Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti

N.Á.NAZARBAEVQA

Qazaqstan Respublikasy Parlamenti

Senaty men Mәjilisining Tóraghalary

Q.K.TOQAEVQA, O.MÚHAMEDJANOVQA

Qazaqstan Respublikasynyng Premier-ministri

K.Q.MÁSIMOVKE

MÁLIMDEME

Biz, demokratiyalyq, oppozisiyalyq, patriottyq partiyalar men jastar úiymdary, sonday-aq ziyaly qauym ókilderi «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy atynan Qazaqstannyng Resey Federasiyasy jәne Belarusi Respublikasymen Kedendik odaq qúru turaly jasaghan birjaqty sheshimine (halyqtyng pikiri esepke alynbaghan) narazylyq bildiremiz, Qazaqstannyng búl úiymgha kirui bizding memleketimizding tәuelsizdigine qauip tóndiretinin mәlimdeymiz.

Halyqtyng tәuelsizdigi men egemendigi - bizding ata-babalarymyz  qanyn tókken mәngilik qúndylyqtar. Sondyqtan ony biz әldekimning sayasy oiyndaghy útylysy ýshin tәrk etuine qarsymyz. El basshylyghy Qazaqstannyng memlekettik mýddelerin qorghauda tabandylyq tanytugha mindetti.

Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti

N.Á.NAZARBAEVQA

Qazaqstan Respublikasy Parlamenti

Senaty men Mәjilisining Tóraghalary

Q.K.TOQAEVQA, O.MÚHAMEDJANOVQA

Qazaqstan Respublikasynyng Premier-ministri

K.Q.MÁSIMOVKE

MÁLIMDEME

Biz, demokratiyalyq, oppozisiyalyq, patriottyq partiyalar men jastar úiymdary, sonday-aq ziyaly qauym ókilderi «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy atynan Qazaqstannyng Resey Federasiyasy jәne Belarusi Respublikasymen Kedendik odaq qúru turaly jasaghan birjaqty sheshimine (halyqtyng pikiri esepke alynbaghan) narazylyq bildiremiz, Qazaqstannyng búl úiymgha kirui bizding memleketimizding tәuelsizdigine qauip tóndiretinin mәlimdeymiz.

Halyqtyng tәuelsizdigi men egemendigi - bizding ata-babalarymyz  qanyn tókken mәngilik qúndylyqtar. Sondyqtan ony biz әldekimning sayasy oiyndaghy útylysy ýshin tәrk etuine qarsymyz. El basshylyghy Qazaqstannyng memlekettik mýddelerin qorghauda tabandylyq tanytugha mindetti.

Resey men Belarusi odaqtyq memleketining memlekettik hatshysy Pavel Borodin ózderining Kenes Odaghynyng nobayyn qalpyna keltirudi josparlaytyndaryn ashyqtan-ashyq mәlimdedi. Biraq, biz, Qazaqstan azamattary, tarih donghalaghynyng keri ainaluyna jol bermeymiz! Biz otarlyq tәueldilikke qayta oraludy qalamaymyz!

Kәrim Mәsimov «kelesi mәsele... - ýsh elding aumaghynda Birtútas Ekonomikalyq Kenistik qúru... BEK shenberinde temirjol tasymaldarynyn, gaz, elektr jәne basqa negizgi tauarlar men qyzmetterding tarifteri bir izge salynady. El ýkimeti retteu jónindegi qyzmet ókilettigin odaq basshylyghyna beredi. BEK-ke birtindep kiremiz, búl mәsele boyynsha is-qimylymyz túraqty. Birtútas ekonomikalyq kenistikten keyingi kelesi qadam birtútas valutalyq aumaq qúru bolmaq», - dep sendiredi.

Reseymen kiriguge qatysty 2009-2010 jyldarda qol qoyylghan býkil qújattardy jariyalaudy talap etumen qatar biz Kedendik odaq ayasynda qarastyrylghan sharttardyng Qazaqstannyng últtyq ekonomikalyq jәne strategiyalyq mýddelerine jauap bermeytindigin senimdi týrde  mәlimdey alamyz.

