Reseyding «Lukoyl» últtyq kompaniyasynyng enshiles kәsiporny «nggo-Vostochnaya servisnaya gruppa» JShS qareketine qarap-aq osynday oy týyge bolady.

«Lukoyldyn» Permi ólkesindegi eng iri merdigeri, 6 mynday adam júmys isteytin, Reseyde, Qazaqstanda jәne Ózbekstanda ornalasqan 13 birdey óndiristik kәsiporyndardy biriktiretin iri holding «Neftiservisholding» (NSH) kompaniyasy 2007 jyly Qazaqstannyn «OntýstikMúnayGaz» búrghylau kompaniyasyn satyp alyp, Qazaqstan naryghyna shyqty. Sóitip, Manghystau jәne Aqtóbe oblystarynda NSH-nyng bel balasy «nggo-Vostochnaya servisnaya gruppa» (iVSG) seriktestigining arnayy servistik ortalyghy qúrylyp, óndiristik qyzmet kórsetu bazasy jasaqtaldy. 23.01.2007 j. №8048-1943-TOO (IU) nómirli tirkeu kuәligin iyelengen, Igori Vyacheslavovich Sherstnyov basqaratyn búl JShS qazirgi tanda Aqtau qalasynyng irgesindegi óndiristik aimaqta ornalasqan. Qazaqstannyng basqa banki qúryp qalghanday, Resey «Sberbankinin» filialynan ese-shot ashyp, qyzmetin órkendetip, jýrip jatyr. Meyli ghoy, ózining jeke mýddesimen qosa elimizding ekonomikasyn damytugha da ýles qosarlyqtay iygi is tyndyryp, zandy týrde, yn-shynsyz júmysyn jasap jatsa, Qazaqstan jaghy búl kompaniyagha alghystan basqa eshtene aitpas edi.

Reseyding «Lukoyl» últtyq kompaniyasynyng enshiles kәsiporny «nggo-Vostochnaya servisnaya gruppa» JShS qareketine qarap-aq osynday oy týyge bolady.

«Lukoyldyn» Permi ólkesindegi eng iri merdigeri, 6 mynday adam júmys isteytin, Reseyde, Qazaqstanda jәne Ózbekstanda ornalasqan 13 birdey óndiristik kәsiporyndardy biriktiretin iri holding «Neftiservisholding» (NSH) kompaniyasy 2007 jyly Qazaqstannyn «OntýstikMúnayGaz» búrghylau kompaniyasyn satyp alyp, Qazaqstan naryghyna shyqty. Sóitip, Manghystau jәne Aqtóbe oblystarynda NSH-nyng bel balasy «nggo-Vostochnaya servisnaya gruppa» (iVSG) seriktestigining arnayy servistik ortalyghy qúrylyp, óndiristik qyzmet kórsetu bazasy jasaqtaldy. 23.01.2007 j. №8048-1943-TOO (IU) nómirli tirkeu kuәligin iyelengen, Igori Vyacheslavovich Sherstnyov basqaratyn búl JShS qazirgi tanda Aqtau qalasynyng irgesindegi óndiristik aimaqta ornalasqan. Qazaqstannyng basqa banki qúryp qalghanday, Resey «Sberbankinin» filialynan ese-shot ashyp, qyzmetin órkendetip, jýrip jatyr. Meyli ghoy, ózining jeke mýddesimen qosa elimizding ekonomikasyn damytugha da ýles qosarlyqtay iygi is tyndyryp, zandy týrde, yn-shynsyz júmysyn jasap jatsa, Qazaqstan jaghy búl kompaniyagha alghystan basqa eshtene aitpas edi.
Alayda qazirgi jaghday olay bolmay túr. Osy seriktestikting keluimen birge qazaqstandyq birneshe servistik mekeme qara taqyrgha otyrdy. Olardyng qatarynda únghylargha aghymdaghy jәne kýrdeli jóndeu jýrgizumen ainalysatyn «KapRemServiys» JShS, «Catkaz Limited» JShS, «Kezbi» JShS, «Kaspian ven serviys» JShS, «Múnayfilitserviys» JShS, «Fortek» JShS, «Manghystaugeologiya» AQ, «Polikamserviys» JShS, «Biybisara» JShS, «Aqyrys» JShS, «Kruz» JShS, «Abonya» JShS, «Drilling servis LTD» JShS, «Búrghylau» JShS, «Jóndeu» JShS, «Evraziya drilling» JShS, «MAIKS» JShS, t.b. ondaghan kәsiporyn bar. Yaghni, reseylik alpauyt kompaniya dәl osynday servistik qyzmet kórsetumen ainalysatyn birneshe manghystaulyq kәsiporyndardyng nanyn tartyp jep jatyr. Qalaysha?
