Júma, 27 Qyrkýiek 2024
Qogham 7706 0 pikir 18 Tamyz, 2015 saghat 16:06

SARYAGhASh AUDANYNYNG 56-ShY TÚRGhYNY...SÚRAUSYZ BA?

06-shy tamyz kýni Saryaghash audany Qyzylәsker auylynda marqúm Ualihan Ahmetovtyng qyrqynda boldyq. Esterinizge sala keteyin, mausymnyng 27-nen 28-ine qaraghan týni Ontýstik Qazaqstan oblysy, Saryaghash audany, Qyzylәsker auylyna qarasty Syrdariya ózenining jaghasynda Qazaqstan azamaty – balyqshy Ualihan Ahmetov ózbek shekarashylarynyng qolynan qaza tapqan bolatyn.  Atalghan jaghdaygha baylanysty Qazaq biyligining ýnsizdigin kórip, bizder (Bolashaq qozghalysy), bir top adammen Almaty qalasyndaghy Ózbekstan konsuldyghynyng aldynda kishi-girim miting úiymdastyrghan bolatynbyz. Maqsatymyz – Islam Kәrimovke hat joldau. Talap: kinәli ózbek shekarashysyn jauapqa tartu. Qolma-qol sol joly konsulgha bere almaghan hatty biz aqyry poshta arqyly Kәrimovke berip jiberdik. Biraq әlige deyin jauap joq. Bizding ýkimetting qúnyn bes tiyn kóretin Ózbekstan jaghy ýkimettik emes úiymdaryn qaytsin Qazaqstannyn!?

 

Saryaghashqa baryp túryp tyng aqparattargha taghy da qúlaq týrdik. Mәselen jergilikti túrghyndardyng aituyna qaraghanda, Ualihan Ahmetov – tәuelsizdikten beri Ózbekstan shekarashylarynyng qolynan qazaq tapqan tek Saryaghash audanynyng 56-shy túrghyny. Búl 56-nyng ishinde shynymen shekara búzyp ólgenderi de bar(ol jaghdayda da adam atu – asqan qatigezdik bolyp sanalady), biraq qazaq jaghynda jýrip oqqa úshqandar da az emes. Atalghan 56-gha qatysty naqty dәlelder súraghanymyzda, jergilikti túrghyndar: «Qajet bolsa, 56 kóz júmghan qazaqtyng da ýiine kirip shyghugha bolady» degen uәj aitty. Jәne de osy aqpardy birneshe bedeldi aqsaqaldar da rastady.

Qaza bolghan jigitting qyrqy bitisimen, onyng atylghan jerine barugha bel bayladyq. Syrdyng boyynda, qalyng toghaydyng ishinde eken.  Ahmetovtyng atylghan jeri naq Qazaqstannyng territoriyasy. Eki elding shekarasy Syrdariyanyng eng tereng jerimen ótedi dep kelisilgen eken. Al, Ahmetov ózen ishinde atylghan, týn ortasynda. Qalyptasqan jaghdayda balyqshynyng ózen ishinde eng tereng jerden ótip ketkenin anyqtau mýmkin emes. Sol sebepti Ózbekstan jaghynyng «shekara búzyp atyldy» deui esh qisyngha kelmeydi.

Ahmetov atylysymen Ózbek shekarashylary bizding shekara qyzmetine habarlasyp, bizding azamatty atyp tastaghandaryn habarlapty(marqúmnyng aghasynyng aituy). Mýmkin sýiinshi súraghan shyghar... Artynsha bizdikiler kelip, Ahmetovtyng qasynda bolghan ekinshi balyqshyny qamaqqa alyp, tergey bastaghan (mýmkin, « sen nege ólmey qaldyn?» dep). Ahmetovtyng óli denesin ekspertizagha, mәiithanagha jiberipti (Búndayda ne ekspertiza kerek eken???). Ortalyqtan basshylar qaptap ketken.