Shyntuaytyna kelgende, Qazaqstan biyligi halyqtyng kelisiminsiz reseylik keden aumaghyna enip otyr. Kedendik odaq tarifynyng 92%-y Reseyding kedendik kodeksi tiziminde belgilengen. Barlyq kedendik alymnyng 90%-na juyghy reseylik budjetke týsedi, al Qazaqstan shamamen 7%-na juyghyn ghana iyelenedi. Sarapshylardyng esebi boyynsha, sonyng saldarynan bizding memlekettik budjetimiz jylyna 500 million dollar joghaltatyn bolady.

Múnyng syrtynda qazaqstandyq keden salyqtaryn ózgertu ókilettigi jogharghy organ - Kedendik odaq Komissiyasyna beriledi, onda Reseyge tiyesili dauys 57%, al Qazaqstan men Belorussiyagha 21,5%-dan ghana keledi. Bir sózben aitqanda, endi bizding shekaralarymyzdaghy salyq mólsherin tek Mәskeu sheshetin bolady. Kedendik odaqqa enuding saldarynan Qazaqstan halyqy tútynatyn 5 mynnan asa tauar atauyna kedendik salyq eki eseden astamgha ósip ketti. Búl jayt barlyq Qazaqstan azamattarynyng qaltasyn qaqty. Múny óz azamattarymyzdyng esebinen reseylik óndirushilerding mýddesin qorghau demeske amalymyz joq. Ne ýshin qazaqstandyqtar Resey tauar óndirushilerin jarylqap, ózderin shyghyngha batyruy kerek?

Qazaqstannyng Belarussiyadan aiyrmashylyghy - 90-jyldarda zauyttar men fabrikalardy jәne auylsharuashylyghy óndirisin kýiretip tynghannan keyin, ekonomikany qalpyna keltirgen joq. Belarussiyada birde-bir qayta óndeytin óndiris oryndary joyylghan joq, kerisinshe, olar janasha jaraqtandyryldy. Al bizde is jýzinde dayyn ónim óndirushiler joq, qazaqstandyq eksporttyng 90%-yn shiykizat qúraydy! 20 jyldyng ishinde Qazaqstanda eksportqa baghyttalghan, bәsekege layyqty óndiris qúrylghan emes. Orasan kóp qarjy shyghyndaghanymen, birde-bir baghdarlama sonyna deyin jýzege aspady. Shaghyn jәne orta biznes ólmesting kýnin kórude. Sondyqtan býgin biz joghary salyqpen eshkimdi qorghay almaymyz!

Bolashaq valutalyq odaq, Birtútas Ekonomikalyq Kenistik jaghdayynda Qazaqstan is jýzinde últtyq valuta men derbes monetarlyq sayasatynan bas tartpaq,  qazaqstandyq temirjol tarifterin, gaz ben elektr tarifterin bekitu ókilettigin odaq basshylyghynyng qúzyryna bere salmaq. Ekonomikalyq tәuelsizdikten osylaysha birtindep airylu sayasy tәuelsizdikti de Mәskeuding qanjyghasyna baylap beredi.

Biz kórshilermen ózara tiyimdi yntymaqtastyqty, әriptestikti, odaqtyq qarym-qatynasty qoldaymyz. Álemde ekonomikalyq yntymaqtastyqtyng eng kóp taralghan týri - erkin sauda aimaghy ekenin atap ótu kerek, olar - NAFTA, ASEAN, MERCATUR jәne ózge de úiymdar. Europalyq Odaqtyng (EO) 27 eli Kedendik odaq  úiymyna 50 jylda kirdi.  EO elderining ekonomikalyq jәne demografiyalyq әleuetteri shamamen bir-birimen qaraylas. Sonymen birge EO-nyng birde-bir mýshesining ózge memleketterding bәrine mindetti jeke-dara sheshim qabyldauyna qúqyghy joq.

