Osy qazaq qyzyq ózi, "Sәlem - Sózding Anasy" deydi. Orasan úghym! Olay bolsa, sәlemdeseyik. "Assalaumaghaleykum!". "Ua, ghaleykumassalam!". Ras qyzyq qoy: ózimiz - qazaq, sәlemimiz - arab! Qazaqtyng sәlem ekesh sәlemdi de "ózgeden qaryzgha alghan" osy sorlylyghy qay zamannan beri jalghasyp kele jatyr? Ony bilu bizge onsha manyzdy da emes. Al, jalpy,búl qazaqtyng qazaqsha tól sәlemi bolyp pa edi, mәsele - sonda. Bolghanda qanday! Biz ol turaly da "Qas Saq Anqymasy"-nyng ekinshi kitabynda ("Qazyghúrt" baspasy, Almaty-2003) toqtalghanbyz. Áriyne, Sәlem turaly әngime de - ejelgi qonaq kulitimen tikeley baylanysty, ózinshe bir jatqan filosofiya. Býgin qazaqtyng kóneden kele jatqan anqymalyq qasiyetti sәlemderi ishindegi "QOSh" Sәlemining tónireginde ghana qysqasha bir-eki sóz aitayyq. Tilshi ghalymdarymyz "Qosh" sózin de parsygha aparyp telip qoyady. Dúrys emes. Tilimizdegi kóptegen sózder sekildi, "QOSh" Sózi de - kópmaghynaly Sóz. Biz onyng barsha maghynasyn aityp jatpaymyz. Áuelgi zatesimdik "qosh" (júpar) sózi dәtesimdik hәm tәuesimdik "QOSh" (1. júpar Perishte-Ruh 2. júpar Perishte-Ruhtyng qosh sәlemi ya qosh habary) keypine enedi. Zatesimdik "qosh" sózining kóptegen sinonimderining biri retindegi zatesimdik "anqyl" (júpar leb) sózi de dәl solaysha dәtesimdik hәm tәuesimdik "ANQYL" (1. júpar Perishte-Ruh 2. júpar Perishte-Ruhtyng qosh sәlemi ya qosh habary) Sózine ainalghan. 24-shildedegi "Biz - baryp túrghan ysalmaspyz" atty jazbamyzda (ony paraqshamyzdan oqularynyzgha bolady) keltirilgen mysaldar da Til tirligindegi osynday, "qaradan shyghyp, Han bolghan" zandylyghy negizinde edi. Oghan "es (júpar jeldet, samal) - ES" (júpar Perishte-Ruh; júpar Sana; júparperishtelik qosh Sóz.,) mysalyn da qosyp qongha bolady.
Qosh delik. Perishtening ózi - Qonaq (qonushy yaghny úshyp kelip, bir jerge bayyzdaghan meyman). "Júpar Perishte-Ruh" degen mәndegi "QOSh" Sózining orys qoldanysynda, "S+t" simbiozynyng kesirinen býlingi "gosti" ("GOS+ti": Qonaq) keypinde, esh júparsyz tirlik etetindigi de sodan. Jogharydaghy "ANQYL" Sózin de orys bauyrlar, esh júparsyz, qúr "Angel" (Perishte) týrinde ghana qoldansa, jogharydaghy "ES" (júparperishtelik qosh habar-Sóz) Sózin de olar esh júparsyz býlingi "vesti" (v+ES+ti"; Habar) týrinde ghana qoldanady. Anqymalyq kóne "Anqyl" Sózining grektik - Angel" ("elshi") ya "Aggel", latyndyq "Anjel" (osydan "Injil" atauy qalyptasqan), "Angeliya", "Evangelie (gr. "blagaya vesti)", t.s.s. tuyndy-býlingi ýlgileri de birshama.
Osy aitylghandardyng baghzydaghy anqymalyq mәnisi men maghynasyn eptep úgha alsaq ta, kónilimiz q o sh bolyp, Basymyzdaghy Baghymyzgha da eptep júpar dary bastar edi ghoy!..
Jә, búrynghy ata-babalarymyzdyng bir-birin qarsy alghanda da, qoshtasqanda da údayy "QOSh" (1. júpar Perishte-Ruh 2. júpar Perishte-Ruhtyng qosh sәlemi ya qosh habary) desip, júpar Perishtelershe anqyldasa sәlem aitysatyndarynyng tәnirlik mәnin endi sәl de bolsa týsindik pe, aghayyn? Álde, sol bayaghy "assalau" men "assalam"-gha ghana mәz bolyp jýre beremiz be?

