Латвияның «Вести Сегодня +» газетіне сұхбат берген отандық «Новое поколение» газетінің редакторы Сергей Апарин былай депті: «В Казахстане двуязычное медийное пространство. Новости пускают сначала на русском, затем на казахском. А вот газеты исторически разделились на два фронта: 25-30% рынка занимают периодика на госязыке. Но серьезного влияния она не имеет. Во-первых, из-за своей очевидной глупости, которая не идет дальше призывов к межэтнической вражде и шариковских «Все отнять и поделить». Во-вторых, несмотря на вкачивание госдотаций, они бедны, менее упакованы и малопрофессиональны. Частники, как мы, более реакционны, а потому пользуются большим спросом. Впрочем, тираж у бизнес-изданий невелик. Малограмотный у нас народ, как ни крути». «Айтқан сөз - атылған оқ». Алайда газет редакторы Сергей Апарин бұл сөзінен бас тартып отырғанға ұқсайды. Ал латвиялық журналист Марьяна Иванова-Евсеева: «Біз шындықты бердік» дейді.

Сергей АПАРИН, «Новое поколение» газетінің бас редакторы:

Теріске шығаруды талап етемін...

Латвияның «Вести Сегодня +» газетіне сұхбат берген отандық «Новое поколение» газетінің редакторы Сергей Апарин былай депті: «В Казахстане двуязычное медийное пространство. Новости пускают сначала на русском, затем на казахском. А вот газеты исторически разделились на два фронта: 25-30% рынка занимают периодика на госязыке. Но серьезного влияния она не имеет. Во-первых, из-за своей очевидной глупости, которая не идет дальше призывов к межэтнической вражде и шариковских «Все отнять и поделить». Во-вторых, несмотря на вкачивание госдотаций, они бедны, менее упакованы и малопрофессиональны. Частники, как мы, более реакционны, а потому пользуются большим спросом. Впрочем, тираж у бизнес-изданий невелик. Малограмотный у нас народ, как ни крути». «Айтқан сөз - атылған оқ». Алайда газет редакторы Сергей Апарин бұл сөзінен бас тартып отырғанға ұқсайды. Ал латвиялық журналист Марьяна Иванова-Евсеева: «Біз шындықты бердік» дейді.

Сергей АПАРИН, «Новое поколение» газетінің бас редакторы:

Теріске шығаруды талап етемін...

- Сергей Игоревич, сіз латвиялық басылымға қазақ газеттерін «кедей, кәсіби деңгейі төмен» деп көрсетіп, баға берерліктей қазақ тілін қаншалықты білесіз?

- Сіз менің газетімде өткен жұма күні жарияланған мақаланы оқып шығыңызшы алдымен...

- Иә, біз оны оқып шықтық...

- Мен бұл сұхбатты бұлай бермедім! Мұндай сөздерді ешқашан айтпадым да. Автордың шатасуына немесе менің сөзімді пайдаланып кетуіне мүмкіндік берген бір ғана ауыз сөзім мынада: Біздің оппозициялық басылымдар, олар қазақтілді, әлде орыстілді болуына қарамастан... Бәлкім, автор қазақстандық басылымдардың бәрі қазақтілді басылымдар деп ойлап қалған шығар, білмеймін, әйтеуір маған мақала авторымен басқаша диалог жүргізу қиын боп тұр... Мен былай дедім: Оппозиция - бізде әлсіздеу. Кейде қарапайым БАҚ-тар мен газеттерге кешірілмейтін жәйттер қазақстандық оппозициялық ақпараттық құралдарына кешіріледі. Онда біреуді қаралау да, ұлт араздығын қоздыру да кездеседі. Бірақ оларға босаңдау қарайды, өйткені бізде оппозиция - өте әлсіз. Егерде бұл басылымдарды бұл үшін жапсақ, онда түптің түбінде оппозицияны салық төлеушілердің қалтасына асырауға тура келер еді. Сондықтан кез келген билікке мықты оппозиция керек. Біздің оппозициямыз әлсіз болған соң, оларға біраз нәрсе кешіріледі.