Qyzylәskerdegi qalyng qazaq jazyqsyz ólgen bauyrynyng ýiine jinalyp, sol sәtte әdildikti talap etip ashu ýstinde kýre joldy (Shymkent-Jetisay) jabugha bel baylaghan. Biraq sodan sәl aldyn Saryghashtaghy «qazaq-tәjik qaqtyghysynan» auyzdary kýigen jergilikti biylik, Ahmetovtyng otbasyn sabyr saqtaugha shaqyrypty. Ádil tekseris jýrgizip, kinәli tarapty jazalap, marqúmnyng otbasyna jәrdemaqy taghayyndaymyz dep uәde etken kórinedi.  Býgin Ahmetov Ualihannyng aghasy Qaldan agha, sol kezde joldy jappaghanyna qapalanyp otyr. Sebebi, uәdening bәri әdettegidey tek sóz jýzinde qalghan. Búnday jaghdaylar ,әriyne, qarapayym halyqtyng biylikke degen senimin arttyrmaydy. Meninshe, qolynan kelmeytin iske, әkim qaralar uәde bermeui kerek.

Qyzylәskerde 25000-nyng ýstinde halyq túrady eken. Deni qazaq. Qúm arasynda qalyp qoyghan osynau auyldyng tirshiligi ata kәsip: mal, egin jәne azyn-aulaq balyq aulau. Taza manday ter, qarymdy enbekting arqasynda ýkimetten kómek súramay, ózin-ózi asyrap otyrghan halyq. Biraq biylik, kómek kórsetpek týgili kedergi jasap qoyghan. Mәselen, shekaralyq aiqyndauysh belgiler Syrdariyanyng jaghasynan 1,5 shaqyrymgha ishke qaray qashyp ketipti, toghay arasynda qalyp qoyghan, izdep taba almaysyn. Al ózbek jaghynyng aiqyndauysh belgileri dәl ózen jaghasynda jәne arnayy ýiilgen biyikke qoyylghan. Bizding zang boyynsha ózennen balyq aulaugha qatang tyiym salynady jәne aiyppúlmen qudalanady. Al Ózbekstan jaghynan qarmaqpen balyq aulap qamsyz, alansyz otyrghandardy kórdik. Qysqasy bizden barghan shekarashylar jergilikti halyqtyng múqtaj-qajettilikterin mýldem eskermegen. Al Qyzylәskerde qanshama otbasy osy balyqpen kýn kórip otyryp, qate qabyldanghan zandy ainalyp ótemiz dep, talay bәlege úrynuda.

Artynan Ualihan Ahmetovtyng ýiine bardyq. Jeti balanyng әkesi bolghan eken, ýlkeni (qyz bala) әli tek 9-shy synypta oqidy, al kishisi endi tәi-tәy basqan 1,5 jasar bóbek. Áyeli jaqynda bir býiregin aldyrtypty, ózderi moyyndamasa da – mýgedek. Ýlken otbasy kishi-girim jer ýide túrady. Biraq otaghasy enbekqor bolghan bolsa kerek jәne arman maqsaty da asqaq bolghan. Bala-shaghama dep ýlken ýiding jana fundamentin qúiyp qoyghan eken, onyng syrtyn әdemi sharbaqpen qorshapty. Amal neshik, arman ayaqsyz qaldy. Búl ýiding jigiti er jetip atqa otyram degenshe, әli talay qys ótedi. Ákesining etigin kiyip balyqqa shygham degenshe, әli neshe jaz ótedi!? Áriyne, qargha tamyrly qazaq óz tughandaryn syrtqa teppes. Dese de, osyndayda el bolyp júmylsaq, bәitereginen aiyrylghan bir otbasynyng bolashaghyna ýmit úyalatugha bolmas pa!? Qazirgi búl otbasynyng bar nәpaqasy memleket taghayyndaghan 36 000 tenge pensiya. Biylikting arnayy jәrdemaqy bólimi búl ýiding әli esigin ashpapty da. Ózderi kelip, әielining jәne bala shaghalarynyng qújattaryn alyp, memlekettik jәrdemaqyny eng bolmaghanda rәsimdep beruge bolmas pa?! Ashugha bulyqqan aghayyn erteng shynymen de kýre joldy jauyp tastasa ne bolmaq?!    

