Latviyanyng «Vesty Segodnya +» gazetine súhbat bergen otandyq «Novoe pokoleniye» gazetining redaktory Sergey Aparin bylay depti: «V Kazahstane dvuyazychnoe mediynoe prostranstvo. Novosty puskayt snachala na russkom, zatem na kazahskom. A vot gazety istorichesky razdelilisi na dva fronta: 25-30% rynka zanimait periodika na gosyazyke. No serieznogo vliyaniya ona ne iymeet. Vo-pervyh, iyz-za svoey ochevidnoy gluposti, kotoraya ne iydet dalishe prizyvov k mejetnicheskoy vrajde y sharikovskih «Vse otnyati y podeliti». Vo-vtoryh, nesmotrya na vkachivanie gosdotasiy, ony bedny, menee upakovany y maloprofessionaliny. Chastniki, kak my, bolee reaksionny, a potomu polizuitsya bolishim sprosom. Vprochem, tiraj u biznes-izdaniy neveliyk. Malogramotnyy u nas narod, kak ny krutiy». «Aytqan sóz - atylghan oq». Alayda gazet redaktory Sergey Aparin búl sózinen bas tartyp otyrghangha úqsaydy. Al latviyalyq jurnalist Mariyana Ivanova-Evseeva: «Biz shyndyqty berdik» deydi.

Sergey APARIYN, «Novoe pokoleniye» gazetining bas redaktory:

Teriske shygharudy talap etemin...

Latviyanyng «Vesty Segodnya +» gazetine súhbat bergen otandyq «Novoe pokoleniye» gazetining redaktory Sergey Aparin bylay depti: «V Kazahstane dvuyazychnoe mediynoe prostranstvo. Novosty puskayt snachala na russkom, zatem na kazahskom. A vot gazety istorichesky razdelilisi na dva fronta: 25-30% rynka zanimait periodika na gosyazyke. No serieznogo vliyaniya ona ne iymeet. Vo-pervyh, iyz-za svoey ochevidnoy gluposti, kotoraya ne iydet dalishe prizyvov k mejetnicheskoy vrajde y sharikovskih «Vse otnyati y podeliti». Vo-vtoryh, nesmotrya na vkachivanie gosdotasiy, ony bedny, menee upakovany y maloprofessionaliny. Chastniki, kak my, bolee reaksionny, a potomu polizuitsya bolishim sprosom. Vprochem, tiraj u biznes-izdaniy neveliyk. Malogramotnyy u nas narod, kak ny krutiy». «Aytqan sóz - atylghan oq». Alayda gazet redaktory Sergey Aparin búl sózinen bas tartyp otyrghangha úqsaydy. Al latviyalyq jurnalist Mariyana Ivanova-Evseeva: «Biz shyndyqty berdik» deydi.

Sergey APARIYN, «Novoe pokoleniye» gazetining bas redaktory:

Teriske shygharudy talap etemin...

- Sergey Igorevich, siz latviyalyq basylymgha qazaq gazetterin «kedey, kәsiby dengeyi tómen» dep kórsetip, bagha bererliktey qazaq tilin qanshalyqty bilesiz?

- Siz mening gazetimde ótken júma kýni jariyalanghan maqalany oqyp shyghynyzshy aldymen...

- IYә, biz ony oqyp shyqtyq...

- Men búl súhbatty búlay bermedim! Múnday sózderdi eshqashan aitpadym da. Avtordyng shatasuyna nemese mening sózimdi paydalanyp ketuine mýmkindik bergen bir ghana auyz sózim mynada: Bizding oppozisiyalyq basylymdar, olar qazaqtildi, әlde orystildi boluyna qaramastan... Bәlkim, avtor qazaqstandyq basylymdardyng bәri qazaqtildi basylymdar dep oilap qalghan shyghar, bilmeymin, әiteuir maghan maqala avtorymen basqasha dialog jýrgizu qiyn bop túr... Men bylay dedim: Oppozisiya - bizde әlsizdeu. Keyde qarapayym BAQ-tar men gazetterge keshirilmeytin jәitter qazaqstandyq oppozisiyalyq aqparattyq qúraldaryna keshiriledi. Onda bireudi qaralau da, últ arazdyghyn qozdyru da kezdesedi. Biraq olargha bosandau qaraydy, óitkeni bizde oppozisiya - óte әlsiz. Egerde búl basylymdardy búl ýshin japsaq, onda týpting týbinde oppozisiyany salyq tóleushilerding qaltasyna asyraugha tura keler edi. Sondyqtan kez kelgen biylikke myqty oppozisiya kerek. Bizding oppozisiyamyz әlsiz bolghan son, olargha biraz nәrse keshiriledi.