Tatu kórshilik yntymaqtastyqtyng әlemdik tәjiriybesine sýiene otyryp,  Qazaqstan qazirding ózinde Reseymen kedendik kórsetkishi nól payyzgha teng erkin sauda aimaghyn qalyptastyrghan. Qazaqstan Tәuelsiz Memleketter Dostastyghynyn, Euraziyalyq ekonomikalyq qauymdastyghynyn, újymdyq qauipsizdik jónindegi kelisim úiymynyn, Shanhay yntymaqtastyq úiymynyn, salalyq qúrylymdardyng (temirjol, elektroenergetika jәne t.b. salalarda) qyzmetine qatysady. Reseymen, Belarussiyamen jәne basqa eldermen ózara tiyimdi yntymaqtastyqty iske asyrugha búl úiymdardyng әleueti tolyq jetedi.

Al Kedendik odaqty, Birtútas ekonomikalyq kenistikti, Valutalyq odaqty qúru jayly qújattargha qol qoya otyryp, Qazaqstan is jýzinde tenqúqyly yntymaqtastyqtan reseylik yurisdiksiyagha kóshedi. Aqyrynda biz elimizding ekonomikalyq jәne sayasy tәuelsizdigin joghaltamyz! Biz eshqashan múnymen kelispeymiz!

Sonymen qatar myna jaydy da eskergen jón. Bastauyn amerikandyq últtan alatyn, kóp últtan bir últ jasaugha negizdelgen «El birligi» doktrinasyn biylikting Qazaqstan halqy Assambleyasy arqyly ótkizip jiberuge tyrysuy kezindegi últ ziyalylarynyng is-әreketi jәne Qytaygha 1 mln. gektar jerding jalgha berilui mýmkin ekendigi turaly aqparattyng Qazaqstan júrtshylyghyn qanshalyqty alandatqany ózderinizge mәlim. Alayda qazirgi kezde Resey Qazaqstannyng 11 mln. gektar jerin әskery maqsatta jalgha alyp otyr. Búl da bizding ekologiyalyq ahualymyzgha jәne halyq densaulyghyna eleuli zardabyn tiygizude! Múnyng bәri el tәuelsizdigin nyghaytu mýddesi túrghysynan saralaudy qajet etedi!

Atalghan mәsele jan-jaqty ghylymy saraptamadan ótkizilip, jappay talqylaudyng nәtiyjesinde ghana qabyldanugha tiyisti edi.

Jogharyda keltirilgen mәselelerge oray biz Kedendik Odaq jayly kelisimderding kýshin joyyp, Qazaqstan Respublikasynyng búrynghy Kedendik kodeksin qalpyna keltirudi ýzildi-kesildi talap etemiz!

Sayyp kelgende, bәsekege qabiletti óz ekonomikamyzdy, bilikti әri jauapty, halyq senimine ie biyligi bar últtyq qúqyqtyq memleket qúrumen shúghyldanatyn kez jetti dep bilemiz.

Jogharyda aitylghan talaptar oryndalmasa biz azamattyq narazylyq aksiyalaryn úiymdastyramyz, biylik basyndaghylardy qyzmetten ketiru jәne preziydent pen parlament saylauyn mezgilinen búryn ótkizu turaly mәsele kóteremiz.

«TÁUELSIZDIKTI QORGhAU» HALYQTYQ-DEMOKRATIYaLYQ QOZGhALYSY ATYNAN QOL QOYGhANDAR:

