTK                                     24,2    75,8               28       72

8. NTK                                     25,1    74,9               23,6   76,4

9. «ASTANA»****               -            -                  17,8    83,2

Eskertuler:

a) * Qaz. - qazaqsha, Or. - oryssha.

ә) ** - «Qazaqstan» arnasynyng 2002 jylghy kórsetkishinde qazaqshasy men orysshasynyng qosyndysy (49,1+49,5) 98,6% bolyp túr. Qalghan 1,4% - sol kezdegi korey, úighyr jәne nemis tilderindegi habarlardyng jiyntyq ýlesi.

b) *** - «Habar» arnasynyng da 2002 jylghy kórsetkishinde qazaqsha jәne oryssha baghdarlamalardyng qosyndysy (22+77,8) 99,8%-gha teng bop túr. Qalghan 0,2% - sol kezde efirge shyghyp túrghan aghylshynsha janalyqtardyng («Habar-nius») ýlesi.

v) **** - 2002 jyly «Astana» arnasy respublikagha taralmaytyn edi.

«Abay-aqparat»