«داۋدىڭ باسى – دايرابايدىڭ كوك سيىرى» دەمەكشى، تامىز ايىندا 100-ءشى سانىن جاريالاپ وتىرعان قازاقتىڭ تاريحي-تانىمدىق ەڭ ۇزدىك جۋرنالى «جۇلدىزدار وتباسى اڭىز ادامنىڭ» باسىنداعى ءتورت ايدان بەرگى داۋ ءساۋىر ايىنىڭ 17-ىندەگى رەسەيدىڭ «رەگنۋم» اتتى اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ ءبىر جاپىراق بۇرمالانعان ناقاق جالاسىنان باستاۋ الدى. ەرتەڭىنە ول جالالى ماقالانى قازاقستاننىڭ ءورىستىلدى ۇكىمەتتىك سايتتارى اق-قاراسىن تەكسەرمەي، سول كۇيىندە بىرىنەن كەيىن ءبىرى كوشىرىپ باستى. كتك تەلەارناسى بۇرمالانعان اقپارات پەن ادولف گيتلەردىڭ سۋرەتى باسىلعان «اڭىز ادامنىڭ» كەزەكتى سانىن جاسى توقسانداعى ۇيىندە جاتقان سوعىس ارداگەرلەرىنە كورسەتىپ، مىنە، كوردىڭىزدەر مە، گيتلەردى دارىپتەپ، ءفاشيزمدى ناسيحاتتاپ وتىر دەپ، قازاقشا وقي المايتىن قارتتاردى جۋرنال رەداكتسياسىنا قارسى قويدى. كتك-نىڭ «نوۆوستي» باعدارلاماسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن مەنى – ج.قالىبايدى سكات كومپانياسىنىڭ ۇشاعىندا ستيۋاردەسسا قىزدى تەۋىپ اتى شىققان دەپ، مەنىڭ وقيعامنان ءبىر اي كەيىن شۋ بولعان اتىراۋلىق مەيرامبەك بيعالي تۋرالى داۋدى كوپە-كورنەۋ ماعان جاپسىرىپ، فاكتىلەردى اۋىستىرىپ، ادەيى مەنى ءورىستىلدى الەمگە «بۇزاقى» ەتىپ كورسەتۋگە بارىن سالۋدا. كتك-نىڭ جالاسىن تەكسەرىپ الماي، ەلىمىزدىڭ ۇكىمەتتىك جانە ۇكىمەتتىك ەمەس سايتتارى بىرىنەن كەيىن ءبىرى كتك حابارىنا سۇيەنىپ، «مەنىڭ ستيۋاردەسسانى تەپكەن بۇزاقى» (پروسلاۆيلسيا تەم، سناچالا پنۋل ستيۋاردەسسۋ, ا پوتوم يزدال جۋرنال و گيتلەرە – كتك ءتىلشىسىنىڭ ءسوزى) وبرازىمدى سومداۋ ۇستىندە.

وسى وتىرىككە سەنگەن ءبىر توپ اۋعان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى «نود كازاحستانا» اتتى كسرو-نى قايتا ءتىرىلتۋدى كوكسەيتىن سەپاراتيستىك ۇيىمنىڭ جەتەكشىلىگىمەن «اڭىز ادام» جۋرنالىن جۇرت الدىندا (الماتىداعى 28 پانفيلوۆشىلار ساياباعىندا) جاعۋ اكتسياسىن ەشقانداي بيلىكتىڭ رۇقساتىنسىز جۇزەگە اسىردى. 

«مى حوتيم پريۆلەچ گلاۆنوگو رەداكتورا ك ۋگولوۆنوي وتۆەتستۆەننوستي ي دوبيتسيا وتزىۆا ليتسەنزي ۋ جۋرنالا. ليۋبىە ەكسترەميستسكيە، پروۆوكاتسيوننىە يلي فاشيستسكيە تولكوۆانيا دولجنى مگنوۆەننو پرەسەكاتسيا. ۋ ناس ەست سۆوي گەروي، نا كوتورىح نۋجنو راۆنياتسيا گراجدانام كازاحستانا، ي گيتلەرا ۆ ەتوم سپيسكە نەت. ستاۆيت ەگو ليتسو نا وبلوجكۋ جۋرنالا ۆ كانۋن 69-لەتيا سو دنيا زاۆەرشەنيا ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينى – ەتو كوششۋنستۆەننو ي داجە پرەستۋپنو. مى ۋسموترەلي ۆ ەتوي پۋبليكاتسي پروپاگاندۋ فاشيزما ي زاچاتكي پروپاگاندى ناتسيوناليزما، پروتيۆوپوستاۆلەنيا ناتسي درۋگ درۋگۋ ي ۆ سۆەتە ەتوگو پروۆەلي داننۋيۋ اكتسيۋ»، – دەدى ءبىر اۋىز قازاقشا بىلمەيتىن اۋعان سوعىسىنىڭ ارداگەرى اسىلحان حاميتوۆيچ جاناباەۆ. بۇل ءسوزدى بارلىق ءورىستىلدى ءباسپاسوز جارياعا جار سالىپ حابارلادى.

