Qazir Oral qalasynda túryp jatqan aqyn bauyrymyz Qazybek Qúttymúratúly Feysbuktegi ózining jeke paraqshasyna 1775-1780 jyldary II Ekaterina patshanyng (surette) Orynbor general-gubernatoryna joldaghan qúpiya jarlyghyn jariyalapty.

 II Ekaterina patshayymnyng ómirden ozyp, qúpiya jarlyqtyng jeter jerine jetip bolghanyna kóp jyldar ótkenimen kónermey, tozbay, ózgermey ózining  әuelbastaghy «qúndylyghyn» saqtaghan bir cayasat bar. Ol – qazaqty ishinen alatayday býldiruding sayasaty. Ol – qazaqty qaytip biyleu kerektigining amaly. Tómendegi qúpiya jarlyqty qayyra eske salyp, qatyn patshanyng túsynan bergi Resey men qazaq arasyn salystyru ýshin berip otyrmyz. Kóz jýgirtip shyghynyz. Sonymen, II Ekaterina patshanyng Orynbor general-gubernatoryna joldaghan qúpiya jarlyghy... bylay deydi:    

«1) Qyrghyz-qazaq halqynyng bir ru basshylaryn ekinshi ru basshylarymenen araz etip, biri menen birin qas etip, birining etin biri jeuge sebep bolynyz.

2) Súltandardyng biri menen birin araz qylyp, biri menen birin ittey tartystyryp, birining etin biri jeuge sebep bolarday is qylynyz.

3) Qyrghyz-qazaqtyng basshy adamdaryn súltandarymen araz qylyp, súltandaryn óz qol astyndaghy aqsaqal adamdarymen araz qylynyz. Arasyna ot týsken uaqytta janyp keterdey kókir-sókir dayarlay beriniz. Osylaysha arasyna ot tútatyp bereke-birligin alsaq, ózara azyp, tozghandyghynan qazaq-qyrghyz júrty bóten patshalyq qol astyna kóship keterge dәrmeni bolmas. Óz-ózderi qyryq pyshaq bolyp, qyrylysyp, jenilgen jaghy jengen jaghynan ósh alar ýshin, kýsh alar ýshin Rossiya patshalyghyna jaqyndar ua patshalyqqa qorghalar. Sol uaqytta Rossiya hýkimeti aralaryna tóre bolyp, tórelep, retine qaray ya anasyna, ya mynau jaghyn quattap túru kerek. Týrli amalmenen súltandarynyng kýshin ketirsek, ózimizden ozyp eshqayda kete almas. Keletin, ketetin jeri ózimiz bolyp, tilegenimizshe qaqpalap jortarmyz»

[Ensiklopediya «Ayqap» / Bas redaktor R.Núrghaliyev. – Almaty: «Qazaq ensiklopediyasy» Bas redaksiyasy, 1995. 255-b.].

Abai.kz