M.ShAHANOV, úiymdastyru komiytetining tóraghasy, respublikalyq «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysynyng jәne tirkelmegen «Halyq ruhy» partiyasynyng tóraghasy; J.TÚYaQBAY, B.ÁBILOV, «Azat» JSDP teng tóraghalary; Á.QOSANOV, «Azat» JSDP-nyng bas hatshysy; Gh.ALDAMJAROV, Qazaqstan Kommunistik partiyasy ortalyq komiyteti atynan; V.KOZLOV, «Algha!» (DVK) HP-nyng ýilestiru komiytetining tóraghasy; D.KÓShIM, «Últ taghdyry» qoghamdyq qozghalysynyng tóraghasy; E.TÓREHANOV, Almaty qalalyq «Qazaq tili» qoghamynyng tóraghasy; A.SARYM, Altynbek Sәrsenbayúly atyndaghy qordyng jetekshisi; D.NÚR-AHMET, «Últ patriottary» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; D.BABAMÚRATOV, «Bolashaq» respublikalyq jastar qozghalysynyng liyderi; A.OSMAN, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi, Ázirbayjan mәdeni-ortalyghynyng tórayymy; B.TÓREGhOJINA, «Ar. Ruh. Haq» qoghamdyq qozghalysynyng tórayymy; N.OShANBEKOV, «Tabighat» ekologiyalyq odaghy tóraghasynyng orynbasary; B.IMANQOJA, «Jeltoqsan ruhy» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; B.SÁDUÚLY, «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; J.ShYMShYQOV, Astana qalalyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ úiymdastyru komiytetining tóraghasy; S.NÚRBEKOVA, «Shanyraq» qozghalysynyng OQO bólimshesining tórayymy; H.GhABJALILOV, «Alash» tarihiy-zertteu ortalyghynyng preziydenti; M.TAYJAN, Bolathan Tayjan atyndaghy qordyng preziydenti; D.TÚRLYBEK, Halyqaralyq Týrki әlemi telestudiyasynyng bas diyrektory, halyqaralyq «Jambyl» atyndaghy syilyqtyng laureaty; J.MAMAY, «Ruh pen Til» klubynyng jetekshisi; M.BÓTTEV, «Allajar-qoldau» qoghamdyq qorynyng tóraghasy; Z.BATTALOVA, «Baspanany halyqqa qaldyrayyq» qozghalysynyng tórayymy; B.ERGhALIYEVA, Qazaqstannyng «Demokratiya jәne qúqyq» halyqaralyq tarihiy-qúqyq ortalyghynyng tórayymy; B.QOYShYBAEV, «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamynyng preziydenti; K.QAPTAGhAY, «Halyq dabyly» qozghalysynyng tóraghasy; I.BAYJANOV, Shymkent qalalyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ úiymdastyru komiytetining tóraghasy; Á.SÚLTANBEKOV, Shymkent oblystyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ aqsaqaldar kenesining tóraghasy; S.TASJAN, OQO «Aqiqat-1» qoghamdyq birlestigi tóraghasynyng orynbasary; Sh.