Marat Kamalovtyng 2007 jylghy 2-tamyz kýngi «Neftyanye vedomosti» bulleteninde «Neftiservisholding» priobrel burovui kompanii» dep jalpaq júrttan sýiinshi súrap jazghanynday, búl kompaniyanyng qolyndaghy liysenziyalyq paket únghylargha aghymdaghy jәne kýrdeli jóndeulerdi jýrgizuge, olargha óndiristik-geofizikalyq zertteuler jýrgizuge, sonday-aq múnay ónerkәsibi qúral-jabdyqtarymen servistik qyzmet kórsetuge rúqsat beredi. Al sonda dәl osynday servistik kәsiporyn Qazaqstanda qúryp qalyp pa? Ataghy darday reseylik kompaniyanyng aldynda basymyzdy iyip, baghynyshty bolyp, attay qalap, alystan shaqyratynday basymyzgha ne kýn tudy?
Ángimening týp-tórkini týsinikti boluy ýshin bәrin basynan bastayyq. 2009 jyldyng 12-nauryzy kýni qazaqstandyq «KapRemServiys» seriktestigining diyrektory Zamir Ghalymúly Temirtasovtyng Qazaqstannyng «Atameken» odaghy» últtyq ekonomikalyq palatasynyng tóraghasy Azat Peruashevqa jazghan hatynda biraz shyndyqtyng beti ashylyp, birtalay nәrse býge-shigesine deyin bayandaldy. «Baqsam, baqa eken» demekshi, 2004 jyly qúrylghan, 2007 jyldyng aqpan aiynan beri Soltýstik Bozashy ken ornynda únghylargha kýrdeli jóndeuding eng bir auyr da qauipti júmystaryn atqaryp kelgen «KapRemServiys» JShS 2008 jyldyng qyrkýiek aiynda ken ornynyng bas operatory, Qytay-Resey birlesken kәsiporny - «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialy úiymdastyrghan №TSC08/029/O ashyq tenderge qatysyp, kózapara jasalghan qaraulyqtyng kesirinen onbay «útylady». Aldymen oblystyq «Ogny Mangistau» gazetinde jariyalanghan habarlamada (04.11.2008 j., №175 sany) «tender ótpegen» dep tanylady. Sonday-aq, 2008 jyldyng 24-qarashasy kýngi «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialy joldaghan №TO2-506/24.11. hatynda №1, №3 lottardyng ótpegeni jóninde aitylady. Tenderding ótpey qaluyna baylanysty búghan deyin jasalghan «KapRemServiys» JShS men «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialy arasyndaghy kelisim-shartty úzartudy súrap jazghan Z.Temirtasovtyng hattaryna operator kompaniyadan («Buzachy Opereyting Ltd») eshqanday jauap bolmaydy. Z.Temirtasov 2009 jyldyng 21-qantarynda «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasy filialynyng bas menedjeri Tyani Keszyanimen kezdeskende, ol búl mәsele boyynsha jauap jazudy ózining orynbasary V.Ejovqa tapsyrghanyn aitady. Al V.Ejov bolsa, tóbeden týskendey qylyp «KapRemServiys» seriktestigining tenderden útylghanyn, 2009 jyldyng 1-sәuirinen bastap Soltýstik Bozashydaghy únghylargha kýrdeli jóndeu júmystaryn tenderde barlyq lottardy jenip alghan «ngo-Vostochnaya servisnaya gruppa»  jýrgizetindigin, onyng sebebi, «KapRemServiys» seriktestigining tenderge úsynghan baghalary reseylik kompaniyagha qaraghanda anaghúrlym joghary bolghandyghyn aitady.  
Z.Temirtasovtyng tenderge qatysyp otyrghan eki kompaniya eki memlekettiki ekenin, sondyqtan QR Industriya jәne sauda ministrligining 2007 jyldyng 30-shy qantaryndaghy №30 búiryghymen bekitilgen, jer qoynauyn paydalanudaghy qyzmet kórsetude «qazaqstandyq mazmúndy» qatang eskeru jónindegi Metodikagha sәikes qazaqstandyq kompaniyagha basymdyq berilip, osy erejege baylanysty sheteldik (reseylik) kәsiporyngha qatang talap qoyyluy kerektigin aityp, shyr-pyr bolghan dausyn eshkim qúlaqqa ilmeydi. Búl jerde «Jer qoynauy jәne jer qoynauyn paydalanushylar turaly» QR Zanynyng 63-2 babynyng 3-tarmaghy óreskel búzylghandyghy da eskerilmeydi.
