...Sonau, sekseninshi jyldardyng sonynda Almatyda «Jiger» festivalinde tanysqan zamandastar búl kýni bir auyldyng balalary siyaqty bolyp ketkenbiz... Bir-birimizdi kóre qalsaq, ne syrtynan bir jaqsylyq habaryn estisek, mәz bop qalatynymyz da bar... Ol kezde bir auyz jyly sózin ayamaghan aghalarymyzdyng tóbesin kórip qalsaq mәzbiz... Sol bir jyldar óte jyly edi, sol aghalardyng ayaly alaqanynyng ystyghy edi ghoy...

Bir top jastar topyrlap, «Leniyn» kóshesimen jogharylap kele jatyr edik... Aldymyzdan qol arbagha kishkentay qara balany otyrghyzyp alghan, óte úqypty kiyingen erli-zayypty adamdar shyqty. Talaptan ol kisilerdi kóre sala «Didash agha» dep bizden búryn baryp amandasty. Biz de japa-tarmaghay amandasyp jatyrmyz...
Janyndaghy túrghan kelinshegi bizdi kórip, «shoshyp» ketken siyaqty kórindi maghan... Myna top kýieuin ertip ketse ne bolmaq?.. Alghashqy tanystyq osylay bastaldy. Sol kezdegi qol arbada otyrghan kishkentay balaqay – bәrimizding tamasha bauyrymyz – ózimizding Daukebay, Daulet Didahmetúly eken. Óndi kelgen kelinshek, býginde jengemiz emes, «mamashamyz» bop ketken asa qamqorshymyz әri kerek kezde «kókemizdi» kózimizge kórsetetin ótirigi, ósegi joq Didaghannyng adal jary – Liza Sayanqyzy eken...
...Keyinnen Oralhan Bókeev aghamyz ben Didahmet aghamyz bizdi Almatygha shaqyrdy. Bir kýni tang atpay Semeyge Talaptan kelip túr... Yrjyn-yrjyng etedi. Kýlgen kýlkisi de ózinshe jarasymdy edi... Dastarhan basyna otyrmastan qaltasynan ýshbu hat alyp shyqty. Didahmet Áshimhanúlynan eken... Didaghannyng bir sózine men kelispedim. «Bauyrym, qayda barsan, kelindi, balalardy tastama... qazaqta u ishseng de ruynmen ish degen sóz bar, ózinmen birge ystyq-suyqty birge kórgen otbasy tatu-tәtti bolady. IYә, Talaptannyng otbasyna, kelinshegine esh kýmәnim joq... Sonda da qinalmasyn degen oiym: «Dosym-au, bala-shaghany qinap qaytesin, auylgha jiber... Ózing ornyghyp al! – dedim... Ol tulasyn kep: «Didaghang aitty» dep... Sonymen qoyshy, bizding ýide eki kýn qondy. Mandayynyng qaspaghy bar deymiz be, bizding ol kezde әkey marqúmnyng arqasynda jaghdayymyz jaqsy edi. Biraz jylqylaryn satyp: «Bir jaqsy dacha alyndar», – degen. Ol kezde aqshanyng qúny bar edi...
Bir buma aqshany qolyna ústatyp, bir qoy soyyp berip Talaptandy Semeyden Óskemenge shygharyp saldyq. Ol odan әri Didaghannyng janyna ketti. Biraq maghan kýnine bir telefon soghyp qoyady. Men ózimshe bilgenimdi aitamyn... Bauyrjan Omarovtarmen «Leninshil jas» gazetinde qyzmet isteytinin aityp, quanyp sýiinshi súrady. Ketip bara jatqan bir jigitten shaghyn konvert berip jiberip edim. Bauyrjan Omarov telefon soghyp túr. Dauysy sonday kónildi... «Talaptan dosyng Didash aghasynyng janynda» dep kýledi... Tanerteng ghana úshaqpen úshqan jigit әuejaydan tura «Leninshil jasqa» biraq tartqan ghoy...
Ol da bir dәuren eken-au!?
