Dýisenbi kýni QazTAG aqparat agenttigi kóldeneng kózge eleusiz aqparat taratty: «QazMúnayGaz» Barlau óndiru» (QMG BÓ) aksionerlik qoghamy óz aksionerlerining kezekten tys jinalysyn ótkizip, Kәsiporyn diyrektorlary kenesining jana qúramyn saylady. Kenesting jeti mýshesining jauapkershilik baghyty men saylanbaly organnyng ókilettik merzimi kórsetilgen búl aqparatta alabóten eshtene joq. Aksionerlik kompaniyalargha qatysty zandylyqqa sәikes múnday burokrattyq ýderis ýnemi bolyp túrady.

Degenmen bayyptap qarasaq, osy aqparattyng tasasynan      qos birdey qiytúrqylyq qyltiyady: bi­rin­shiden, búrynghy kenes qúramynyng ókiletti merzimi týgesi­lip, jana diyrektorlar saylau uaqy­ty kelse, kompaniya aksio­nerle­rining jinalysy kezekten tys ótkeni qalay? Búl saylau josparly merziminde ótuge tiyis edi ghoy.

Dýisenbi kýni QazTAG aqparat agenttigi kóldeneng kózge eleusiz aqparat taratty: «QazMúnayGaz» Barlau óndiru» (QMG BÓ) aksionerlik qoghamy óz aksionerlerining kezekten tys jinalysyn ótkizip, Kәsiporyn diyrektorlary kenesining jana qúramyn saylady. Kenesting jeti mýshesining jauapkershilik baghyty men saylanbaly organnyng ókilettik merzimi kórsetilgen búl aqparatta alabóten eshtene joq. Aksionerlik kompaniyalargha qatysty zandylyqqa sәikes múnday burokrattyq ýderis ýnemi bolyp túrady.

Degenmen bayyptap qarasaq, osy aqparattyng tasasynan      qos birdey qiytúrqylyq qyltiyady: bi­rin­shiden, búrynghy kenes qúramynyng ókiletti merzimi týgesi­lip, jana diyrektorlar saylau uaqy­ty kelse, kompaniya aksio­nerle­rining jinalysy kezekten tys ótkeni qalay? Búl saylau josparly merziminde ótuge tiyis edi ghoy.

Ekinshiden, kezekten tys jiynda Kәsiporyn diyrektorlary kenesi mýshelerin janartu Janaózen múnayshylarynyng ereui­line baylanysty qajettilikten tughan әreket bolugha tiyis. Olay bolsa, Janaózen dýrbelenine jauaptylar kenes­ting jana qúramyna qaytadan saylanghany qalay? Mәselen, QMG BÓ kompaniyasynyng basqarma bastyghy jәne bas diyrektory bolyp saylanghan Kenjebek Ibrashev «Ózenmúnaygaz» óndi­ris­tik bó­lim­shesining múnayshylary bastaghan ereuilge jauapty lauazym iyelerining biri edi, ol múnda neghyp jýr? Álde kompaniya aksionerleri Manghystau týbegi týgili, býkil Qazaqstandy sharpyp ketuge shaq qalghan әleu­mettik tolqugha pysqyryp qaramady ma? Eger dәl osylay bol­ghanda, kәsiporyn iyeleri sony sayasy sapyrylysqa soqtyruy mýmkin bolghan oqighagha mәn bermegeni sózsiz. Álde olargha Qazaqstanda әleumettik tolqu tudyrghan ereuil sabaqtaryn sanagha siniruden búryn, ózderining jeke esebi artyq boldy ma?

IYә, eldi dýr silkindirgen Jana­ózen múnayshylarynyng ereuilinen múnay magnattary sabaq ala almaghan siyaqty. Eng bastysy, búl sabaq múnay sayasatyn uysynda ústaugha tiyis mem­lekettik biylikke júghysty boluy kerek edi. Al týptep kelgende, búl ereuil eldegi múnay sayasaty jeke menshik iyelerining qolynda ekenin kórsetti. Tipti osy ereuilding ózin jeke mýdde­lerin kýittegen magnattar men qaltaly menedjerler úiymdastyrghan joq pa degen saualdyng da jóni bar. Eger ereuil diyrektorlar kenesining jana qúramyn saylau qarsanynda ótkenin eskersek, búl joralghynyng da jóni bar. Yaghny «múnay oiynyndaghy» mýddeler qaqtyghysy nәtiyje­sinde әldekimder «qúrbandyqqa shalynugha» tiyis edi.