Osynday zansyzdyqtardy ashyp aityp, atap kórsetken Z.Temirtasovtyng jan-jaqqa jazghan hattarynan eshqanday qayran bolmaydy. «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialy tyrs etip týsinik bermesten jatyp alady. Zandylyqtyng saqtaluyn qadaghalaushy organ – prokuratura da sheteldik kompaniyanyng aldynda dәrmensizdik tanytyp, búl mәseleni sot arqyly sheshu jóninde kenes berumen ghana shekteledi. Manghystau oblystyq әkimshiligining «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialymen jýrgizbek bolghan kelissózderinen eshqanday nәtiyje shyqpaydy. Kompaniya filialy ortaq til tauyp, týsinistik tanytugha niyet te bildirmeydi. (Múnyng ózi olardyng jergilikti biylikti mensinbey, múrnyn shýiirip qaraytyndyghyn kórsetedi). Z.Temirtasov búl jerde tenderdi úiymdastyrushy «Lukoyl Oversiz Holding Ltd» kompaniyasynyng preziydenti men tenderding jenimpazy «nVSG» JShS arasynda jeng úshynan jalghasqan qúpiya baylanys bar ekendigine kýdiktenetinin jasyrmaydy. Óitkeni, «Lukoyl Oversiz Holding Ltd» kompaniyasynyng preziydenti Andrey Kuzyaev, sonymen qatar «Permskaya proizvodstvenno-finansovaya gruppa» diyrektorlar kenesining tóraghasy. Al «ngVSG» JShS-ning jalghyz qúryltayshysy - «Neftiservisholding» osy «Permskaya proizvodstvenno-finansovaya gruppanyn» qúramyna kiredi. Yaghny «Buzachy Opereyting Ltd» kompaniyasynyng filialynda Qazaqstan zandaryn kópe-kórneu belden basyp ótkizilgen tenderdi shyrmauyqsha shyrmap jatqan jipting bir úshyn osy jerden izdeu kerek.
Eng soraqysy sol – Z.Temirtasovtyng hatyna jauap jazghan «Lukoyl Oversiz Holding Ltd» kompaniyasy qazaqstandyq filialynyng diyrektory IY.N.Nasyrov tenderding óte dúrys ótkendigin aita kelip, beti shylp etpesten «iVSG» JShS – Qazaqstan zandaryna sәikes qúrylghan, Manghystau oblysynda júmys ornyn ashyp, el qazynasyna salyghyn tólep otyrghan qazaqstandyq kәsiporyn» (?) dep soqqan. Onyng aituynsha, búl kompaniyanyng eshqanday jergilikti zandardyng talabyna qaramastan, tauar satyp alu men qyzmet kórsetu ýshin qajetti qarajatty bir ghana kózden alugha tolyq qúqy bar jәne búl «Lukoyl Oversiz Holding Ltd» sayasatyna tolyq say keledi. Sonday-aq, búl ýshin oghan eshkim de narazylyq bildiruge haqy joq. 
Osy jerde orayy kelip túrghanda aita ketu kerek, «Lukoyl Oversizdin» múnday sayasaty búl kompaniyanyng qatysy bar barlyq ken oryndarynda jýrgizilip keledi. Aytalyq, «Qaraqúdyq» ken ornyndaghy únghylargha aghymdaghy jәne kýrdeli jóndeu jýrgizumen, búrghylau júmystarymen ainalysatyn, 100 payyz aksiyasy «Lukoyl Oversiz Holding Ltd» menshigindegi merdigerlik kompaniya - «Qaraqúdyqmúnay» JShS qyzmetin de sol bayaghy «yVSG» jýzege asyryp otyr.
Sóitip, ainalyp kelgende, «iVSG» artynda túrghan qytaylyqtar men reseylikter ózderin «qazaqstandyq kәsiporyn» retinde kórsetip, syrty jyltyraghan, ishi qaltyraghan aram pighyldy ekijýzdi sayasatyn betke ústap,  jogharyda atap ótken «qazaqstandyq mýddeni» (nemese «qazaqstandyq mazmún») kózdegen el sayasatyn qoljaulyq qyldy.