- Әріптестеріміз сұхбат авторы Марьяна Иванова-Евсеевамен сұхбаттасқанда, ол сұхбаттың қалай жүргізілсе, солай берілгенін жеткізіпті ғой... Яғни, сіздің қазақ БАҚ-на айтқан сөзіңіз де рас қой...

- Жақсы, оған бұдан басқа не істеу керек? «Жоқ, бұның бәрі өтірік еді» деу керек пе? Онда басылымға ресми түрде теріске шығаруды жариялатып, сот алдында бәрінің де шындық еместігін мойындауға тура келеді ғой. Әрине, адам бәрін де сотқа дейін жоққа шығарады.

- Ал сіз олармен соттасыз ба, әлде теріске шығаруды талап етесіз бе?

- Теріске шығаруды талап етемін! Ал соттасуға келсек, әрине, соттасқым келеді, бірақ мұның бәрі қаржылық жағдайға барып тіреледі. Өйткені латыш басылымына қарсы соттасу үшін қазақстандық басылымға Латвиядан заңгер табу тым арзанға түспейді деп ойлаймын.

- Десе де, сіз «шындық сол газеттегі сұхбат боп шығады-ау» деп соттасқыңыз келмей отырған шығар, кім білсін...

- Сіз бос әңгіме айтып тұрсыз. Егерде бұл шындық болса, онда оларға хабарласып көріп, біздің сұхбаттың мәтінін сұрап алыңызшы. Сонда оның (Марьяна Иванова-Евсеева - ред.) не айтарын көрер едік. Жоғарыда айтқаным, мәтіннің өзін емес, диктафондық нұсқасын сұраңыз. Нағыз құжат сол боп шығады.

- Сұхбат қайда алынды, Мәскеуде ме?

- Иә.

- Яғни, бұл кейбір адамдардың Қазақстанда бір сөзді, Ресейде басқаша сөзді айтып жүргенінің белгісі емес пе?

- Мен сізге тағы да айтам, басқаша айту деген қалай? Егер сіз сұхбатты оқып көрсеңіз, ол мүлдем жөнсіз. Кейін сіз менің газетте берген мақаламды оқып көріңізші. Өйткені бұл сұхбатта қазақтілді басылымдарға жала жабылады да, кейін біздің «Новое поколение» басылымына да қаяу түсірерліктей дүниелер айтылады. Яғни, біз бұдан да төменбіз, ақымақтаумыз делінеді... Сондықтан сұхбатты тағы да оқып шығуыңызды өтінемін.

- Ұлтаралық араздыққа келсек, сіздің сұхбатыңыз осы бағыттың бір белгісі емес пе?

- Қандай белгі?

- Менің айтайын дегенім, сіздің мұндай ойларыңыз ұлт араздығын қоздырмай ма?

- Мен бұл ақымақтық ұлтаралық қатынастарға сызат түсіреді деп ойламаймын. Бұл менің жүйке-жүйеме ауыр тиіп тұр десем, бұл шындық. Сіз өзіңіз ойлаңызшы, мендей адам мұндай сұхбат бере алар ма еді? Жақсы, егерде бұл адам Қазақстаннан баяғыда көшіп кетіп, бір күштердің қаржысына өмір сүріп жатса, аузына келгенді оттай бермес пе еді?! Ал мында мүлдем басқа жағдай. Қазақстанда тұрып жатырмын, менің ата-аналарым мен балаларым тұрып жатыр. Логикалық тұрғыдан ойланып көріңізші, мен бұлай айта алар ма едім?

- Логикалық тұрғыдан ойланып көрсек, біздіңше, латвиялық журналист біз бен сіз білетін нәрселерді білмейді де...

- Латвиялық журналист қандай нәрселерді білмейді деп тұрсыз? Және неге олар білмеуі керек, не сонда, оларда интернет жоқ па? Латвия - артта қалған мемлекет пе? Олар Қазақстанда болып жатқан қызықты дүниелерді көру үшін ғаламторға арқа сүйей алмай ма? Бізде қаншама оппозициялық сайттар мемлекеттік және жекеменшік сайттардан да белсенді жұмыс істеп келеді...