Eger osy túrghydan kelsek, búl oiynnyng biregey «qúrbany» «Ózenmúnaygaz» óndiristik bó­lim­shesining diyrektory Baghytqaly Biyseken boldy. Sebebi, mú­nayshylardyng bir talaby - «Biyseken ornynan ketsin» edi. Osy talaptyng týbinde mýddeler qaq­tyghysy jatqany anyq. Shyntuaytynda, tóbesinde tórt birdey tóresi - Qazaqstan ýki­meti, «QazMúnayGaz» kompaniya­sy, onyng «dochkasy» QMG ÓB jәne Timur Qúlybaev siyaqty «beymaghlúm» aksionerler otyr­ghan kezde, bir Biysekenning biti­reri ne bolmaq? Biyseken ketse, onyng ornyna Dýiseken kel­mey me? Óndiristik bólim­shening diyrektory degen sóz - mal ósirgen qa­zaqtyng kenestik tili­men ait­qanda, - «sovhozdyng diyrektory» ghana. Al ol diyrektor altyn basty bolsa da, tóbesin­degi kóke­le­rinen asyp, bir bólimsheni jarylqap tastauy mýmkin be edi? Basqasyn bylay qoyghanda, ol diyrektor aksio­ner­lerding aitqanynan artyq adym attay almaytyny anyq.

Baqytqalidy «biregey qúr­ban» atauymyzdyng da óz jóni bar - ereuil ekpin alghan sәtte ol kompaniya iyeleri siyaqty Astanada tyghylyp jatpady: «Me­ning ketuimmen onalatyn sharua bolsa, men-aq keteyin ornymnan...» - dep, jaghdaydyng qysyltayannan shyghuyna azamattyq kónil tanytty. Shamasy, osy ereuilden az-mәz jenis tapqandardyng biri - múnayshylar bolsa, ekinshisi - Biyseken boldy. Ózi ósken aimaqtyng el-júrty aldynda mansapqa mingesip tumaghanyn, qarayghan qauymgha qa­yyrymy baryn osy sózimen-aq dәleldedi.

Aytpaqshy, biz osy ereuil sabaqtaryna oray jurnalistik zertteu jýrgizu barysynda Astanadaghy bas kompaniya basshylarynyng arasynda aimaqtaghy әleumettik ahualdy onaldyrudan búryn, B.Biysekendi ketiru­ding amalyn kýittegenderding kóp  bolghanyna kóz jetkizdik.

Eske sala keteyik, 2009 jyldyng qazan aiynda «Ózenmúnaygaz» ÓF júmysshylary alghash ret ereuilge shyghyp, arada eki ay ótkende - 2010 jyldyng qantarynda kәsiporyn diyrektorlyghyna Baghytqaly Biyseken tagha­yyndaldy. Arada bir jyl óter-ótpeste jana diyrektor múnayshylardy ereuilge shyghugha mәj­býr etetindey ne isteui mýmkin? El basynda jiyrma jyldan artyq jýrgen lauazym iyeleri­nen asyp, ol az uaqytta tútas bir aimaqty taqyrgha otyrghyzarday ne býldirip ýlgerdi?

Biz osy saualdargha ereuil­shiler arasynan jauap izdedik, keybir óndiristik kórsetkishter qújatyna ýnildik. Ol múnay ónimin kóbeytuge, ysyrapshyldyqqa jol bermeuge kónil ból­gen eken. Bir kinәraty - múnaygaz óndiru basqarmalary men transportqa jauapty mekeme basshylaryn basqa júmysqa auystyrypty. Sebebi, olardyng újym­dy úiymdastyryp júmys jasay almaghanyn jәne óz erik­terimen basqa júmysqa auystyrudy súrap aryz jazghandaryn ereuilshi­lerding ózderi aitty.