Taghy bir mysal. Ýstimizdegi jyly nauryz aiynyng basynda Manghystau ólkesine arnayy issaparmen kelgen birinshi viyse-premier Ómirzaq Shýkeevting qatysuymen birqatar kәsiporyndar memorandumdargha qol qoydy. Sol joly suyrylyp sóz sóilegen Ó.Shýkeev búl memorandumdardyng qúr sóz kýiinde qalmaytynyn, aldaghy uaqytta әrbir kәsiporynmen jeke-dara kelisimsharttar jasalatyndyghyn jariya etti. Oblys әkimining yqpalynan shyqpaytyn jalghyz oblystyq telearna «Qazaqstan-Aqtau» men biylikke baghynyshty basqa da barlyq búqaralyq aqparat qúraldary múny «Otandyq kәsiporyndar ýlken júmys kólemine ie boldy! Jergilikti jerde jýzdegen júmys kózderi ashylatyn boldy!» dep jarysa jazyp, jasalmaghan sharuanyng jarnamasyn kýmpildetip jatty. Al eng soraqysy sol – osy jiynda biri sheteldik, biri otandyq kompaniyalardyng atynan shyqqan bolyp «Qarajambasmúnay» men «Túlparmúnayserviys» JShS-ning atynan eki jaqtan da eki qytaylyq shygha kelgende, zaldyng ishin mysqyldy kýlki kernep ketti. Al janaghy jaramsaq BAQ ókilderi búl turaly lәm-mim dep tis jaryp, jaq ashqan joq. «Jabuly qazan jabuly» kýiinde qaldy. Mine, sizge otandyq kompaniyanyng atyn jamylghan qytaylyq ekspansiyanyng mynnan bir mysaly kerek bolsa! Al biylik basyndaghylar qarapayym halyqty da, qazaqstandyq kәsipkerlerdi de týk kórmeytin soqyr, eshteneni estimeytin sanyrau, dymgha týsinbeytin menireu sanap, aqymaq kóredi. Sayyp kelgende, búdan jergilikti kәsiporyndar zardap shegip, óz elinde, óz jerinde otyryp shómishten qaghylyp, el ekonomikasyn iygeru sybaghasynan qúr qalyp, shetqaqpay kórip otyr.
Demek, búl – «2008 jyldyng jeltoqsan aiynda Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng sheteldik investorlarlar kenesining otyrysynda qadap túryp aitqan «qazaqstandyq mýdde» mәselesi ayaqasty boldy» degen sóz. Onda sheteldik kompaniyalarmen jasalatyn kelisimsharttarda qazaqstandyq kәsiporyndardyng mýddesin kóbirek kózdep, tauar satyp alu men qyzmet kórsetu jәne mamandardy qayta dayarlau mәselesinde qazaqstandyq ýlesti arttyru jayy qatang eskertilgen bolatyn. Ókinishke qaray, shekten shyqqan sheteldik kompaniyalar el Preziydentining sózin aidalagha atqan anshynyng oqtarynday qylyp, qúlaghyna da qystyrmastan, eleusiz qaldyrdy. Búl ne sonda? Eldi de, Elbasyny da syilamau ma? Álde biylik basyndaghylardyng memleket mýddesi ayaqasty bolmaq týgili, tapa-tal týste elin jau talaghanday etip tonap, basyna it saryp jatsa da, basy auyrmaytyn namyssyzdyghy men nemqúraydylyghy ma? Ekeui de boluy mýmkin. Óitkeni, aqsha ýshin aryn satugha da bar qazirgi biylik basyndaghylardyng óz qúlqynyn ghana kýittep, óz halqyna jany ashymaytyn qatygez pighylynan bәrin de kýtuge bolady. Al osyny jaqsy biletin ayar sheteldikter kez-kelgen uaqytta satyp alugha bolatyn bizding arsyz sheneunikterimizdi óz maqsattaryna sheber paydalanyp, eldi de, Elbasyny da kelemesh qylyp otyr. Búghan el ishindegi úlyorystyq shovinizmdi ashyqtan-ashyq qoldap, jergilikti halyqqa azu tisi men ayausyz tyrnaghyn kórsetip qoidy ózining mәrtebeli mindeti sanaytyn reseylik sayasattyng yqpalyndaghy ondaghan búqaralyq aqparat qúraldaryn qosynyz.