Moyyndau kerek. Ualihan Ahmetovtyng ólimi tikeley eki memleketting shekarashylarynyng týsinispeushiliginen jәne jergilikti biylikting әreketsizdiginen bolyp otyr.  Sol sebepti biylik óz qatelikterin týzetip, qalyptasqan jaghdaydy ontayly sheshse bolar edi. Biraq marqúmnyng bauyry Qaldan aghanyng aituyna qaraghanda, әkimning orynbasary tek KTK arnasynyng tilshileri kelgen kezde bar ekendigin bildirgen, odan keyin ol kisining tóbesi kórinbepti. Aytpaqshy, KTK demekshi. Marqúmnyng qyrqyna Qaldan agha Shymkentten biletin jurnalisterining birazyn  shaqyrypty, biraq әlgiler sujetti efirge shygharu ýshin 50 000 tenge súrapyt (KTK emes, basqa arna ókilderi). Mine, әdildik kerek bolsa!

Qalyptasqan jaghdaygha syrttay qarap otyryp maghan basqa oy keldi. Tek Saryaghashta 56 qazaq atylsa, búl jәiden-jәy emes. Ontýstiktegi Ózaghang týbinde qazaq soltýstikke ausa dep oilaytyn bolsa kerek. Neshe ghasyr toghayyna jylqy tyqqan qasiyetti Syrdyng orta boyyn qaldyryp ketse deydi Ózaghan. Búghan deyin aryda jatqan Tamdy, Núratau, Djizaq, Shyrshyqty qaldyrghan qazaq, endi Jetisay men Saryaghashtan da ketse deydi bilem...

 

Dauren Babamurat

Qalyptasqan jaghdaygha baylanysty Bolashaq qozghalysy ýkimetke:

  • Saryaghash audanynda atylghan 56 Qazaqstan azamaty boyynsha naqty aqparat berudi.
  • Ualihan Ahmetovtyng ólimine qatysty tergeu júmystarynyng nәtiyjesin BAQ ókilderine ashyq jariyalaudy.
  • Jәne de aldaghy uaqytta osynday oqighalardyng oryn almauy ýshin qanday júmystardyng atqarylyp jatqandyghyna baylanysty naqty aqparat berudi talap etti.
  • OQO jana әkiminen marqúmnyng otbasyna jәrdem beru mәselesin qolgha aludy súrady.

Abai.kz


 Marqúmnyng kelinshegi kishi qyzy jәne ýlken úlymen.

 

 Syrdariyadan 1,5 shaqyrym ishke kirip ketken Qazaqstannyng aiqyndauysh belgisi

 

Syrdariyanyng arghy beti Ózbekstan jaghy, qarmaqpen balyq aulap otyrghan Ózbekstan balyqshysy, al jogharyda aiqyndaghysh shekaralyq belgi.

 

Marqúm Ualihan Ahmetovtyng esik aldyndaghy ýlken ýige dep qúighan fundamenti. Qaptaghan qúrylys firmalary eng bolmasa irgesin kóterip berse ýlken sauap bolar edi.

 

Marqúmnyng bauyry qolyna aghasynyng portretin ústap túr. Qyrqynan qaytyp barady.

 

Soldan ongha qaray 2-shi jәne 3-shi marqúmnyng bauyrlary.

 

Ualihan Ahmetov atylghan jer. Ortada aghasy qolymen kórsetip túr. Biz Qazaqstandamyz.

 

OQO, Saryaghash audany, Qyzylәsker auylyna kireberis.  Búl auylgha tek әdil zandar ghana qajet. Basqasyn el óz enbegimen tauyp otyr.

Ualihan Ahmetovtyng eki úly. Eki aptadan song búl balalar mektepke baru kerek...Sauapqa isteytin is tappay jýrgen jamaghat osylargha kómektesse...

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2560