Bəlkim qaueset, bəlkim shyndyq. Kim bilgen… Biz de bilmeymiz. Biraq songhy kezderi joghary jaqta «Rahat Əliyev ólgen joq. Ol – tiri» degen əngimeler aitylyp jýr deydi jəne kýn ótken sayyn kýsh alyp bara jatqangha úqsaydy-mys. Biraq, búghan qanday negiz bar?
Onyng ólimine qatysty sheteldik beldi basylymnyng biri búdan búryn: «egerde búl shyn bolsa, Rahat Əliyevti tughan jeri – Qazaqstanda jerleydi, al ótirik bolsa, onyng denesi Avstriyada qalady» dep jazghan edi.
Biletin bolsanyzdar Əliyev Venadaghy qúrmetti azamattargha arnalghan eski hristian ziratynda jer qoynyna tapsyrylghan-túghyn…
Qaytalap aitayyq, biz onyng óli-tirisin bilmeymiz. Ony «tiri»dep tújyrymdap otyrghanymyz joq. Bilerimiz «biylikte, joghary jaqta dəl osynday əngimeler aityluda» deydi gazetimizge aty-jónin aitpaudy ótingen anoniym.
Búdan búryn ghalamtorda (onyng ishinde Youtube viydeohostinginde. – avt.) «Rahat Áliyev tiri me?» degen viydeo jariyalanghan bolatyn. Ony kimning jәne qanday maqsatpen dayyndaghany belgisiz. Áyteuir astary belgili. Áliyev tiri degendi aitqysy kelgendey. Osy viydeoda Rahatqa qatysty pikir bildirgen avstriyalyq sayasattanushy Mikaeli Laubshtyng aituynsha, Əliyev atalghan jerdegi qabirdi kózi tirisinde satyp alyp qoyghan.
Batystaghy aqparat qúraldary múnyng bərine senbestikpen qaraydy.
«Əliyev kózi tirisinde búl oryndy shynymen de satyp alghan shyghar, biraq qabirdegi belgitasqa Qúran emes, latyn tilindegi sózderding jazyluy qyzyq… kýməndi. Jalpy onyng ólimine qatysty basy ashylmaghan túmandy dýniyeler jetip artylady» deydi Batys basylymdary.
– Búl aragha keletinder jəne Rahat Əliyevting bastan keshkenin shet jaghalay bolsa da biletinder onyng jatqan jerin kórgende myrs etip kýlui mýmkin. Olar ýshin múnyng bəri ənsheyin kitch (haltura). Meninshe, múnyng bərin Europagha kórsetu ýshin emes, eng aldymen Qazaqstan ýshin jasaghan siyaqty, yaghni, Qazaqstan túrghyndarynyng kózin jetkizu, sendiru ýshin, – depti Laubshtyng ózi.
Resmy týrde ol – ólgen, onyng neden ólgeni, qalay ólgeni bayan etilgen jəne bizding búghan basqa alyp qosarymyz joq.
Bizge qyzyqtysy: «biylikting óz ishinde osynday əngimelerding aitylyp jýrgeni shynymen de ras bolsa, múnyng bərin elge taratu kimge tiyimdi jəne búghan kim mýddeli?».
Rahat Áliyevting әkesine jazghan hatynda qanday syr bar?
Rahattyng әkesi Múhtar Áliyevke jazghan hatyna әrkim әrtýrli bagha beredi. Búl hatty Rahat ólerinen bir kýn búryn jazghan. Bireuler «hatqa qarasaq, onyng óz-ózine qol júmsaghany kýmәndi. Búl hat aldyna maqsat qoyghan adamnyng hatyna kóbirek úqsaydy» degen bolatyn.
Búghan da bara bere almaymyz. Biraq, balasynyng әkesine jazghan hatyn taghy da bir qaytalap bergendi jón kórdik.