Al múnayshylar men júmysshylardyng ereuilge eruine «Qazmúnaygaz» BÓ basshylyghy tarapynan 2010 jylghy 23 aqpanda kelgen sheshim sebepshi bolghan kórinedi. Onda «Ózenmúnaygaz» ÓF júmysshylarynyng jalaqysyn 1 sәuirden bastap jana jýiege kóshiru turaly núsqau jasalghan eken. Jalaqy tóleuding jana jýiesi boyynsha «aumaqtyq koeffisiyent» alynyp tas­taluy kórsetilgen jәne búghan kelispegender júmystan shygharylsyn degen qújat múnayshylardyng múnyn tudyryp, ereuil búrq ete qalghan. Al, anyghynda, Astanadan kelgen jana talapqa bólimshe basshylyghy nege ja­uapty bolugha tiyis?

Biz anyqtaghan taghy bir jayt - júmysshylar jalaqy tóleu­ding jana jýiesi shyghady degen habardy 2009 jyldyng qarashasynan beri estip, óz narazylyqtaryn bildire bastapty. Ol jóninde Biyseken bas kompaniya basshylyghyn eskertip, kelispe­genderdi jú­mys­tan shygharu jónindegi talapty alyp tastaudy súrapty. Al QMG BÓ basshylyghy (Kenjebek Ibrashev) tol­ghaghy tuyp kele jatqan tolqudy eleng qyl­maghan. Sonymen qatar júmysshylardyng jana jýiege qarsy ekenin bile túra, kәsip­odaq komiytetining basshylyghy men kәsipodaq prezidiumynyng ókilderi ótken jyldyng qarasha aiynda qosymsha keli­sim-shart­qa qol qoyghan. Onda olardyng ýsh jylgha jasalghan negizgi újymdyq shartty ózgertuge kelisem beretindik­teri aitylghan eken. Ibrashev­ting Astanadaghy ko­mandasy jasaghan osy әreketke syrttan kelgen әri baghynyshty Biyseken ne desin?

Mine, «Qazmúnaygaz» Barlau-óndiru» kompaniyasynyng basyndaghylar «erkek toqty - qúr­bandyq» dep, Biysekendi «býlik­shilerge» baylap bergen. Búl arada biz Baghytqalidy qorghashtaudan aulaqpyz. Biraq, pәlsәfashy tilimen aitqanda, «әdilet әldeqayda baghaly» bolyp túr. Sebebi, ereuilge shyqqan jú­mys­shylardyng «K.Ibrashev oryn­taghyn bosatsyn!», «Anshybaevty ketiru qajet!», «Dýkenbaev ket­sin!» degen talaptarynyng oryndalmaghanyna qaraghanda, múnaydyng myn­ghyrghan mýd­desin baqqan bireuler ereuilding ekpinimen óz sayasy oiyndaryn jýzege asyrghan.

Jurnalistik zertteu barysynda mynaday bir qyzyqty qújatqa tap boldyq. «Ózenmúnaygaz» ÓB diyrektory Baghyt­qaly Biyseken Janaózen ereui­lining aldynda «QazMúnayGaz» últtyq kompaniyasynyng preziy­denti Qayyrgeldi Qabyldinge qatynas hat joldap, onda mynaday jaghdaydy bayandapty:

«Jaghdaydy túraqtandyru maqsatynda men aqpannyng 25-de Astanada ótken beynekonferensiyada «QMG BÓ» AQ basshylyghyna enbekaqy tóleuding jana jýiesine kóshu jónindegi óz úsynysymdy aitqan edim. Men júmysshylargha taratylatyn qúlaqtandyrudan «enbekaqyny janasha tóleu jýiesinen bas tartqan júmysshylarmen aradaghy kelisim-shart ýziledi» degen joldardy alyp tastap, onyng ornyna «bas tartqan jaghdayda, olarmen enbek qatynasy eski jýie boyynsha jýredi» degen týzetu engizudi úsyndym. Búl jaghdayda aqy tóleuding eki jýiesin birdey qoldanu mýmkindigi tuar edi. Biraq «QMG BÓ» AQ basshylyghy qúlaqtandyru mәtinin ózgertuden bas tartty. Bizding úsynysymyzdy Miroshnikovten basqa eshkim qoldamady. Qalyptasqan jaghdaygha «Ózenmúnaygaz» óndiristik bólimshesining basshylyghy jazyqty emes dep bilemin. Biz atqarushy organ retinde jogharghy úiymnyng qattamalyq sheshimin oryndadyq.

