Qazaqstan Ýkimeti daghdarysqa qarsy birneshe baghyttarda jemisti júmys jýrgizip keledi dep jazady bizding elektrondy poshtamyzgha maqala joldap túratyn túraqty avtorymyz Ámirlan Álimjan myrza. Sonyng biri – óndiris kólemining tómendeuine jәne júmysshylardy qysqartugha jol bermeu.

Investisiyalar jәne damu ministrligi múnday mәseleni ong sheshu ýshin, ónerkәsiptik kәsiporyndardy qolmen basqaru baghytynda júmys jýrgizude. Búl turaly 23 qarashadaghy Ýkimetting selektorlyq otyrysynda Investisiyalar jәne damu ministri Áset IYsekeshev habarlady. Ministr Ýkimetting daghdarysqa qarsy is-sharalar josparyn qabyldap, sonyng nәtiyjesinde elimizdegi 200-den astam iri kәsiporyndar memlekettik qoldaugha ie bolghanyn aitty.

Birinshiden, qara metall synyqtarynyng jәne qúramynda altyny bar shiykizattyng eksportyna salynghan tyiym 2015 jyldyng sonyna deyin  úzartyldy. Ekinshiden, «Qazhrom» transúlttyq kompaniyasy» AQ-y, «Taraz metallurgiya zauyty» JShS-i, «Óskemen titan-magniy kombinaty» AQ-y, «Temirtau elektrometallurgiyalyq kombinaty» AQ-y, «Tau-Ken Temir» JShS-i siyaqty kәsiporyndar ýshin elektr quatyn jәne ony jetkizetin qyzmet týrlerine jenildetilgen tarifter úsynylghan. Ýshinshiden, «Arselor Mittal Temirtau», «Qazaqstan aluminiyi», «Sokolov-Sarybay ken-bayytu kombinaty», «Temirtau elektrometallurgiyalyq kombinaty», «Bapy Mining»,  «KSP Steel» siyaqty iri kәsiporyndargha 2015 jyl boyyna magistralidyq temirjol jelisi qyzmetining tarifterine tómendetilgen koeffisiyentter berilgen.

«Shaghyn jәne orta kәsiporyndargha iri kәsiporyndardyng tapsyrysy arqyly qoldau jasaldy. Sonyng nәtiyjesinde shaghyn jәne orta kәsiporyndar otandyq iri kәsiporyndarmen jalpy qúny 1,3 trln. tengeni qúraytyn 23 mynnan astam kelisim-shart jasady. Aghymdaghy jyldyng 10 aiynyng qorytyndylary boyynsha, ónerkәsiptik óndiris kólemi 13 payyzgha kemidi. Búghan tau-ken ónerkәsibi óndirisining 22 payyzgha tómendeui әser etti. Biraq ónimderdi qayta óndeu ónerkәsibindegi ósim 0,5 payyzdy qúrady» dep atap kórsetti Áset IYsekeshev. Investisiyalar jәne damu ministrining payymdauynsha, jogharydaghy ahualgha syrtqy faktorlardyng әseri zor. Mәselen, kóptegen elderde qayta óndeu ónerkәsibi óte qiyn jaghdaydy bastan keshude. Ministr óz bayandamasynda Koreya, Norvegiya, Finlyandiya, Braziliya jәne Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtaghy әriptesimiz Belarusi Respublikasyn (búl eldegi kórsetkish 5 payyzgha kemigen) mysalgha keltirdi.

Qazaqstandaghy daghdarysqa qarsy is-sharalardyng basqa elderden artyqshylyghy bar. Mәselen, industriyalandyrudyng birinshi besjyldyghynda basymdyq berilgen salalar qazir jaghymdy ról atqaruda. Múnday salalargha týsti metallurgiya, himiya ónerkәsibi jәne qúrylys materildary óndirisin jatqyzugha bolady. Investisiyalar jәne damu ministrligi taratqan mәlimetke sәikes, shaghyn jәne orta kәsiporyndargha kórsetilgen qoldau nәtiyjesinde 10 aida armatura óndiru 40 payyzgha, sement shygharu – 14 payyzgha, kaustikalyq soda óndiru – 34 payyzgha, ammiak selitrasy – 13,4 payyzgha ósken. Búghan qosa, keuekti titan óndirisi 2,8 esege, titan qorytpasy men qúimasy 23 payyzgha, rafinirlengen mys – 20 payyzgha, ferroqúimalar men glinozem – 2 payyzgha, kýmis 30 payyzgha úlghayghan.

Ámirlan Álimjan

Abai.kz