Rahat Áliyevting ólerinen bir kýn búryn әkesine jazghan haty
– Áke, sen qaytty degen habar mening qabyrghamdy qayystyrdy. Múnda, Venanyng tergeu izolyatoryna habar kesh jetedi. Ázir sizge arnap bir auyz sóz aitu maghan auyr. Sebebi, ekeumizding aramyzda kóp nәrse aitylmay, jasyryn qaldy.
Sen maghan әrqashan ýlgi bolatyn edin. Sening izindi quyp, men de sen sekildi medisina salasynda bilim aldym. Dәriger-hirurg boldym. Áke, sen Qyzylordanyng qúmdy boranynda, joqshylyqta, ómirding tauqymetin tartyp óstin. Biraq, soghan qaramay, medisinanyng ýlken shynyna jettin. Búl, birinshiden, sening qaytpas qajyrlyghynnyng arqasy edi. Sonan son, QR medisinasyn óz qolyna aldyn, basqardyn. Maghan bir jaghynan qiyn, ekinshi jaghynan onay boldy. Sening tanymaldylyghynnyng arqasynda men de biylikke keldim.
Sen «kómekke múqtaj pasiyentke qolynnan kelgenshe kómek beru – mening paryzym» deushi edin. Múqtajdargha bolysu, kómek beru – sening el sýigen qasiyetterinning biri edi. Biz otbasymyzda, osy sening keng jýreging qanshagha jeter eken dep alandaushy edik. Biraq, búl sening tandauyng ekenin men jaqsy týsindim. Sen medisinadaghy Áliyevterding dinastiyasyn qúrdyn. Sening shәkirttering Qazaqstannyng shartarabynda, olar endi ózderi doktor, kandidat jәne myqty hirurgter tәrbiyeleude.
Men ÚQQ basqarugha taghayyndaghan kezde sening reaksiyandy әli úmytqan joqpyn.
Sen: «Qolyndy bylghama!» dep edin. Sonday-aq, «ÚQQ, ÚQQ – búl óte las sayasat»deushi edin. Sonda sen: «Sen esh nәrseni ózgerte almaysyn. ÚQQ – búl memlekettik biylikke parallelidi-biylik jәne ol әrqashan las nәrselermen ainalysady» dep edin.
Men ÚQQ-da istegenimning bir ghana qayyry bolsa, ol ÚQQ arhiyvinen atam turaly derekterdi tapqanym boldy. Tipti, arhivterding arasynda atamnyng sureti de bolghan edi.
1985-1987 jj. Onyn basyna kýn tughan kezde onyng janynda eshkim qalmaghan edi. Sonda, Sen, Vladiymer Ny jәne Syzdyq Ábishev qana bolghan edinder. Sonda sen óz erkinmen ministrlik oryndy bosatyp, otstavkagha kettin. Sening búl oryndy bosatuynnyng basty sebebi, ony tyghyryqtan shygharu edi. Saghan biylik, mansap eshqashan qyzyq emes edi. Sen «dәriger retinde men halyqqa kerekpin» dedin.
Bizding otbasymyzgha kónil aitqan hatynda eki týrli oi bildirgen. Oghan rahmet. Eng qúryghanda mening balalarym, sening nemerelerine sening jerleu rәsimine qatysugha rúqsat berdi.
Ol búl dýniyede eshkimning mәngi emes ekenin týsinse kerek.
Maghan (sening jalghyz úlyna) qazir óte qiyn. Sening aldyndaghy perzenttik paryzymdy ótey almaghanyma qinalam. Biraq, búl uaqyt keletinine men senem.
Rahat Múhtarúly Áliyev
P.S. Men barlyq tughan-tuys, dos, bauyrlar men jaqyndaryma rahmet aitam. Sonymen qatar, әkemning jerleu rәsimine qatysqan barlyq tanystary men shәkirtterine rizashylyghymdy bildirgim keledi. Ákem turaly estelikter sizderding kónilderinizden suymayynsha, әkem mәngi jasaytyn bolady.
Dayyndaghan, Duman Byqay