- Áriptesterimiz súhbat avtory Mariyana Ivanova-Evseevamen súhbattasqanda, ol súhbattyng qalay jýrgizilse, solay berilgenin jetkizipti ghoy... Yaghni, sizding qazaq BAQ-na aitqan sóziniz de ras qoy...

- Jaqsy, oghan búdan basqa ne isteu kerek? «Joq, búnyng bәri ótirik edi» deu kerek pe? Onda basylymgha resmy týrde teriske shygharudy jariyalatyp, sot aldynda bәrining de shyndyq emestigin moyyndaugha tura keledi ghoy. Áriyne, adam bәrin de sotqa deyin joqqa shygharady.

- Al siz olarmen sottasyz ba, әlde teriske shygharudy talap etesiz be?

- Teriske shygharudy talap etemin! Al sottasugha kelsek, әriyne, sottasqym keledi, biraq múnyng bәri qarjylyq jaghdaygha baryp tireledi. Óitkeni latysh basylymyna qarsy sottasu ýshin qazaqstandyq basylymgha Latviyadan zanger tabu tym arzangha týspeydi dep oilaymyn.

- Dese de, siz «shyndyq sol gazettegi súhbat bop shyghady-au» dep sottasqynyz kelmey otyrghan shyghar, kim bilsin...

- Siz bos әngime aityp túrsyz. Egerde búl shyndyq bolsa, onda olargha habarlasyp kórip, bizding súhbattyng mәtinin súrap alynyzshy. Sonda onyng (Mariyana Ivanova-Evseeva - red.) ne aitaryn kórer edik. Jogharyda aitqanym, mәtinning ózin emes, diktafondyq núsqasyn súranyz. Naghyz qújat sol bop shyghady.

- Súhbat qayda alyndy, Mәskeude me?

- IYә.

- Yaghni, búl keybir adamdardyng Qazaqstanda bir sózdi, Reseyde basqasha sózdi aityp jýrgenining belgisi emes pe?

- Men sizge taghy da aitam, basqasha aitu degen qalay? Eger siz súhbatty oqyp kórseniz, ol mýldem jónsiz. Keyin siz mening gazette bergen maqalamdy oqyp kórinizshi. Óitkeni búl súhbatta qazaqtildi basylymdargha jala jabylady da, keyin bizding «Novoe pokoleniye» basylymyna da qayau týsirerliktey dýniyeler aitylady. Yaghni, biz búdan da tómenbiz, aqymaqtaumyz delinedi... Sondyqtan súhbatty taghy da oqyp shyghuynyzdy ótinemin.

- Últaralyq arazdyqqa kelsek, sizding súhbatynyz osy baghyttyng bir belgisi emes pe?

- Qanday belgi?

- Mening aitayyn degenim, sizding múnday oilarynyz últ arazdyghyn qozdyrmay ma?

- Men búl aqymaqtyq últaralyq qatynastargha syzat týsiredi dep oilamaymyn. Búl mening jýike-jýieme auyr tiyip túr desem, búl shyndyq. Siz óziniz oilanyzshy, mendey adam múnday súhbat bere alar ma edi? Jaqsy, egerde búl adam Qazaqstannan bayaghyda kóship ketip, bir kýshterding qarjysyna ómir sýrip jatsa, auzyna kelgendi ottay bermes pe edi?! Al mynda mýldem basqa jaghday. Qazaqstanda túryp jatyrmyn, mening ata-analarym men balalarym túryp jatyr. Logikalyq túrghydan oilanyp kórinizshi, men búlay aita alar ma edim?

- Logikalyq túrghydan oilanyp kórsek, bizdinshe, latviyalyq jurnalist biz ben siz biletin nәrselerdi bilmeydi de...