...Sonymen Didash aghasynyng shaqyruymen, Almatygha barghan Talaptannyng tasy órge domalay bastady. Quandyq. Oghan kómektespegen adam joq... Bauyrjan Omarov, Jýsipbek Qorghasbekov jәne t.b. baryn ayamady. Tipti, Jýsipbek ózi otyrghan bir ýide bir qys tegin otyrghyzdy...
...Bir kýni Didaghang tang atpay telefon soghyp túr... Ángimeni terennen qozghady. Talaptan «Shanyraqtan» jer alghanyn aityp-aytyp kep, búl jer qazaqtyng Almaty shaharynda mandayyna búiyrghan jer ekenin aita kele, agham retinde ýy salu prosesinde kómektesuimdi ýlken basymen ótinip túrghanyn aityp ótti...
- Sonymen...
- Sen kómektespegende, kim kómetesedi әriyne, bir ýidi salyp ber demeymiz kirpishine, onysy-múnysyna qol úshyn berip otyrsyng boldy, – dep edi.
Qazir oilap túrsam, Didaghang ózi ýshin menen ómiri eshtene súramapty. Aty esimde joq, bir jas jigitti tapsyryp, bir «qiyn» mәselesine aralasuymdy súraghany bar... Basqa eshtene súraghan emes...
Keyinnen biraz uaqyt Almatyda túrdym... odan Pavloldar kóshtik... Aghalarymmen baylanysym sol qalpy, әzil-qaljynymyz... әsirese, Qalihan aghamyzben qaljynymyz jarasatyn edi...
Bastan talay dýnie ótti. Moyyghanda jasyp jerge qaraghanda ne isteysin? «Bóri aryghyn bildirmes» dep jýre beremiz... Eshkimge tis jaryp múnymyzdy aitpaymyz. Eshkimdi jamandamaymyz... Ári ketse, bir boqtap qoyyp jýre beremiz...
...Bir kýni Pavlodarda Ertisting jaghasynda otyrsam, Talaptan telefon shalyp túr.
- Osylay da osylay, Didaghang eluge tolady «Ayt, shu!» deytin bireu kerek bop túr...
- Ózi nege aitpaydy? – dedim.
- Saghan jalynu kerek pe, endi jaman bergenin aitady degen, berseng búldamay ber – dep telefondy tastay saldy.
...Mәssaghan kerek bolsa, jap-jaqsy kónil kýide otyrghan edim. Jaman bop qaldym. Dosymnyng songhy kezde minezi ózgere bastaghan edi. Qazir kózi joq adam turaly aitqan әdepke de, músylmandyqqa da jatpaytyn bilem. Biraq...
...Ishim әlem tapyryq, yzagha bulyghyp Ertiske qarap otyryp bir kezde ózimnen-ózim kýlmesim bar ma? Bayaghyda Tynyshtyqbekting «Qoyshy auyldyng hattary» degen ólenderin Almatygha «Qazaq әdebiyetine» aparghanymda Iranbek agham ekeui edi ghoy, ystyq shay bergen, jolyma bes rubli bergen osy Didash aghamyz edi ghoy... Bir jaghy ashudan aiyqqan kónil kýy Almatygha tez jinaldym...
...Qolyma biylet alysymen Didahmet ýiine telefon shaldym. Daulet aldy. «Papandy shaqyrshy», azdaghan pauzadan keyin Daulet qaytadan telefongha jauap berdi...
- Álәu, Aghatay renjimeniz, Lev Nikolaevich Tolstoydyng nemeresi «Qazir eshkimdi qabylday almaymyn», – deydi. Qay kýnge zapiska jazyp qoyayyn deydi. Bauyrmyz dәl bir graftyng adutanty siyaqty... Kýlip jiberdim: «Áy, Daukebay, slushәy menya, mamana ait keshke sýri qazy-qarta asyp qoysyn, men kele jatyrmyn... On minuttan keyin úshaqqa otyramyn...»