Baghzy dana babalarymyzdyng әlemdik barsha dinge negiz bolghan qadymdyq ANQYMA (tәnirlik-perishtelik Júpar Ilim.,) ghajabynda ruhany maghynalary eren anqyp túratyn "QOSh ÚL", "QOSh QAR", "QOSh JAR", "QOSh BIT", t.t. týrlerdegi bestanymdyq sansyz terminder bar. Tәniri jar bolsa, aldaghy uaqytta olar jayynda da pikirlesip kórermiz. Solardyng basty biri - "QOSh EGE" termiyni. Jalpy, taqyrypta kórsetilgen ataular jayynda biz, kezinde, "Qazaq Ádebiyeti" gazetinde de biraz dýniyelerdi aitqan bolatynbyz.
"Qosh" sózining kóp maghynalarynyng "Júpar Perishte" degen mәnisin ghana alsaq, "Qosh Ege" termiynining "Júpar Perishte-Ege" degen mәni aiqyndalady. "Ege" (Iye) sózining tuyndy bir ýlgisi - "Ego" (lat. Men). "Men" degendi bildiretin slavyandyq "YA" sózi - "Ego" yaky býlingi "EGE" termiynining "IYE" týrindegi әuelgi taza núsqasynyng tuyndy ýlgisi. "IYE" ("YA") = "EGE" ("EGO"). 
Árkimning "Men"-i (Egosy) - Ruh retindegi Ózi. Demek, "Qosh Ege" degenimiz - "Júpar Perishte-Ruh". Al, Kej Ege" degendegi "KEJ" sózining basty bir mәni: "qiqar-qyrsyq". Yaghni, "kejege" (shýide, qaraghús.,), metatezalyq "kegeje" ýlgileri de bar "KEJ EGE" degenimiz - "Kesir Ruh". "Kejegesining keri tartuy" frazeologizmi sodan shyqqan. "Sonymen, "QOSh EGE" men "KEJ EGE" - әr "Men"-ning bir-birine qarama-qarsy qos ipostasy, "Anqyr" men "Mýnkir" analogtary.
Teginde, Til tirligindegi tekorat (tektestikke orayghy attastyq) zandylyghy boyynsha, Ruh qalay atalsa, Onyng basqarymyndaghy Aqyl-Es te solay atalady. Onyng ýstine, Ekeui - birtútas ghajayyp. "Bastaghy Baq" dep te atalatyn júparly Júmaq Esting "QOShEGE" ataluy da sodan. "KÓSEGE" týrinde qoldanylady. Basty batanyng "Kósegeng kógersin!" (Bastaghy Baghyng órkendesin!) týrinde bolatyndyghy da sondyqtan.
Osy aitylghandardyng bәri - bayyrghy dana babalarymyz týzgen Anqyma Iliminen. "Bastaghy Baq pen Sordyn" barsha qúpiyasy da, Tәnirtanudyng eng kemel kóne konsepsiyalary da - Anqymada. Kimde-kim Anqyma jayynda kóbirek bilgisi kelse, Bestanymnyng qúpiya kilti retindegi Sóztanymdy iygersin, Qazaqtyng Ata Tilin ýirensin. Sebebi, "Qazaq Tili - júmbaq: ne aitsa, bәrining sheshui bar; sheshuin biluge tyrysu kerek!" dep ketti Mәshhýr Jýsip. "Bilimning de, ghylymnyng da, dinning de, әuliyeshilikting te Qazaq Tilinde" ekendigin ósiyettep ketken әulie de - Mәshhýr Jýsip. Al, bizding tirlik she, "óz Basyndaghy Baqqa senbey, ózgening Basyndaghy boqqa yntyqqan" sorlylyq emes pe?! "Ózge tilde týsiniksiz birdemelerdi kýbirlep tonqanday bermey, anqymalyq Júpary túnshyqqan Basymyzdy bir kótereyikshi, aghayyn!" dep, bar dauysymmen әlemge aiqaylap jibergim keledi keyde... Biraq, qaytesin, "bayaghy jartas - bir jartas...". 

Tynyshtyqbek Ábdikәkimúly.