ÁBDIKÁRIMOV, Qyzylorda qoghamdyq teleradiokompaniyasynyng tóraghasy, respublikalyq «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysynyng Qyzylorda oblystyq filialynyng tóraghasy; Y.DÁBEY, «Alan» әdeby birlestigining tóraghasy; K.Tәlimúly, Talghar audandyq memlekettik tildi oqytu ortalyghynyng diyrektory; E.RAQYShEV, «Jas Úlan» kinostudiyasynyng diyrektory; J.Kenebay, «Tanym» pikirsayys klubynyng jetekshisi; B.TOBAYaQOV, Astana qalalyq «Memlekettik til» respublikalyq qoghamdyq qozghalysynyng atynan; J.ÓTEGEN, «Azat» JSDP-nyng Ontýstik Qazaqstan oblysy filialynyng tóraghasy; E.PERNEEV, Qazaqstan Kommunistik partiyasynyng Ontýstik Qazaqstan oblysy obkomynyng 1-shi hatshysy; A.KÝMISBEK, «Últ taghdyry» qoghamdyq qozghalysynyng Ontýstik Qazaqstan oblysy filialynyng tóraghasy; N.ÁMIROVA, Qazaqstan Kommunistik partiyasy Shymkent qalalyq komiytetining hatshysy; J.AShUÚLY, Qazaqstan sayasy qughyn-sýrginge úshyraghandar qauymdastyghynyng tóraghasy; T.IRGEBAEV, «Qabanbay batyr» atyndaghy qordyng tóraghasy; Ú.ShAMShET, «Erkin internet ýshin» qozghalysynyng atynan; R.Sәrsenbay, «Jas Alash» gazetining bas redaktory; G.ERGhALIYEVA, «Svoboda slova» gazetining bas redaktory; D.ISABEKOV, «Mәdeniyet» jurnalynyng bas redaktory, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; E.Bapi, «Tasjarghan» gazetining bas oqyrmany; M.QÚLKENOV, «Tansholpan» jurnalynyng bas redaktory; R.TAUKINA, «Obshestvennaya pozisiya» gazetining bas redaktory; S.Múhtarbek, «Qazaqstan» gazetining bas redaktory; E.Ayghaliyúly, «Qazaqstan-Zaman» gazetining bas redaktory; Ú.Esdәulet, «Júldyz» jurnalynyng bas redaktory; J.Qalybay, «Júldyzdar otbasy» jurnalynyng bas redaktory; J.Áshimjan, «Qalamger-Media» ortalyghynyng diyrektory; M.Toqashbaev, «Preziydent jәne halyq» gazetining bas redaktory; Q.Sәrsekeev, «Qazaq» gazetining bas redaktory; N.DÁRIMBET, «Azat» gazetining bas redaktory; Sh.Patteev, «Týrkistan» gazetining bas redaktory; Á.SYGhAY, «Daraboz» jurnalynyng bas redaktory, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; D.Quat, «Abay.kz» aqparattyq portalynyng jetekshisi; I.OMAR, «Zamana» gazetining bas redaktory; Sh.PIrmat, «Dil» gazetining bas redaktory; J.OPYShEV, «Halyq ýni» gazetining bas diyrektory; Ó.AQJIGIT, «Jas qazaq ýni» gazetining bas redaktory; Q.QÚRMANÁLI, Sh.Qaldayaqov atyndaghy әn festivali diyreksiyasynyng diyrektory, «Shәmshi» jurnalynyng bas redaktory; Q.GhABDOLLA, «Júmadaghy jýzdesu» gazetining bas redaktory; T.QANAEV, «Bolashaq» gazetining bas redaktory.