...Bara sala Didaghannyng ýiine bardym. Áli kýnge deyin sýri qazynyng iyisi múrynymda túr dep aitar edim... Talaptan bar ýsheumiz keshke sheyin әngimelesip otyrdyq.
Erteninde tang atar-atpastan túrdyq ta «0377» degen kók «Jiguliyge» otyrdyq ta, mereytoy ótkizetin oryn izdep, ayaghymyzdan tausyldyq. Jengey: «Qalanyng shetinen qarayyq» dese, men bolmaymyn: «Klassikting toyy ortalyqta ótu kerek», – dep. Bir kezde SUM-nyng janynda jayau kele jatqanbyz, bir restorandy kóruge... Didaghang toqtay qaldy.
- Anany, qarandarshy «Aqsúnqar» degen aty qanday jaqsy, kireyikshi, – dedi. Syrtyna qarasam onsha emes siyaqty... Áueli «kirmey-aq» qoyayyq dedim... Didaghannyng jýregi birdeneni sezdi me, ózi ishke kirip ketti de tez shyqty. Kýlip bizge qolyn búlghady. «Áy, Talghat, jengeng ekeuinde týk te talgham joq, izdegenimiz osy eken ghoy» dep kýlip túr... Ishine kirsen, keremet endi. Kýrdeli jóndeuden ótkizgenderine ýsh-aq kýn bopty. Qúday búiyrtsa, banket ótkizgeli otyrghandardyng alghashqysy biz ekenbiz.120 adam erkin siyady. Biyleytin jerlerding jartysyn qosyp alsaq, biraz auqymy keniydi. Endi tóleuge kelsek, mening qolymdaghy arendasynan әren-pәreng asady eken, mandayymnan suyq ter búrq etti...
Endi ne isteymin?.. «Elge baryp kelgenshe, tosasyzdar ma?»
- Joq, osynyna rahmet, men de jinaqtalyp jýrgen edim dep jengey kýldi.
- Men de dayyndalyp jýrmin ghoy, – dedi Didash aghamyz. 
- Kim sen be, iya dayyndaldyng kýnde keshke júmystan kelip divanda jatyp, gazet oqyghannan basqa ne bitirdin? – dep jengemiz әieldik minezine basty...
- Mine, – dedi jýrgizushining kuәligining syrtyna jasyrghan ýsh jýz dollaryn alyp shyqty. Kabiynetimde biraz tenge bar, al ýidegi kitaptardyng arasynda qansha baryn bilmeymin, – dep qoydy...
Men sondaghy Liza jengemning quanghanyn aityp ta, jazyp ta jetkize almaymyn. Ýige kelip bir shay ishtik te Daulet ýsheumiz jyly kiyimderdi alyp taudaghy sayajayyna kettik. Taugha órley kele jatqanymyzda rulide otyrghan Didash aghamyz bir әngime aitty.
- Bauyrym, saghan rizamyn sonau bir jyly Oralhannyng kalendari boyynsha 50-ge tolghan kýnin sonau Semeyden kelip, osyndaghy Orekenning jaqyndaryn jinap, qatym týsirip, qúran oqyttyn... Talaptangha qolynda baryn berip jýresin, rahmet saghan...
Ýndemedim...
- Shirkin, salqyn syra bolsa ghoy, – dedim әngimeni basqa jaqqa búrghym kep.
Didagha kýldi. Gazdy basty dersin...
...Sol sayajaydaghy kesh keremet ótti. Taudy janghyrtyp, Didaghang óleng aitty. Lapastyng tóbesinde jatyrmyz ýsheumiz... Kishkene tiyin bir taldan ekinshi talgha sekirip, úiqyny ashyp jiberedi. Didaghang bala kezdegi jaylaudaghy qiyal-ghajayyptaryn aityp jatyr, aityp jatyr...
Sóitip, Didaghannyng Erding jasy – eluge kelgen merey toyyna kuә bolghanym bar edi...
