«Daudyng basy – Dayrabaydyng kók siyry» demekshi, tamyz aiynda 100-shi sanyn jariyalap otyrghan qazaqtyng tarihiy-tanymdyq eng ýzdik jurnaly «Júldyzdar otbasy ANYZ ADAMNYN» basyndaghy tórt aidan bergi dau sәuir aiynyng 17-indegi Reseyding «Regnum» atty aqparattyq agenttigining bir japyraq búrmalanghan naqaq jalasynan bastau aldy. Ertenine ol jalaly maqalany Qazaqstannyng orystildi ýkimettik sayttary aq-qarasyn teksermey, sol kýiinde birinen keyin biri kóshirip basty. KTK telearnasy búrmalanghan aqparat pen Adolif Gitlerding sureti basylghan «ANYZ ADAMNYN» kezekti sanyn jasy toqsandaghy ýiinde jatqan soghys ardagerlerine kórsetip, mine, kórdinizder me, Gitlerdi dәriptep, fashizmdi nasihattap otyr dep, qazaqsha oqy almaytyn qarttardy jurnal redaksiyasyna qarsy qoydy. KTK-nyng «Novostiy» baghdarlamasy kýni býginge deyin meni – J.Qalybaydy SKAT kompaniyasynyng úshaghynda stuardessa qyzdy teuip aty shyqqan dep, mening oqighamnan bir ay keyin shu bolghan atyraulyq Meyrambek Bighaly turaly daudy kópe-kórneu maghan japsyryp, faktilerdi auystyryp, әdeyi meni orystildi әlemge «búzaqy» etip kórsetuge baryn saluda. KTK-nyng jalasyn tekserip almay, elimizding ýkimettik jәne ýkimettik emes sayttary birinen keyin biri KTK habaryna sýienip, «mening stuardessany tepken búzaqy» (proslavilsya tem, snachala pnul stuardessu, a potom izdal jurnal o Gitlere – KTK tilshisining sózi) obrazymdy somdau ýstinde.

Osy ótirikke sengen bir top aughan soghysynyng ardagerleri «NOD Kazahstana» atty KSRO-ny qayta tiriltudi kókseytin separatistik úiymnyng jetekshiligimen «ANYZ ADAM» jurnalyn júrt aldynda (Almatydaghy 28 panfilovshylar sayabaghynda) jaghu aksiyasyn eshqanday biylikting rúqsatynsyz jýzege asyrdy. 

«My hotim privlechi glavnogo redaktora k ugolovnoy otvetstvennosty y dobitisya otzyva liysenziy u jurnala. Lubye ekstremistskiye, provokasionnye ily fashistskie tolkovaniya doljny mgnovenno presekatisya. U nas esti svoy geroi, na kotoryh nujno ravnyatisya grajdanam Kazahstana, y Gitlera v etom spiske net. Staviti ego liso na oblojku jurnala v kanun 69-letiya so dnya zaversheniya Velikoy Otechestvennoy voyny – eto koshunstvenno y daje prestupno. My usmotrely v etoy publikasiy propagandu fashizma y zachatky propagandy nasionalizma, protivopostavleniya nasiy drug drugu y v svete etogo provely dannuy aksii», – dedi bir auyz qazaqsha bilmeytin aughan soghysynyng ardageri Asylhan Hamitovich Janabaev. Búl sózdi barlyq orystildi baspasóz jariyagha jar salyp habarlady.

Osydan keyin aksiyadan beri «ANYZ ADAM» jurnalyna baylanysty eki әkimshilik sot, bir azamattyq sot jәne bir qylmystyq sot jýrip jatyr. Tura sol kýni Últtyq baspasóz ortalyghynda ótken jiynda A.Áshimov, M.Shahanov, M.Qoygeldiyev, J.Quanyshәlin bastaghan qazaq ziyalylarynyng «ANYZ ADAMGhA» jabylghan jala dәieksiz ekenin dәleldegen pikirlerin birde-bir ýkimettik telearna men baspasóz halyqqa taratpady. Búl azday Resey Federasiyasynyng Syrtqy ister ministrligi Qazaqstangha narazylyq notasyn joldap, Qazaqstan territoriyasynda múnday basylymnyng jaryq kóruine eshqanday da jol berilmeui keregin jәne tiyisti resmy shara qoldanylu keregin (V note podcherkivaetsya absolutnaya nedopustimosti takogo roda publikasiy na territoriy Kazahstana y soderjitsya prizyv dati «adekvatnui ofisialinui reaksii» – voxpopuli.kz) aityp, elimizding ishki isine aralasyp, zansyz búiryq berdi.

Osy búiryqtardy ile-shala jýzege asyru sharalary qolgha alyndy:

1. Almaty qalalyq әkimdigining Ishki sayasat basqarmasynyng bergen aryzy boyynsha 11 mamyr kýni Almaty әkimshilik mamandandyrylghan soty «Júldyzdar otbasy», «ANYZ ADAM», «Júldyz-joramal» jurnaldarynyng 2014 jylghy 4 sanynda baspahananyng aty-jóni kórsetilgenimen meken-jayy jazylmapty dep 120 eseptik kórsetkish boyynsha aiypaqy tóletti.