- Latviyalyq jurnalist qanday nәrselerdi bilmeydi dep túrsyz? Jәne nege olar bilmeui kerek, ne sonda, olarda internet joq pa? Latviya - artta qalghan memleket pe? Olar Qazaqstanda bolyp jatqan qyzyqty dýniyelerdi kóru ýshin ghalamtorgha arqa sýiey almay ma? Bizde qanshama oppozisiyalyq sayttar memlekettik jәne jekemenshik sayttardan da belsendi júmys istep keledi...

- Al siz qazaq BAQ-tarynan búl kelensizdik ýshin keshirim súraysyz ba?

- Nening qúrmetine men keshirim súrauym kerek? Belgili bir BAQ ekinshi bir BAQ-tan keshirim súray ma, sonda «qazaq BAQ-tarynan keshirim súrau» degeniniz ne? Búl degeniniz, «iyә, men osy dalbasa әngimeni aittym, basqa aitpaymyn» dep, bәrin moyyndauym kerek pe?

Mariyana IVANOVA-EVSEEVA,

Latviyanyng «Vesty Segodnya +» gazetining tilshisi:

Biz shyndyqty berdik!

- Qazirgi kýni Sergey Aparin sizge bergen súhbattan bas tartyp jatqan joq pa? Mәn-jaghdaydyng anyq-qanyghyn óziniz aitsanyz.

- Shynyn aitsaq, búl súhbat bir aigha juyq uaqyt búryn alynghan edi. Biz ózara súhbattastyq. Áriyne, súhbatta men bizding oqyrman auditoriyasyna say keybir tústardy ghana kýsheyttim. Al Aparinning neni joqqa shygharyp otyrghanyn bilmeymin. Sondyqtan ne aitarymdy da bilmey túrmyn.

- Qazaq basylymdary jayly aitsaq, súhbatta Aparin myrza «qazaq BAQ-taryn kedey, kәsiby dengeyi tómen» dep keltirmey me? Búl onyng sózi emes pe?

- Ol búl jerde naqty BAQ-tardy aityp otyrghan shyghar. Biraq Latviyada qazaqtyng qanday basylymdary kóp oqylady әri taralady degen saualgha kóp qyzyqpaytyndyqtan, búny jalpylama bergen shygharmyz. Qazir men múny esime de týsire almaymyn...

- Mariyana, súhbatta keybir jәitterdi «jalpylama» kórsetken siz be, ol ma?

- Joq, búl súhbatta men eshqanday da gazetting atauyn mysalgha keltirgen joqpyn. Sondyqtan sizding әriptesterinizge renjuding qajeti joq. Egerde onda naqty aiyptau bolghanda, renjuge bolar edi. Biraq onda eshqanday da aiyptarlyq nәrse joq.

- Al diktafonda Aparin myrza qalay sóilese, bәri de solay jazylghan ba?

- IYә, әriyne. Tek keybir nәrselerdi, kerisinshe, bermegenimiz bolmasa, bәri solay. Áriyne, biz tek qana shyndyqty berdik. Aparinning aitqan sózimen.

- Ol sizding basylymnan súhbatty teriske shygharudy talap etip jatyr ma?

- Qazirgi kýni Aparin bizden eshteneni de talap etip jatqan joq. Biz osy jayly onymen sóilesken joqpyz. Óz basym ylghy is-saparlarmen syrtta jýremin.

- Bizge súhbat bergen ol sizderden teriske shygharudy talap etetinin jetkizdi ghoy...

- Bәlkim, ol múny talap etetin shyghar. Men múny joqqa shyghara almaymyn.

- Sizding basylymynyz búl súhbatty teriske shygharugha bara ma?

-                     Búl túrghydan biz gazetimizding zangerimen sóilesip, qanshalyqty múnyng zandy ekenin baghalau kerekpiz. Ári bizding teriske shygharudy jariyalaugha qanshalyqty mindetti ekenimizdi de bilu kerekpiz. Egerde mindetti bolsaq, әriyne, kóremiz. Biraq búl teriske shygharu bolmaydy, búl berilgen aqparatqa týsindirme ghana boluy mýmkin.

Súhbatty úiymdastyrghan  - Kәmshat TASBOLAT

"Ayqyn", 09.02.10