...Pavlodarda túrghanda senbi-jeksenbi ýige kep túratynmyn. Bir kýni Didaghang telefon shalady. «Dauletim... Dauletim...» dep sóiley almaydy... «Ne boldy, Didagha, dúrystap aitsanshy» deymin. Sóitse, «Almaty-Zashita» poyyzyna otyryp, ýsh bala elge sapar shegedi. Jýrekterinde Atamekenge toly saghynysh degendey... Bizding Daukebay ana eki kishkentay qara domalaqtargha «asa jauapty» túlgha... Biraq, ózi әli bala...
Semey stansiyasyna kep, endi poyyz toqtar-toqtamastan bizding Daukebay qarghidy ghoy. Semey de onyng tughan jeri bop esepteledi. Óitkeni, eki oblys qosylghan degendey... Sekiredi jas qazaq... Amal qansha, otyz santiymetrdi eseptey almay qalghan... Ayaghy tizeden tómen shart etip, sýiegi terisinen tesip biraq shyghady... Arghy jaghyn aityp ketuding ózi qiyn...
Jýgirip vokzalgha bardym. Aldymnan tanys milisiya shyqty. Qolynda bizding jigitting synar krassovkasy... Jana ghana «Skoraya pomoshi» alyp ketti deep túr... Qay auruhanagha aparghanyn bile salyp, artynan barsam bizding azamatty jogharghy ýshinshi qabatqa kóterip apara jatyr eken... Men jarmasyp, esim shyqqany sonday, bauyrymnyng keudesine jatyp alyppyn ghoy... Sodan dәrigergeler óte shúghyl sheshim qabyldady. «Operasiya» jasau kerek... Ol ýshin jaqyny qol qoi kerek... Óte jauapty nәrse... Didaghana zvondadym. Osylay da osylay. «Qolyndy qoy, senen basqa Semeyde Dauletimning kimi bar?..» Ishimnen Qabanbay atamnyng әruaghyna «syiynyp» qoldy qoydym. Áli esimde, operasiya stolyna bara jatyp Daulettin: «Agha, agha!» – dep aiqalap shaqyrghany, «Ana balalardyyy... Óskemenge...»
Bir búryshta býrisip otyrghan kishkentay eki bala. Qinalghandaryn bildirmeydi, biraq kózderinde jas... Búlardyng bizding Daukebaydyng «podopechnyilary» ekenin úqtym... Ekeui qasqyrdyng bóltirikteri siyaqty. Qinalghandaryn bildirmeydi. Ýige әkelip boylaryn ýiretip, syr tartpaqtap jón súradym. Atalary – Nayman, onyng ishinde Qaratay, onyng ishindegi Daulet degen tarmaghynan eken. Kanikulgha Qaton-Qaraghaygha bara jatyr...
Týsinikti, keshke poyyz barghansha myna balalar jetu kerek. Taksoparkten mashina shaqyrttym da joldan auruhanagha sogha kettim, operasiya bitkesin hirurg telefon shalsyn dep nómirimdi jazyp qaldyrdym da, balalardy Óskemenge aparugha tartyp kettim... «Zashitagha» baryp, olardy tuystarynyng qolyna tabystap, keri Semeyge qaytyp kele jatqanda, hirurg operasiya sәtti ótkenin habarlap, telefon shaldy...
Erteninde poyyzben Liza jengey keldi. Operasiya sәtti ótkenine kózin jetkizip, balasyn qúshaqtap: «Tiri ekensing ghoy, qúlynym!» – dep jylaghanda shyday almadym. Jengeydi júbatyp, ýige kelgenimiz sol edi telefon shyryldap bersin... Álibek Asylbaevich Asqarov aghamyz. Astanadan týndeletip shyqqan. Bala kezden Didahmetting egiz bop ósken jan dosy...
- Tyndap túrmyn, agha! – dedim. 
- Bala aman ba, qayda?
- Auruhanada...
- Aman ba, ózi Didashtyng sózinen eshtene úqpadym... poyyz... ayaghy... deydi aman ba, ózi... Ayaghy býtin be?
- Býtin, qazir ýige kep shay ishesizder ghoy sonda aitamyn...