- Ал сіз қазақ БАҚ-тарынан бұл келеңсіздік үшін кешірім сұрайсыз ба?

- Ненің құрметіне мен кешірім сұрауым керек? Белгілі бір БАҚ екінші бір БАҚ-тан кешірім сұрай ма, сонда «қазақ БАҚ-тарынан кешірім сұрау» дегеніңіз не? Бұл дегеніңіз, «иә, мен осы далбаса әңгімені айттым, басқа айтпаймын» деп, бәрін мойындауым керек пе?

Марьяна ИВАНОВА-ЕВСЕЕВА,

Латвияның «Вести Сегодня +» газетінің тілшісі:

Біз шындықты бердік!

- Қазіргі күні Сергей Апарин сізге берген сұхбаттан бас тартып жатқан жоқ па? Мән-жағдайдың анық-қанығын өзіңіз айтсаңыз.

- Шынын айтсақ, бұл сұхбат бір айға жуық уақыт бұрын алынған еді. Біз өзара сұхбаттастық. Әрине, сұхбатта мен біздің оқырман аудиториясына сай кейбір тұстарды ғана күшейттім. Ал Апариннің нені жоққа шығарып отырғанын білмеймін. Сондықтан не айтарымды да білмей тұрмын.

- Қазақ басылымдары жайлы айтсақ, сұхбатта Апарин мырза «қазақ БАҚ-тарын кедей, кәсіби деңгейі төмен» деп келтірмей ме? Бұл оның сөзі емес пе?

- Ол бұл жерде нақты БАҚ-тарды айтып отырған шығар. Бірақ Латвияда қазақтың қандай басылымдары көп оқылады әрі таралады деген сауалға көп қызықпайтындықтан, бұны жалпылама берген шығармыз. Қазір мен мұны есіме де түсіре алмаймын...

- Марьяна, сұхбатта кейбір жәйттерді «жалпылама» көрсеткен сіз бе, ол ма?

- Жоқ, бұл сұхбатта мен ешқандай да газеттің атауын мысалға келтірген жоқпын. Сондықтан сіздің әріптестеріңізге ренжудің қажеті жоқ. Егерде онда нақты айыптау болғанда, ренжуге болар еді. Бірақ онда ешқандай да айыптарлық нәрсе жоқ.

- Ал диктафонда Апарин мырза қалай сөйлесе, бәрі де солай жазылған ба?

- Иә, әрине. Тек кейбір нәрселерді, керісінше, бермегеніміз болмаса, бәрі солай. Әрине, біз тек қана шындықты бердік. Апариннің айтқан сөзімен.

- Ол сіздің басылымнан сұхбатты теріске шығаруды талап етіп жатыр ма?

- Қазіргі күні Апарин бізден ештеңені де талап етіп жатқан жоқ. Біз осы жайлы онымен сөйлескен жоқпыз. Өз басым ылғи іс-сапарлармен сыртта жүремін.

- Бізге сұхбат берген ол сіздерден теріске шығаруды талап ететінін жеткізді ғой...

- Бәлкім, ол мұны талап ететін шығар. Мен мұны жоққа шығара алмаймын.

- Сіздің басылымыңыз бұл сұхбатты теріске шығаруға бара ма?

-                     Бұл тұрғыдан біз газетіміздің заңгерімен сөйлесіп, қаншалықты мұның заңды екенін бағалау керекпіз. Әрі біздің теріске шығаруды жариялауға қаншалықты міндетті екенімізді де білу керекпіз. Егерде міндетті болсақ, әрине, көреміз. Бірақ бұл теріске шығару болмайды, бұл берілген ақпаратқа түсіндірме ғана болуы мүмкін.

Сұхбатты ұйымдастырған  - Кәмшат ТАСБОЛАТ

"Айқын", 09.02.10