وسىدان كەيىن اكتسيادان بەرى «اڭىز ادام» جۋرنالىنا بايلانىستى ەكى اكىمشىلىك سوت، ءبىر ازاماتتىق سوت جانە ءبىر قىلمىستىق سوت ءجۇرىپ جاتىر. تۋرا سول كۇنى ۇلتتىق ءباسپاسوز ورتالىعىندا وتكەن جيىندا ا.ءاشىموۆ، م.شاحانوۆ، م.قويگەلديەۆ، ج.قۋانىشالين باستاعان قازاق زيالىلارىنىڭ «اڭىز ادامعا» جابىلعان جالا دايەكسىز ەكەنىن دالەلدەگەن پىكىرلەرىن بىردە-ءبىر ۇكىمەتتىك تەلەارنا مەن ءباسپاسوز حالىققا تاراتپادى. بۇل ازداي رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قازاقستانعا نارازىلىق نوتاسىن جولداپ، قازاقستان تەرريتورياسىندا مۇنداي باسىلىمنىڭ جارىق كورۋىنە ەشقانداي دا جول بەرىلمەۋى كەرەگىن جانە ءتيىستى رەسمي شارا قولدانىلۋ كەرەگىن (ۆ نوتە پودچەركيۆاەتسيا ابسوليۋتنايا نەدوپۋستيموست تاكوگو رودا پۋبليكاتسي نا تەرريتوري كازاحستانا ي سودەرجيتسيا پريزىۆ دات «ادەكۆاتنۋيۋ وفيتسيالنۋيۋ رەاكتسيۋ» – voxpopuli.kz) ايتىپ، ەلىمىزدىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسىپ، زاڭسىز بۇيرىق بەردى.

وسى بۇيرىقتاردى ىلە-شالا جۇزەگە اسىرۋ شارالارى قولعا الىندى:

1. الماتى قالالىق اكىمدىگىنىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ بەرگەن ارىزى بويىنشا 11 مامىر كۇنى الماتى اكىمشىلىك مامانداندىرىلعان سوتى «جۇلدىزدار وتباسى»، «اڭىز ادام»، «جۇلدىز-جورامال» جۋرنالدارىنىڭ 2014 جىلعى 4 سانىندا باسپاحانانىڭ اتى-ءجونى كورسەتىلگەنىمەن مەكەن-جايى جازىلماپتى دەپ 120 ەسەپتىك كورسەتكىش بويىنشا ايىپاقى تولەتتى.

2. الماتى قالالىق المالى اۋدانىنىڭ №2 اۋداندىق سوتى الماتى قالاسىنداعى «مامىر-7» شاعىن اۋدانىنىڭ 8-ۇيىندە ورنالاسقان 13 ارداگەردىڭ نەگىزسىز شاعىمىنا سۇيەنىپ، ءبىر اي بويى ءبىزدى ازاماتتىق سوت وتىرىستارىنا ءۇش رەت سۇيرەپ، 30 ماۋسىم كۇنى ء«فاشيزمدى ناسيحاتتاعانى ءۇشىن» قازاقستان حالقى مەن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنەن جاريا تۇردە كەشىرىم سۇراۋدى جانە شاعىم بەرگەن ارداگەرلەردىڭ «مورالدىق زالالىنىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن» ءار قايسىسىنا 1 ميلليون تەڭگەدەن وتەماقى تولەۋىمىزدى مىندەتتەدى. قازىر ءبىز بۇل ۇكىممەن كەلىسپەيتىنىمىزدى ءبىلدىرىپ، قالالىق اپپەلياتسيالىق سوتقا جۇگىنۋدەمىز. بىراق سوت ءۇن-ءتۇنسىز جاتىر.