Ábdijәmil Núrpeyisov, KSRO Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; Múzafar Álimbaev, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; Asanәli Áshimov, KSRO halyq әrtisi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Ghalym Jaylybay, Qazaqstan Jazushylar odaghy basqarmasy tóraghasynyng birinshi orynbasary; Qabdesh Júmadilov, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; Sofy Smataev, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; Túrsynbek Kәkishev, akademiyk, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor; Janúzaq Ákim, sayasattanushy, «Tabynbay» JShS-ning diyrektory, biologiya ghylymdarynyng kandidaty; Bolat Atabaev, «Aqsaray» muzikl jastar teatrynyng jetekshisi; Smaghúl Elubay, jazushy, PEN-klubynyng viyse-preziydenti; Núrghaly Nýsipjanov, QR halyq әrtisi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Ghabbas Qabyshúly, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi; Oraq Áliyev, ekonomika ghylymdarynyng doktory, professor; Vladimir Akimov, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty, professor; Qasymhan Júmanazarov, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty, dosent; Asqar Syrghabaev, QR Parlamenti Mәjilisining eks-deputaty; Musa Besbaev, professor, ghylym doktory; Qazybek Isa, aqyn, halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, QR Mәdeniyet qayratkeri; Qúdiyar Bilәl, jazushy, QR Mәdeniyet qayratkeri; Sovet-Han Ghabbasov, jazushy, Medisina jәne pedagogika ghylymdarynyng doktory, Mahambet syilyghynyng laureaty, KSRO densaulyq saqtau isining ýzdigi; Nazarbek Qanafiya, filologiya ghylymdarynyng kandidaty; Mekemtas Myrzahmetov, akademiyk, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Altynbek Qorazbaev, әnshi-sazger, «Qazaq әuenderi» AQ «Qazaqkonsert» KB filialynyng diyrektory, Qazaqstannyng halyq әrtisi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Temirhan Medetbek, aqyn, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Serik Túrghynbekúly, aqyn, halyqaralyq «Alash» syilyghynyng laureaty; Rafaeli Niyazbek, Sheshenstan Memlekettik syilyghynyng laureaty; Jarqynbek Seytimbet, Demokratiyany damytu instituty OQO ortalyghynyng diyrektory; Bekemkýl Batyrbekqyzy, aqyn, jurnalist; Toqtar Beyisqúlov, jazushy, ghalym; Marat Uatqan, jurnalist; Aghybay Múqatayúly, ghalym-jurnalist; Maqsút Qalybay, Qazaqstan Respublikasyna erekshe enbegi singen zeynetker; Ázimbay Ghali, sayasattanushy, tarih ghylymdarynyng doktory; Amanghazy Kәripjan, aqyn; Amanhan Álim, aqyn, M.Maqataev atyndaghy syilyqtyng laureaty, QR Mәdeniyet qayratkeri; Sapabek Ásip, jazushy, «Jer jәne qazaq taghdyry jazushylar komissiyasynyng tóraghasy; Myrzan Kenjebay, aqyn, QR mәdeniyet qayratkeri; Ábubәkir Qayran, aqyn, halyqaralyq «Alash» syilyghynyng laureaty; Qúl-Kerim Elemes, aqyn; Qajytay Iliyasúly, satiriyk, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; Álibek Qalambaev, KSRO halyq aghartu isining ýzdigi, Saryaghash audanynyng qúrmetti azamaty; Kólbay Adyrbek, jurnalist, Preziydent syilyghynyng laureaty; Serikjan Qaji, aqyn; Jaras Sәrsek, aqyn, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; Toqtarәli Tanjaryq, aqyn, «Serper» jastar syilyghynyng laureaty; Yqylas Ojay, aqyn; Maqsat Ramazanúly, jazushy; Erlan Jýnis, aqyn, Preziydent kubogining iyegeri, halyqaralyq «Shabyt» festivalining jýldegeri; Ómirjan Ábdihalyq, jurnalist; Jamalbek Aqylbayúly, syqaqshy, jurnalist, aqyn, Maqtaral audanynyng qúrmetti azamaty; Jarylqasyn Dәulet, sazger, QR Mәdeniyet qayratkeri; Bolat Sharahymbay, aqyn, Býkiltýrki dýniyesi aqyndary festivalining laureaty; Bekqal Ábish, jazushy, Gh.Mýsirepov atyndaghy syilyqtyng laureaty; Núrtay Lahan, aitysker-aqyn; Núrmat Rymhanúly, aitysker-aqyn; Rinat Zaitov, aitysker-aqyn; Jandarbek Búlghaqov, aitysker-aqyn; Aynúr Túrsynbaeva, aitysker-aqyn; Aybek Qaliyev, aitysker-aqyn; Erkebúlan Qaynazarov, aitysker-aqyn; Saadat Núrmanov, aitysker-aqyn; Erjenis Ábdiyev, aitysker-aqyn; Sara Toqtamysova, aitysker-aqyn; Aytaqyn Búlghaqov, aytysker-aqyn; Sahan Ákeley, әnshi, Halyqaralyq әnshiler konkursynyng laureaty, Últtyq Óner akademiyasynyng agha oqytushysy; Sabyrjan Shýkirúly, jurnalist, QR enbegi singen mәdeniyet qyzmetkeri; Seydehanova Janyl, professor, tehnikalyq ghylymdarynyng kandidaty; Tileuberdi Binashev, mýsinshi, QR Mәdeniyet qayratkeri; Asqar Mamyrbaev, QR qúrmetti arhiytektory; Dәuren Múqanov, audarmashy, әdebiyettanushy; Rahym Ayypúly, «Jebeu» RQB ortalyq atqaru kenesining diyrektory; Almas Kósherbaev, publisist; Eralhan Ábish, «Múrager» produserlik ortalyghynyng diyrektory; Aydos Omarov, әnshi, «Do-Major» tobynyng mýshesi; Ermek Múqanghaliyev, ómirtanushy; Gh.Tәshimbay, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi; Tәjibay Janaev, jazushy; Dәlelhan Shotamantegi, әleumettanushy, taghy basqalar...

Mәlimdemeni quattap 60-tan astam partiyalar, qoghamdyq úiymdar men

baspasóz basshylary jәne 100-den astam әdebiyet, óner, ghylym jәne basqa salalardyng qayratkerleri barlyghy 175 adam qol qoydy.

Qol qoy býkil qazaqstandyq kólemde jalghasa beretin bolady.