Resey úshaghynyng atyp týsiriluine baylanysty dau-damaydyng erekshe ushyghyp túrghan jayy bar. Atalghan oqighagha baylanysty bizding orystildi baspasóz qashanghy әdetimen kórshimizdi ashyqtan-ashyq qoldap otyr. Týrik jaghynyng «biz ol úshaqqa «әue kenistigimizdi búzdyndar» dep bir emes, on ret eskerttik» degen uәjine qúlaq aspastan kórshimizding bir jaqty aqparattaryna ghana sýienude. «Ne sebepti orystardiki dúrys ta, týrikterdiki búrys?» degen súraqqa jauap izdep, bas qatyryp jatqan eshkim de joq. Orystardiki dúrys, bitti sharua. Onyng ýstine biyligimizding bir bútaghyn basqaryp otyrghan lauazymdy adamnyng auzynan shyqqan úshqary pikir de olardyng qoltyghyna su býrikkendey boldy (Senator Toqaevtyng әleumettik jelidegi pikirin aitady. – red. http://www.inform.kz/rus/article/2842905). 

Sodan týrikterdi jau sanap, Reseyding sayasatyna shәk keltirmeytin,  ózgelerdikin qate sanaytyn oibaygha bergisiz aiqay bastalyp ketsin. Bir ghajaby, ýnemi ótirik aitatyn, esh uaqytta ózderin kinәli sezinbeytin kórshimizdi әulie sanaytyn kýige jettik. Kýni keshe ghana Egiypette qúlaghan úshaqty «lankester joydy» degen Batys mamandarynyng pikirine qúlaq aspaghan, Ukrainanyng Qyrymyn tartyp alghandyghyna qaramastan, qanshama búltartpas faktiler keltirse de «onda soghysyp jatqan Donbasta orys әskeri joq» dep býirekten syiraq shygharatyn, Gruziyagha agressiya jasap, anau Pridnestroviya, Qarabaq sekildi mazasyz aimaqtargha dem berip, separatistik pighyldy qozdyryp otyrghan elding sózine senetinderding búl tirligi anqaulyq pa, әlde arandatushylyq pa? Bizdinshe, songhysy sekildi. Al Reseyding osynda taraytyn búqaralyq aqparat qúraldarynan, qala berdi ózimizdegi solardyng aitqanymen jýretin, ózderin úly Reseyding bir bólshegi sanaytyn orystildi baspasózden synarjaq aqparat alatyn  bizding qalyng oqyrmannnyng jaghdayyna tek qana janyng ashidy.  

Múnyng bәri bizding biylikting ózimizding aqparattyq kenistikti qorghaugha kelgendegi dәrmensizdigin, әnsheyinde aityla beretin kópvektorlyq sayasatqa syzat týskendigin aiqyn anghartady. Áytpese, kýni keshe ghana anau «Astana», «KTK» sekildi telearnalardyn  «lankeserge qarsy kýresemiz» degen jeleumen Siriya júrtynyng biraz bóligin bombalaugha bara jatqan, sol jolda qaza tapqan Su-24 úshaghynyng komandiyrin «Oybay, ol ózimizding Shyghys Qazaqstannan eken» dep jer-kókke syighyzbay maqtap, onyng jasynan-aq asqan erjýrek, asqan aqyldy, asqan kemenger ekendigin auzynyng suy qúray maqtaghandyghyn qalay týsinuge bolady? Ol elimizge qanday enbek siniripti? Osynda tuyp, osynda mektep bitirgendigi ýshin ghana tóbemizge kóteruge tiyispiz be? Olay bolsa, múmkin bizde dýniyege kelgen ana Jirinovskiy sekildilerge de kóshe atyn berip, eskertkish ornatugha tiyis shygharmyz?

Bir ókinishtisi, bizding osynday solqyldaqtyghymyzdy, beyghamdyghymyz ben paryqsyzdyghymyzdy jaqsy bilgendikten be, osynday arandatushylyqty jergilikti baspasóz de qoldap әketkendigin qaytersiz? Álgi oqighadan son, ile-shala osyndaghy budjetten qyruar qarjy alyp, qaghanaghy qarq, saghanaghy sarq bolyp otyrghan bir orystildi gazet «Úshaqty atyp týsirdi, al odaqtarymyz ýnsiz» degen maqala basyp, aidy aspangha bir-aq shyghardy. (Orysshasy: «Samolet sbit — soizniky molchat»). Gazetting pighyly birden belgili. «Au, biz bir odaqta emespiz be, Reseydi nege qoldamaysyndar?»  degen jymysqy oi. Sirә, múny jazghan jurnalist ózderin Reseyding jerinde otyrmyz dep oilasa kerek. Jurnalist shamasy әlgi maqalasyna  «Jon arqadan soqqy» («Udar v spinu») degen Putinning pikirin  basshylyqqa alghan  kórinedi. Osynyng ózi-aq kóp jayttan habar bergendey.   Búdan ary qaray, tipti, de soraqy. Gazet Qazaqstan Respublikasy advokattar odaghynyng viyse-preziydenti Tahir Berdimbetov degennen osy mәselege baylanysty pikirin súraghan. Al zangerimiz bolsa, birden Resey jaghyna shyghyp, búdan keyin Týrkiyagha auyr kýnder tuatyndyghyn. Resey sondaghy sodyrlar sanalatyn Kýrdistangha belsendi týrde qoldau bildirui mýmkin degen pikirin ashyq aitady. Onymen de qoymay, endi búdan bylay Týrkiyagha esh uaqytta barmaytyndyghyn, múnyng ózi prinsipti mәsele ekendigin alaqaylap  jetkizedi. Sonda deymiz-au, ózgesi-ózge, jón biledi, zang biledi, kinәsizdik prezumpsiyasy sekildi úghymnan habardar zangerimizding mәselening anyq-qanyghyna jetpesten kórshi elimizding soyylyn soghuyn qalay týsindik?

Múratbek Dәurenúly

Qostanay.

Abai.kz