Putiyn-Medvedev tandemi biylik qúryp túrghan býgingi Reseyde taghy da Stalin deytin jiyrmasynshy ghasyrdyng basyna zobalang tudyrghan tiran úlyqtalyp jatyr. Ata-babasyn, asyl tegin, últ liyderlerin ayausyz asyp, atyp, ashtan qyrghan, jalpaq jerding betinen jarty halqyn joq qylghan Stalinge, stalinshlidikke qúldyq úru bәsekesinen qaghynan ainyp tughan osy kýngi qazaq ta qalysar emes. Agha úrpaqqa búl arada aiyp taghudan aulaqpyz. Olar ýshin Stalin soghys tәniri, әdilet payghambary, taghysyn taghylar.

Sanalasynan airylyp sansyrap qalghan júrttyng kәrisi búdan әri eshteneni de oilay almaydy. Biraq, biz, keyingi orta buyn oilanuymyz kerek edi. Tym qúryghanda tәuelsizdik tuy qolymyzgha tiygen tústa halyq jadyn janghyrtyp azat oilargha jeteleuimiz kerek edi. Uday ókinishimizge qaray, olay etuge erik-jigerimiz jeter emes. Qayta kerisinshe bayaghy qandy soqpaqqa qayta týsip alyp jýre bergendi jón kóretinimiz kýnnen kýnge bayqala bastady. Esterinizde bolar, ótkende ghana Bilim jәne ghylym ministri Týimebaev deytin týiedey jigitimiz TMD kóleminen oqu-aghartu salasynyng basshylaryn jiyp alyp «SSSR pedagogtarynyng ilgeride ótip túrghan dәstýrli qúryltayyn jalghastyrayyq» degen edi ghoy.

Putiyn-Medvedev tandemi biylik qúryp túrghan býgingi Reseyde taghy da Stalin deytin jiyrmasynshy ghasyrdyng basyna zobalang tudyrghan tiran úlyqtalyp jatyr. Ata-babasyn, asyl tegin, últ liyderlerin ayausyz asyp, atyp, ashtan qyrghan, jalpaq jerding betinen jarty halqyn joq qylghan Stalinge, stalinshlidikke qúldyq úru bәsekesinen qaghynan ainyp tughan osy kýngi qazaq ta qalysar emes. Agha úrpaqqa búl arada aiyp taghudan aulaqpyz. Olar ýshin Stalin soghys tәniri, әdilet payghambary, taghysyn taghylar.

Sanalasynan airylyp sansyrap qalghan júrttyng kәrisi búdan әri eshteneni de oilay almaydy. Biraq, biz, keyingi orta buyn oilanuymyz kerek edi. Tym qúryghanda tәuelsizdik tuy qolymyzgha tiygen tústa halyq jadyn janghyrtyp azat oilargha jeteleuimiz kerek edi. Uday ókinishimizge qaray, olay etuge erik-jigerimiz jeter emes. Qayta kerisinshe bayaghy qandy soqpaqqa qayta týsip alyp jýre bergendi jón kóretinimiz kýnnen kýnge bayqala bastady. Esterinizde bolar, ótkende ghana Bilim jәne ghylym ministri Týimebaev deytin týiedey jigitimiz TMD kóleminen oqu-aghartu salasynyng basshylaryn jiyp alyp «SSSR pedagogtarynyng ilgeride ótip túrghan dәstýrli qúryltayyn jalghastyrayyq» degen edi ghoy.

Bayqaysyz ba, býginde kim reseyshil, kim TMD-nyng kónilsiz otyrystarynda Reseyge jaghattap sóileydi - sol Qazaqstandaghy biylikte úzaghyraq otyrady. Topqa enbey tompiyp jýrgender tónireginen toqpaq kóre bastasa bitti Reseymen birlesken birdeme úiymdastyryp shygha keledi. Sodan keyin ony lauazymdy qyzmetinen ysyryp kór... Sonyng keri kórinisi: bizde kim qazaqstandyq joba izdep, memleketshildik baghyt ústanady - sol joldan tayady.

Jә, búnyng bәri basqa әngime. Alayda taqyrybymyzgha janama bolsa da qatysty әngime.