«Auzymdy ashqan son, kómekeyimdi nege kórsetpeyin?» degendey, aqyry aitqan son, aqiqatty ayaghyna deyin aitayyq, qytaylyq jәne reseylik kompaniyalardyng kópe-kórneu ozbyrlyghy tek múnymen ghana bitpeydi. Biz tek bir ghana mysal keltirdik. Al Qazaqstannyng býkil batys óniri – Manghystau, Atyrau, Batys Qazaqstan, Aqtóbe oblystarynyng múnay-gaz salasyn, jalpy Orta Aziyanyng ekonomikasyn basqarudy qoldaryna tolyqtay alghan Reseyding «Lukoyl», «Rosnefti», «Gazprom» siyaqty alpauyt kompaniyalary songhy kezde búrynghy búrynghy ma, endi tipti kýsheyip, ózderining jergilikti ókimetpen jasaghan kelisimsharttaryndaghy әleumettik baghdarlamalardyng bәrin jappay qysqartugha kóshti. Onyng ishinde ózderi júmys jasap jatqan jergilikti jerlerde әleumettik obektiler salyp, jergilikti halyqtyng әl-auqatyn kóteruden bastap, qol astyndaghy qazaqstandyq júmysshylardy qayta dayarlaudan ótkizu, olardy óndiristik kompaniyada júmys istegeni ýshin beriluge tiyisti tamaqpen, kiyimmen qamtamasyz etu siyaqty «úsaq-týiekterge» deyin bar. Qazir osynyng bәri qysqartylyp, últy qazaq nemese qazaqstandyq júmysshylar jattyng qolynda jalshy bolyp, óz elinde ógey baladay kýy keship jýr.
Sodan keledi de, dәl sonday dәrejedegi jergilikti mamandar shetqaqpay kórip, shetten kelgen júmys kýshine alabóten airyqsha jaghday jasalady. Salystyru ýshin aita keteyik. Mәselen, siz qanday myqty maman bolsanyz da, AQSh-qa nemese Qytaygha yaky Europa memleketterine baryp, júmysqa ornalasuynyz qiyngha týsedi. Óitkeni, damyghan elderde eng aldymen óz elining azamattaryn júmyspen qamtamasyz etedi. Al sizding oi-órisiniz ben bilim-biliginiz, kәsiby dәrejeniz amerikalyq nemese qytaylyq azamattardan on jerden joghary bolyp túrsa da, ol elding kәsiporyndary aldymen óz elining mamanyn júmysqa alady.
Al bizde bәri kerisinshe. Eger siz Qazaqstanda tuyp, Qazaqstanda túratyn, onyng ishinde qazaq bolsanyz, qansha jerden jeti til týgili, jetpis til bilip, zamanauy bilim men ghylymnyng jetistikterimen jan-jaqty qarulanghan vunderkind bolsanyz da, óz ornynyzgha layyq mekemede qyzmet jasap, óz elinizding ekonomikasyn órkendetu isine ýles qosuynyzgha, ony aitasyz, ózinizge tiyesili nәpaqanyzdy tiyisti jolmen tabuynyzgha da mýmkindiginiz joq. Onyng esesine sizding laqtyrghan tayaghynyzdy alyp kele almaytyn, qolynyzgha su qúngha da jaramaytyn, shala sauatty, dýmbilez orys pen dýdәmal qytaylyqtyng sizding tóbenizden tónip, әngirlep әmirin jýrgizip, qalaghan baghytyna qaymana malday qayyrmalap aidap, qay sharuasyna da qúlsha júmsaugha qúqy bar. Mine, qazirgi bizding biylikting jetken jeri, jýrgizip otyrghan saldaqy sayasatynyng syqpyty osy.
Reseyding «Lukoyl Oversiyz» kompaniyasy tolyghymen baqylau paketin qolyna alghan «Qaraqúdyqmúnay» JShS, jartylay aksiyalar paketin iyelengen «Severniy Buzachy Opereyting Ltd», «Arman» kәsiporyndaryndaghy jaghday turaly da osyny aitugha bolady. Ásirese Stepan Gurjiy basqaratyn «Qaraqúdyqmúnay» seriktestigindegi hal-ahual óte kýrdeli kýide. «Múnda tipti Preziydent aitqan «qazaqstandyq mazmún» mәselesi mýldem maghynasynan aiyrylghan» dese de bolady. Óitkeni, qanshama dәl sonday dәrejedegi jergilikti mamandar júmyssyz qanghyp jýrse de, múnda basshylyqtaghy jauapty qyzmetkerlerden bastap ortanqol qyzmetkerlerge deyin týgeldey Reseyding azamattary (naqtyraq aitqanda, orystar) otyr. Al qazaq bayghús qashanda «baryp kel, shauyp keldin» sharuasyna shapqylap jýretin, eshqashan qyzmet babymen ósui mýmkin emes, jalaqysy az, jauapkershiligi joq qyzmetter men qara júmysqa jegilgen.
