Seysenbi, 29 Qazan 2024
Jalqy súraq 5982 0 pikir 15 Shilde, 2015 saghat 14:02

ELEKTRONDY JER KARTASY BAR. AL, KÓLDER QAYDA?

Jer dauy jii shyghyp túratyn Almaty oblysynda elektrondy jer kartasy jasaldy. Oblys ortalyghy – Taldyqorghan qalasynda elektrondy jer kartasyn respublikalyq BAQ ókilderine kórsetken Jetisu ónirining basshysy Amandyq Batalov jer telimin paydalanudy retke keltiruding birneshe faktoryn aityp ótti. Onyng ishindegi negizgisi auylsharuashylyghy jerlerin nysanaly maqsatqa paydalanudy retteu.

Jer qatynastary basqarmasynyng mәlimetinshe, Almaty qalasynyng manayynda ornalasqan Ile, Qarasay, Talghar audandarynda baghaly auyl sharuashylyghy jerining  3400 gektary túrghyn ýy qúrylysyn jýrgizuge, sayajay qúrylysy men kommersiyalyq maqsattar ýshin ózgertilgeni anyqtalghan. Auylsharuashylyghyn damytugha paydalanatyn jer uchaskileri últaraqtay-últaraqtay etip bólshektelip, jappay zansyz túrghyn ýy salugha berilgen. Naqtyraq aitsaq, әlgi jerler 6-8 sotyqtan 11 mynnan astam úsaq bólshekterge bólinip ketken.

«Jer telimderine qatysty kóptegen zang búzushylyqtar oryn aldy»,- degen Amandyq Batalov jer uchaskilerin tiyimdi paydalanu ýshin auqymdy sharalar jasalyp jatqanyn tilge tiyek etti.

«Elbasynyng bizge jýktegen tapsyrmalarynyng biri – jer telimderin tiyimdi paydalanu bolatyn. Osyghan oray, biz Almaty oblysyndaghy jer uchaskilerining elektrondy kartasyn jasadyq. Ol karta boyynsha oblystyng kez kelgen azamaty jer telimderi turaly aqparatqa qol jetkize alady. Búl bizding osy salada jýieli júmys isteuimizge mýmkin beredi»,- dedi ol.  Sonymen qatar, Amandyq Ghabbasúly jer qatynastaryna qatysty ústanatyn ishki oilaryn da ortagha saldy. Ákimning aituynsha, jer óz maqsatyna say paydalanylyp, memleket menshigine qaytarylghan jerler naryqtyq ainalymgha engizilui kerek.

Búdan bylay, jergilikti әkimshilik organdary azamattargha jer telimderin ýlestirerde onyng ornalasqan mekenine, kózdegen maqsatyna, ónirding damuyna tiyimdi-tiyimsizdigine, eldimekenning bas josparyna sәikes keletinine basa nazar audaruy kerek. «Mәselen, gaz magistralii tartylghan aimaqqa sharua qojalyghynyng nysany (qora-jay, ýi) salynghan faktiler anyqtaldy. Gaz joghary qysymdy qúbyrmen ótetindikten onyng manayynda eshqanday nysan bolmauy kerek»,- dep sózin dәiektedi ónir basshysy.

Búl saladaghy negizgi mәsele – jerdi maqsatqa say paydalanu. Neshe myng gektar jerdi menshigine alyp qoyyp, ózi qalada jýrgen keybir túlghalarmen tabandy týrde kýresetinin, auylda malyn jaygha, shóbin shabugha jaghdayy bolmay otyrghandargha kómektesetinin, paydalanylmay jatqan jerlerdi qaytaryp alu kerek ekenin qadap aitty әkim. Alayda, jer telimderin paydalanudyng nysanaly maqsatyn ózgertuge de mýmkindik baryn aitady ónir basshysy. Onday jerlerge jeke menshik mekemening qarjylandyruyndaghy nemese investorlardyng ya bolmasa nesiyelik jýiemen salynatyn nysandar jatady. Sonymen birge, sol ónirding halqyna paydasy tiyetin ýlken әleumettik nysandar qatar boy kóterse, núr ýstine núr. Mysaly, Almaty qalasynyng manynda «Asyl Arman» túrghyn ýy kesheni irge kótergen. Qazirgi kýni onda 27 bloktan túratyn 21 túrghyn ýy salynyp,  18 myng adam túrady dep kýtilude. «Asyl Arman» siyaqty sәtti jobalar bolsa, jer telimderining nysanaly maqsaty ózgerip sala beredi eken. Biraq, ony jasaytyn túlghalar óz jobasynyng halyqqa tiyimdi ekenin dәleldep beretindey jospar qúryp, joba kórsetui kerek.