- Áy, bauyrym! – dedi Álibek aghamnyng dauysy qatty shyghyp – Shay iship otyratyn uaqyt joq... Davay, bolinisanyng aldynda bolyndar...
Biz barsaq Álekender kep alghan eken. Daukeng jatqan palatagha kirsem, Zәikýl jengemizben Didar bauyrym jylap jiberdi... Álibek agha Dauletting eki ayaghy baryna kózi jetip, kóz jasyn sýrtip «Búl bir úshyq qoy, әli jas bәri ornyna keler», – dep jinalghandardyng kónilin ornyqtyryp, dәrigerlerden әr nәrseni súrap, olargha «bir problema bolsa, habarlasyndar», – dep vizitkasyn taratyp berdi...
Sóitip, Semey júrtshylyghyn bizding Daukebay bir silkindirgen...
(...Qúrmetti oqushym! Búl shaghyn estelikti men jazghym da, oilaghym da kelmegen. Osydan bir apta búryn, tang atar-atpastan Óskemende túratyn myqty qalamger – Álibek Qantarbaev agham telefon soghyp: «Didashtyng 40 kýndik asy kele jatyr, elding bәri jazyp bitipti sen ghana qalypsyn, birdene jazbaushy ma edin?» – dedi. 
«Men jaza almaymyn» ghoy... Qantarbaev tyndaydy degen... Óitkeni, ýlkenimiz sol kisi, qazirgi eldegi qalamgerlerden...
Kýnine ýsh ret qonyrau, jarty saghat qay túrghydan jazu turaly... Aqyl bolghanda bos aqyl emes, Didahmetting ómirining biraz bóligi jayly biletinim jayly aitady. Ol aghamyzdyng sózi oryndy... Baghynbasqa amal qansha?.. Negizi asyqpay jazuym kerek edi... Sonymen ayaqtayyn...) 
...Qaton-Qaraghaydan qaytyp kelemiz. Bәrimiz ýnsizbiz... Bir kezde «Qaratay» degen jazuy bar kafege toqtadyq. Jol boyyndaghy... Ishke kirsem Oralhan aghamnyng portreti túr... Keudeme óksik tyghyldy. «Kettik, jigitter!» – dedim ishke kirer-kirmesten, janymda Astanadan birge shyqqan Jarqyn Týsipbekov pen tizginshi Maqsat Jәnibekov degen bauyrlarym bar...
Janbyr shelektep jauyp túr. Jarqyn: «Altay Didahmet aghamyzdy joqtap túr ghoy...» – deydi.
...Bir búralang joldarmen tau basyna kóterilgende: «Maks bauyrym, kishkene ayaldashy», – dedim. Maqsat óte bilimdi, qarapayym jigit eken. 
- Jaqsy agha.
...Tau basynda túrmyn. Janbyr shelektep qúiyp túr edi bir sәtke basyla qaldy... Onasha túrmyn. Kóz aldyma Altay taulary meni kórsin degendey qalyng búlt arasynan jarq etip ay shygha kelmesi bar ma?..
Qayran, Orash agham-au, biyl birge Altaygha baramyz degen jyly ózing de jetpey qaldyn... Núrlashym, dosym – Núrlan Maukenúly: «Atqa minip, Altaydy aralaymyz» dep edin-au, ol kýnge de jetpedin... Rýstem Esdәuletov ainalayyn, bauyrym» qyrshynynnan qiylyp jýre berdin... Qara narday Qara shalym: «Seni Altaygha aparyp ayaghynnan baylap qoyyp jazu jazghyzam» dep ediin... Endi erkeleytinim Qara shalym, sen de joqsyn... Qalihan Ysqaq degen klassik endi joq...
Didash agham-au... Songhy kezdeskende meni bauyryna basyp, «Ózindi bayqashy» dep edin... Ózindi nege saqtamadyn?..
Ómir men Ertis aghyp jatyr. Búl shyghysta әli talay talanttar tuady. Áli talay júldyz jarqyraydy. Solardy saqtay bileyik...
Bir sәtke Altay shógip jatqan atan týiedey kórindi maghan...