2. Almaty qalalyq Almaly audanynyng №2 audandyq soty Almaty qalasyndaghy «Mamyr-7» shaghyn audanynyng 8-ýiinde ornalasqan 13 ardagerding negizsiz shaghymyna sýienip, bir ay boyy bizdi azamattyq sot otyrystaryna ýsh ret sýirep, 30 mausym kýni «fashizmdi nasihattaghany ýshin» Qazaqstan halqy men Úly otan soghysynyng ardagerlerinen jariya týrde keshirim súraudy jәne shaghym bergen ardagerlerding «moralidyq zalalynyng ornyn toltyru ýshin» әr qaysysyna 1 million tengeden ótemaqy tóleuimizdi mindettedi. Qazir biz búl ýkimmen kelispeytinimizdi bildirip, qalalyq appelyasiyalyq sotqa jýginudemiz. Biraq sot ýn-týnsiz jatyr.

3. Sot otyrysyna qatysqan 31 telearna men «Alash ainasy» internet-gazetining tilshileri dәleldegenindey «Ardagerler ýiinde» jatqan orystildi qariyalardyng Gitler turaly jurnaldy oqymaq týgili, qolyna ústap kórmey bizdi aiyptap otyrghan aityp, biraq olardyng senimdi ókili Núrtas Ahmetov úiymdastyrghan negizsiz shaghym boyynsha bizdi naqaqtan sottatqan ol ókildi qylmystyq jauapqa tartudy súrap, Almaly audandyq sotyna ýsh ret aryzdandyq. Z.Ahmetova degen sudiya aryzymyzdy «anau joq, mynau joq» dep eki ret zansyz qaytaryp jiberdi. Bizge kópe-kórneu jala jauyp otyrghan Núrtas Ahmetovty tergemesten, sottamastan, syrttay kinәsiz dep tanuda. Endi bizding ýshinshi qaytara jazghan aryzymyzgha jauap bermey otyr.

4. Almaty qalasy Ishki ister departamenti tergeu basqarmasynyng tapsyrysy boyynsha jasalghan sot-filologiyalyq saraptamasy: «zertteuge úsynylghan «Anyz adam» jurnalynyng №8 (92) sәuir 2014 jylghy sanynda jariyalanghan Adolif Gitlerge qatysty «Adolif Gitler – fashist emes» maqalasynda ekstremizmdi aqtau belgileri bar.

Saualnama aidarynda jariyalanghan «Siz ýshin Gitler qanday túlgha?» súraghyna bergen «Mayn Kampfta» kóp mәseleler dúrys jazylghan» jәne «Adolif Gitler – fashist emes» maqalalarynda ekstremizmdi aqtau belgileri bar boluy mýmkin», – dep qorytyndysynyng birinshi bóliginde «ekstremizmdi aqtau belgileri bar» degen «Adolif Gitler – fashist emes» atty maqalany qorytyndynyng ekinshi bóliginde «ekstremizmdi aqtau belgileri bar boluy mýmkin» dep ózderi aqtap nemese ekstremizmdi aqtau belgilerining bar-joghyn aiyra almay, ekiúshty, dýdәmәl qorytyndy shygharghan. Yaghni, qorytyndy tiyanaqsyz.

Biraq, osy saraptama qorytyndysyna sýienip Almaly Ishki ister basqarmasy bizdi «Ákimshilik qúqyqbúzushylyq turaly kodekstin» 344-baby 2-shi tarmaghyna sәikes jәne bir sotqa tartty. Búl sottyng 18 shilde kýni alghashqy otyrysy boldy, endi 24 shilde kýni jalghasy ótedi. Búl sot redaksiyanyng saualnama súraqtaryna bergen Naghashybay Esmyrzanyng «Adolif Gitler – fashist emes» atty jauabyna ghana qadalyp otyr. Tútas kitap siyaqty bir taqyrypqa arnalghan 52 bettik jurnal sanynyng mazmúnyn tútas kontekste qaramay, bir bettik pikirdi ýzip-júlyp bólek qarastyruda.

«ANYZ ADAM» jurnalynyng Gitlerge arnalghan sanyna «Ádil sóz» sóz bostandyghyn qorghau halyqaralyq qory janyndaghy Aqparattyq jәne qújattyq daular boyynsha saraptamalardyng qoghamdyq ortalyghy tapsyrysy boyynsha tәuelsiz sarapshylardyng saraptamasy jasaldy. Búl saraptamanyng sarapshylary «Júldyzdar otbasy ANYZ ADAM» jurnalynyng 2014 jylghy №8 sanynda jariyalanghan materialdarda ekstremizmdi aqtau belgileri joq» dep әdil qorytyndy shyghardy. Biraq búghan qúlaq asatyn әdil sot tabylsa jarar edi.

Osylaysha «ANYZ ADAMNYN» sau basy Adolif Gitlerding zúlymdyghyn әshkereleymin dep, qayta daugha qaldy.

Qúrmetpen,

Jarylqap Qalybay

(22.07.2014)

Abai.kz