Ángimening basynda sóz etkenimzdey elektrondy karta búdan bylay jer telimderin paydalanugha qatysty olqylyqtardyng barlyghyn bir izge týsirip, rettep otyrady.

Ol kartadan Almaty oblysyndaghy jer alqaptary turaly tolyq aqparat alugha bolady. Arnayy belgilerdi týrtip qalsanyz, sol jer telimi turaly aqparat shygha keledi. Mәselen, suarmaly jer, shabyndyq jer, magistralidi arnalar, su qoymasy, auyldyq okrugting jer telimderi, orman qorynyng uchaskileri, kólik joldary, paydalanylmay jatqan jerler, tipti ol jerlerding qojayyny turaly da aqparattar, bәri-bәri osynda toptastyrylghan. Oblystyng jer qorynyng kólemi 22 million 358 myng gektardy qúraydy, onyng 16 million 363 myng gektary auyl sharuashylyghy alqaptary. 16 million 363 myng gektar jerding 1 million 093 myng gektary egistik bolsa, 487 myng 700 gektary suarmaly egistik, al qalghan 14 million 682 myng gektar jayylym jerler. Oblys boyynsha paydalanylmay jatqan 233 myng 775 gektar auylsharuashylyghy jerleri anyqtalghan. Nәtiyjesinde, 27 myng 600 gektar jer memleket menshigine qaytaryldy, 60 myng 190 gektar jerding iyeleri jerlerin paydalanugha kirisipti, 54 myng 883 gektar jer iyesiz mýlik retinde esepke alynyp, 37 myng 623 gektar jerding materialdary sot qarauyna, 53 myng 475 gektar jerding materialdary jer inspeksiyasyna joldanghan. Jer resurstaryn tiyimdi paydalanu jolynda Almaty oblysy әkimi arnayy osy salagha jauaptanghan «Jer resurstaryn basqaru jәne paydalanu inspeksiyasyn» qúryp, búl tónirektegi barlyq týitkildi mәselelermen bel sheship kirisuge mýmkindik jasap otyr. Tendesi joq, ýlken isting túsaukeserine oblys әkimi respublikalyq jәne halyqaralyq búqaralyq aqparat qúraldaryn shaqyrghan. Tiyisinshe, olardyng súraqtaryna da jauap berip, emen jarqyn dialog órbitti.

Jiyn ayaqtalysymen, jurnalisterge súhbat berip, keshendi karta turaly pikirin bildirdi. Al, Almaty oblysyndaghy ýsh kólding satylymgha qoyylghany, onyng janynda 20 futbol alany syyatynday jer telimi bar ekendigi turaly tilshi súraghyna oblys әkimi: «Búl turaly habarsyzbyn» dep jauap berdi. «Ol turaly estimeppin. Jeke menshikte boluy mýmkin. Men ony anyqtayyn, tapsyrma beremin» dedi Amandyq Ghabbasúly.  Súraq ta, oghan berilgen jauap ta tosyn. Songhy kýnderi Raspublikalyq BAQ-tyng «bas taqyrybyna» ainalghan, strategiyalyq manyzy bar ýsh birdey kólding satylymgha qoyylghany ne oblys әkiminin, ne aitlghan elektrondy jer kartasynyng ishine enbegeni me?! Álde, myna karta da shala nemese oblysqa qarasty qúrghaq jerlerge qatysty ma?!. Jerdi jekeleshendiru kezinde jerding syzbasy /týrli geografiyalyq yaky geodeziyalyq kartasy/ bolmaghan ba? Bolmasa jerdi qalay ýlestirgen? Búl súraqqa jaqyn kýnderi әkimning óz auzynan naqty bir jauap estiytin shygharmyz dep oilaymyn.

Shynargýl ONAShBAY

Almaty oblysy.

Abai.kz

0 pikir