Búghan ne alyp-qosugha bolady? Kәsiporyn basshysy óz újymyndaghy jaghdaydy, batystyq qazaqtardyng qaytpas, qaysar minezin bile otyryp, bas kompaniya basshylyghyn aqylgha shaqyrghan. Biraq ony nazargha alghan eshqaysysy bolmaghan synayly.

Aytpaqshy, qosugha bolatyn bir jayt bar. Búl qúlaqtandyrudyng mәtinin ghana emes, býtkil jana enbekaqy tóleu jýiesin jasaghan - Ibrashevting komandasy. Biysekender bolsa - dayyn mәtindi taratushylar. Endeshe, ereuil barysynda nege «shelek jalaghan tútylyp, airan ishken qútyldy» dep oilaysyz? Shamasy, búl saualdyng jauaby asa qiyn bolmasa kerek: oiyn ere­je­sin jasaghandar jazyqsyzdy «qúrbandyqqa shalyp», ereuildi elirtkenderdi esen-aman qal­dyr­ghan.

Teledidar arqyly halyqqa «Eger mening júmystan ketuim narazylyq aksiyasyn toqtatatyn bolsa, men óz erkimmen júmystan ketuge dayynmyn», - degen Biysekenning mәrttigine qaramay, narazylyq aksiyasy toqtamady. Is nasyrgha shapty. Ushyghyp ketken mәseleni sheshu ýshin, «QazMúnayGaz» últtyq kompaniyasy men jergilikti atqarushy biylik basshylary biri­gip, bitimger­shilik komissiyasy qúrylyp, aqyry, júmysshylardyng ókil­de­ri­men mәmile jasalghany bel­gili. Oblys әkimi Qy­rym­bek Kósherbaev tóraghalyq etken búl jiynnyng qaulysy boyynsha, jalaqy beru jana jýiege kósh­pey, búrynghy kýiin­de qalatyn boldy. «QMG BÓ» AQ bas diyrektory Kenjebek Ibrashevting mәlimdeui boyynsha, narazylyq aksiyasy ótken kýnder ýshin ere­uil­shilerge aqy tólenbedi. Mú­nayshylar ózderi ornynan ke­tuin talap etken Ibra­shevting búl sheshimine mo­yynsúndy. Nege?

Osy «negenin» tasasynda taghy bir tolqu túr. Kelesi kezenge Diyrektorlar kenesine say­lan­ghan Kenjebek Ibrashev Biyse­kenning ornyna kelgen bó­lim­she basshysyn taghy bir arandatugha iytermelegen kezde tuyndaytyn ol tol­qudyng kýshi búdan da qatty boluy mýmkin. Sebebi, eldegi múnay oiy­nyn menshik iyeleri men ibrashevtar jasap túrghan kezde, túraqty memleket­tik әleumettik sayasat jýzege asuy óte qiyn.

Janaózen uaqytsha tynyshtaldy. Alda ne kýtip túrghany uaqyt enshisinde.

Qaysaghaly ESMAT,

Atyrau - Aqtau

Óz auzynan

Baghytqaly BIYSEKEN:

«...Maghan kóptegen adamdardy lauazymnan

týsirip, jana buynnyng mamandaryn basty

oryndargha jogharylatugha tura keldi. Búl jaghday Atyrau filialyndaghy kóptegen mekemelerde jýzege asty. Kóptegen mekemelerding júmys jospary men baghytyn ózgerttik. Al men turaly jazylghan jaghymsyz maqalalargha kelsek, onyng bәri tapsyrysqa oray

oryndalghan. Búl - sózsiz dayyndalghan aksiya. Meni halyq aldynda tómendetkileri keldi. Sol

arqyly óz degenderine kóndirudi oilady.

Alayda búl eshqashan bolmaydy».

Nomad.su

Týpnúsqadaghy taqyryp - «JANAÓZEN» JANGhYRYGhY

kimderge sabaq bolady?»

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» № 13 (50) ot 31 marta 2010 g.