Qatystylyghy Putiyn-Medvedev tandemi ne oilap, neni qúndaqtauly qúndy dýniyem dep bilse, bizdegi el biylep otyrghan eserler sony pút kórip tabynuda. Sózimizge dәiek, Putin RF-ning eki tizgin, bir shylbyryn qolyna alysymen Stalin miyfin qayta tiriltip edi, Qazaqstanda Sovet dәuirine shúghyl bet búryp shúrqyray jóneldi. KSRO zamanyndaghy qanmen juylghan merekelerding Qazastanda toylanuy qalypty kórinisin tapty. Mәselenki, mine, 9 mamyr! Búl kýn - «Úly Jenis kýni» eken. Mamyrdyng 9-y Úly Jenis kýni ekenin bizding úrpaq mektep jasynan jattap ósti. Al tәuelsizdik úrpaghy she? Olar da 9 mamyrdy Úly Jenis kýni dep tanuy kerek pe? Erteng Tәuelsiz, erkin eldin(?) úlany órkeniyetti әm shyn maghanasynda úly nemis eline baryp bilimin jalghastyrsa, dostar tapsa... ne deydi? «Sender, almandar fashisterding úrpaghysyndar. Bizding batyr atalarymyz senderding qanqúily qaraqshy atalaryndy qyryp salghan» dey me qandayda bir retpen kәri tarih jóninde súhbattasa qalsa... Óitkeni Týimebaevtyng shaqyruymen shalqalay kelgen qúrmetti qonaqtyng eng úlyghy - RF Bilim jәne ghylym ministri Fursenko deytin jas úrpaqqa búrynghy tarihymyzdy qaytadan oqytuymyz kerek dedi esh shimirikpesten. Búl degeniniz - Altyn Orda tarihyna eselep soqqy beru, Mamay handy mazaq etu, Kulikova shayqasyn aspandatyp, Aleksandr Nevskiydi Euraziya kenistigine «aqsaqaldy ata» jasau. Ermakty er dep dәriptep, qazaq handaryn jalanash erge mingizu (aytpaqshy onyng mýsini jasalyp ta ýlgerdi. Astanada kýresinge kýrelgen Jәnibek pen Kerey eskertkishining jana jobasy bekitilip, Kerey han Qozybas tauynyng bir shoshaq tóbesinde jalanash erding ýstine qonjiypty. Qúddy Qozybasta qozy baghyp otyrghan bala siyaqty. Qoyshaghara Salgharaúly degen ghúlama tarihshymyzdyng degenine sensek, búrynghy handarda taq bolmaghan eken).

Biz osylaysha esimizden adasyp, eki etek bop jýrgende azat oily Resey jurnalisteri basqa basqa tap Stalinge tabynudyng súmdyqtyghyn әshkereleuge kiristi. Búlay deuimizge sebep, ilgeride Polishada jaryq kórip, Reseyge úralynyp endi ghana ene bastaghan qart qalamger Yuriy Borevting «Staliniada» atty kitaby tәuelsiz basylymdarda jap-jaqsy «jarnamalanyp» jatqan kórinedi.

iriy Boriysúly Borev - Stalin zamanynyng kuәgeri. Qart qalamger. Oqumen agharghan ziyaly otbasynda dýnie esigin ashyp, ózi de saqy jandardyng sapynda jetilse kerek. Injener. Qalamgerlikti keyinirek kәsip etken sekildi. Jasy 85-te. Bizding seksen bes jasty úryp tastaghan eng qadirli (aqyn, jazushy) qarttarymyzdyng qaysibirine Stalin turaly keyingi buynnyng «kerketken» kózqarasyn aita qoyynyzshy, maydan dalasyn kezip qaytqan kәri shengelderimen buyndyryp óltirsin. Mine, biz osynday patriot halyqpyz. Stalinge berilgen últpyz. Biyliktegi úlyqtarymyzdan bastap balaghynan biyti tógilgen kәri-qúrtanymyzgha deyin qúldyqtyng ajyryghyn artqan qoghamdy ansaymyz. Bizge izgi tilekti Resey jurnalisteri, oishyldary, jazushylary «qazaqtar, qoyyndar, ótkenge ónidirshektey bermender» dep «ósiyet» jazyp bermese, sirә óz betimizben toqtamaspyz.

Janaghy qart qalamger Yuriy Borev atalghan kitabynda Stalinning «12 jasqa tolghandardyng bәri halyq jaulary, atyndar» degen búiryghy bolghanyn jazady. Óz halqyn, kókórim bolashaghyn kóktey soldyrghan «kósemdi» osydan keyin kim deuge bolady? Onyng milliondaghyn jandardy jaughan oqtyng astyna aidap salyp «alyp bergen» jenisin qanday jenis dep baghalaghan abzal?! IYә, sodan song taqyryptaghy saualgha da oy salyp kórelikshi: Alashtyng jauy alman balasy ma?