3. سوت وتىرىسىنا قاتىسقان 31 تەلەارنا مەن «الاش ايناسى» ينتەرنەت-گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دالەلدەگەنىندەي «ارداگەرلەر ۇيىندە» جاتقان ءورىستىلدى قاريالاردىڭ گيتلەر تۋرالى جۋرنالدى وقىماق تۇگىلى، قولىنا ۇستاپ كورمەي ءبىزدى ايىپتاپ وتىرعان ايتىپ، بىراق ولاردىڭ سەنىمدى وكىلى نۇرتاس احمەتوۆ ۇيىمداستىرعان نەگىزسىز شاعىم بويىنشا ءبىزدى ناقاقتان سوتتاتقان ول وكىلدى قىلمىستىق جاۋاپقا تارتۋدى سۇراپ، المالى اۋداندىق سوتىنا ءۇش رەت ارىزداندىق. ز.احمەتوۆا دەگەن سۋديا ارىزىمىزدى «اناۋ جوق، مىناۋ جوق» دەپ ەكى رەت زاڭسىز قايتارىپ جىبەردى. بىزگە كوپە-كورنەۋ جالا جاۋىپ وتىرعان نۇرتاس احمەتوۆتى تەرگەمەستەن، سوتتاماستان، سىرتتاي كىناسىز دەپ تانۋدا. ەندى ءبىزدىڭ ءۇشىنشى قايتارا جازعان ارىزىمىزعا جاۋاپ بەرمەي وتىر.

4. الماتى قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى تەرگەۋ باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا جاسالعان سوت-فيلولوگيالىق ساراپتاماسى: «زەرتتەۋگە ۇسىنىلعان «اڭىز ادام» جۋرنالىنىڭ №8 (92) ءساۋىر 2014 جىلعى سانىندا جاريالانعان ادولف گيتلەرگە قاتىستى «ادولف گيتلەر – فاشيست ەمەس» ماقالاسىندا ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرى بار.

ساۋالناما ايدارىندا جاريالانعان ء«سىز ءۇشىن گيتلەر قانداي تۇلعا؟» سۇراعىنا بەرگەن «ماين كامپفتا» كوپ ماسەلەلەر دۇرىس جازىلعان» جانە «ادولف گيتلەر – فاشيست ەمەس» ماقالالارىندا ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرى بار بولۋى مۇمكىن»، – دەپ قورىتىندىسىنىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە «ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرى بار» دەگەن «ادولف گيتلەر – فاشيست ەمەس» اتتى ماقالانى قورىتىندىنىڭ ەكىنشى بولىگىندە «ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرى بار بولۋى مۇمكىن» دەپ وزدەرى اقتاپ نەمەسە ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرىنىڭ بار-جوعىن ايىرا الماي، ەكىۇشتى، ءدۇدامال قورىتىندى شىعارعان. ياعني، قورىتىندى تياناقسىز.

بىراق، وسى ساراپتاما قورىتىندىسىنا سۇيەنىپ المالى ىشكى ىستەر باسقارماسى ءبىزدى «اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ» 344-بابى 2-ءشى تارماعىنا سايكەس جانە ءبىر سوتقا تارتتى. بۇل سوتتىڭ 18 شىلدە كۇنى العاشقى وتىرىسى بولدى، ەندى 24 شىلدە كۇنى جالعاسى وتەدى. بۇل سوت رەداكتسيانىڭ ساۋالناما سۇراقتارىنا بەرگەن ناعاشىباي ەسمىرزانىڭ «ادولف گيتلەر – فاشيست ەمەس» اتتى جاۋابىنا عانا قادالىپ وتىر. تۇتاس كىتاپ سياقتى ءبىر تاقىرىپقا ارنالعان 52 بەتتىك جۋرنال سانىنىڭ مازمۇنىن تۇتاس كونتەكستە قاراماي، ءبىر بەتتىك پىكىردى ءۇزىپ-جۇلىپ بولەك قاراستىرۋدا.

«اڭىز ادام» جۋرنالىنىڭ گيتلەرگە ارنالعان سانىنا ء«ادىل ءسوز» ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ حالىقارالىق قورى جانىنداعى اقپاراتتىق جانە قۇجاتتىق داۋلار بويىنشا ساراپتامالاردىڭ قوعامدىق ورتالىعى تاپسىرىسى بويىنشا تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ ساراپتاماسى جاسالدى. بۇل ساراپتامانىڭ ساراپشىلارى «جۇلدىزدار وتباسى اڭىز ادام» جۋرنالىنىڭ 2014 جىلعى №8 سانىندا جاريالانعان ماتەريالداردا ەكسترەميزمدى اقتاۋ بەلگىلەرى جوق» دەپ ءادىل قورىتىندى شىعاردى. بىراق بۇعان قۇلاق اساتىن ءادىل سوت تابىلسا جارار ەدى.

وسىلايشا «اڭىز ادامنىڭ» ساۋ باسى ادولف گيتلەردىڭ زۇلىمدىعىن اشكەرەلەيمىن دەپ، قايتا داۋعا قالدى.

قۇرمەتپەن،

جارىلقاپ قالىباي

(22.07.2014)

Abai.kz