قازىر ورال قالاسىندا تۇرىپ جاتقان اقىن باۋىرىمىز قازىبەك قۇتتىمۇراتۇلى فەيسبۋكتەگى ءوزىنىڭ جەكە پاراقشاسىنا 1775-1780 جىلدارى ءىى ەكاتەرينا پاتشانىڭ (سۋرەتتە) ورىنبور گەنەرال-گۋبەرناتورىنا جولداعان قۇپيا جارلىعىن جاريالاپتى.

ء ىى ەكاتەرينا پاتشايىمنىڭ ومىردەن وزىپ، قۇپيا جارلىقتىڭ جەتەر جەرىنە جەتىپ بولعانىنا كوپ جىلدار وتكەنىمەن كونەرمەي، توزباي، وزگەرمەي ءوزىنىڭ  اۋەلباستاعى «قۇندىلىعىن» ساقتاعان ءبىر cاياسات بار. ول – قازاقتى ىشىنەن الاتايداي ءبۇلدىرۋدىڭ ساياساتى. ول – قازاقتى قايتىپ بيلەۋ كەرەكتىگىنىڭ امالى. تومەندەگى قۇپيا جارلىقتى قايىرا ەسكە سالىپ، قاتىن پاتشانىڭ تۇسىنان بەرگى رەسەي مەن قازاق اراسىن سالىستىرۋ ءۇشىن بەرىپ وتىرمىز. كوز جۇگىرتىپ شىعىڭىز. سونىمەن، ءىى ەكاتەرينا پاتشانىڭ ورىنبور گەنەرال-گۋبەرناتورىنا جولداعان قۇپيا جارلىعى... بىلاي دەيدى:    

«1) قىرعىز-قازاق حالقىنىڭ ءبىر رۋ باسشىلارىن ەكىنشى رۋ باسشىلارىمەنەن اراز ەتىپ، ءبىرى مەنەن ءبىرىن قاس ەتىپ، ءبىرىنىڭ ەتىن ءبىرى جەۋگە سەبەپ بولىڭىز.

2) سۇلتانداردىڭ ءبىرى مەنەن ءبىرىن اراز قىلىپ، ءبىرى مەنەن ءبىرىن يتتەي تارتىستىرىپ، ءبىرىنىڭ ەتىن ءبىرى جەۋگە سەبەپ بولارداي ءىس قىلىڭىز.

3) قىرعىز-قازاقتىڭ باسشى ادامدارىن سۇلتاندارىمەن اراز قىلىپ، سۇلتاندارىن ءوز قول استىنداعى اقساقال ادامدارىمەن اراز قىلىڭىز. اراسىنا وت تۇسكەن ۋاقىتتا جانىپ كەتەردەي كوكىر-سوكىر دايارلاي بەرىڭىز. وسىلايشا اراسىنا وت تۇتاتىپ بەرەكە-بىرلىگىن الساق، ءوزارا ازىپ، توزعاندىعىنان قازاق-قىرعىز جۇرتى بوتەن پاتشالىق قول استىنا كوشىپ كەتەرگە دارمەنى بولماس. ءوز-وزدەرى قىرىق پىشاق بولىپ، قىرىلىسىپ، جەڭىلگەن جاعى جەڭگەن جاعىنان ءوش الار ءۇشىن، كۇش الار ءۇشىن روسسيا پاتشالىعىنا جاقىندار ۋا پاتشالىققا قورعالار. سول ۋاقىتتا روسسيا حۇكىمەتى ارالارىنا تورە بولىپ، تورەلەپ، رەتىنە قاراي يا اناسىنا، يا مىناۋ جاعىن قۋاتتاپ تۇرۋ كەرەك. ءتۇرلى امالمەنەن سۇلتاندارىنىڭ كۇشىن كەتىرسەك، وزىمىزدەن وزىپ ەشقايدا كەتە الماس. كەلەتىن، كەتەتىن جەرى ءوزىمىز بولىپ، تىلەگەنىمىزشە قاقپالاپ جورتارمىز»

[ەنتسيكلوپەديا «ايقاپ» / باس رەداكتور ر.نۇرعاليەۆ. – الماتى: «قازاق ەنتسيكلوپەدياسى» باس رەداكتسياسى، 1995. 255-ب.].

Abai.kz