Al endi «Múnyng sebebi nede?» degenge kelsek, aisbergting astynda jatqan bóligi siyaqty múnyng astaryndaghy jymysqy sayasatty aitpay-aq angharu ýshin atanyzdan aqyly asqan danyshpan bolyp tuudyng keregi joq. Barlyghy da kózi ashyq, kónili oyau әrbir adamgha aq matany qara jippen qayyp tikkendey badyrayyp kórinip túr. Qaptaghan qara qytay men samsaghan sary orystyng aldynda bәpek qaghyp, qúraq úshqan qazirgi qolbala-biylik óneshinen ótetin «jasyl qaghaz» ýshin jantalasyp, óz elining nesibesimen qosa ar-úyatyn da, iman-ibasyn da satyp jiberuge dayyn. Múny basqasha týsindirip keregi joq. Óitkeni, songhy kezde elimizding sayasaty men ekonomikasynda, barlyq salada da aidahar tanbaly «ajdaha memleket» - Qytay men «ay-kórshimiz» - Reseydin, әsirese orystardyng ekspansiyasy kýsheyip keledi. Búl jayt Qazaqstan halqynyng negizgi nәpaqasy jәne elding bolashaghy sonymen tyghyz baylanysty basty qazynasy bolyp tabylatyn múnay-gaz salasynda anyq bayqalyp otyr.
Demek, sheteldikter týgili, tipti biylik basyndaghylardyng ózderi Elbasymyzdyng qatang týrde qadap aitqan el ekonomikasyna «qazaqstandyq mazmún» («kazahstanskoe soderjaniye») beru, yaghny barlyq salalarda da jergilikti kәsipkerler men qazaqstandyq tauar óndirushilerdi, qyzmet kórsetumen ainalysatyn servistik kәsiporyndardy kóptep tartu turaly bastamasyna pysqyryp ta qarap otyrghan joq. Sonda múny qalay týsinemiz? El ýkimeti men jergilikti jerdegi әkim-qaralardyng ózderi birden-bir ókili bolyp tabylatyn óz Preziydentin mensinbeytin, onyng bergen tapsyrmalary men oi-pikirlerin qúlaghyna da qystyrmaytyn bolghany ma? Búl súraqtardyng jauabyn biz sol biylik basyndaghylardyng ózine qaldyrdyq.
Búl jerde eskermeuge bolmaytyn taghy bir kiltipan bar. Qazirgidey qym-quyt, alasapyran, aumaly-tókpeli uaqytta, keshegi kýni «men» dep tósin úrghandardyng ózi men-zeng bolyp, qaq mandayyna daghdan soyyl tiygendey daghdaryp, dal bolyp qalghan zamanda, jappay daghdarys jaghdayynda qaydaghy bir qanghyp kelgen kirmelerding esikten kirip, «tór meniki» dep, tóbemizge shyghuy, óz nanymyzdy ózgelerding tartyp jeui kәsipkerler men óndiris iyelerin bylay qoyghanda, qarapayym halyqty da ashyndyryp, qatty narazylyghyn oyatuy mýmkin. «Ash bala – toq balamen oinamaydy. Toq bala «ash bolam» dep oilamaydy». Al múnyng arty búqaranyng búlqynyp, kóterilip, kóshege shyghuyna aparyp soghuy kәdik. «Qara halyq qozghalsa, Bay-baghlan túrmas baghynda-ay, Patshalar túrmas taghynda-ay». Halyq qaharyna miner bolsa, hannyng taghyna da qauip tónedi. Ózi otyrghan oryntaghyn saqtap qalu ýshin otbasy týgili, Otanyn da, Otanynyng eng qasiyetti qazynasy men mýddesin de satyp jiberuge dayar býgingi biylik eng bolmasa osyny eskerse, iygi.  

Rasul JANTAYÚLY
«QAZAQSTAN» aptalyghy,
№19 (259), 21-mamyr, 2009