Dýisenbi, 28 Qazan 2024
Qazaq jeri 6915 0 pikir 25 Shilde, 2017 saghat 09:57

Shekarany qalammen de qorghau kajet


Alaqanday jerin jatqa berip,  jau tabanyna taptatudy namys kóretin baghlan babalarymyzdan qalghan  qangha singen qasiyet bar boyymyzda. Onyng ýstine Almaty oblysynyng QHR-men  shekaralas aimaghynda dýniyege kelip, shekaranyng dәl irgesinde eseyip, er jetkennen bolar shekarashy sarbazdargha qyzyghyp, solarday bolsaq degen armanymyz da boldy.

Qúmgha týsken tyng izdi kórse shtabqa jedel habar berip, it jetektegen qos soldattyng iz týsken baghytqa qaray jýgire jónelgenin talay andaghanbyz. Qozy-laq baghyp tau tastyng arasyn tasalay jýrgenimizde bәz bir beynebayandaghyday shekarashylardyng nazarynan tys qalghan, tәrtip búzyp zansyz shekara asqandardy qúryqtaugha qol úshymyz tiyse dep qiyaldaytynbyz. Alty alash balasynyng apshysyn quyryp, kónilin kýpti qylghan  Arqankergen shekara zastavasynda bolghan oqighanyng saldarynan Alakól ónirining júrty da tikesinen tik túrghan bolatyn. Sol kezde biz de shyn qynjylyp, qylargha qayran tappaghan edik.

Shekarashy bolam degen armannan alystap, ómirlik jolymyz ózge arnagha búryldy. Degenmen bala qiyaldan qalghan úshqynnyng qylang bergen túsynda el shekarasynda nendey jayttar oryn alyp jatyr  eken degen oimen janalyqtar taspasynan  jii qaraytynymyz – osy taqyryp tóniregindegi dýniyeler. Biraq shekarashylardyng qyraghy qimylynyng jetistigi men jemisin jarysa jazuda, sýiinshiley habarlauda qazaq BAQ-tary qyraghylyq tanytpay otyr. Onyng ishinde qazaq tildi basylymdardyng búl taqyrypty jazugha salghyrt qaraulary basym. QR ÚQK Shekara qyzmeti jýrgizgen  jýieli júmystardyng nәtiyjesinde el shekarasynyng beriktigi artyp, elding ekonomikalyq, sayasy hal ahualynyng jaqsaruyna jaghday jasalyp túrghany anyq. Al osynday iygi isterding qalyng búqaragha tek aqparat agenttikteri arqyly ghana jariyalanyp, jetkiziluin azyrqanghan jayymyz bar.  Shekarashylardyn  bar qimylyn  qalt jibermey jazyp otyratyn aqparat agenttikterining qataryna bag.kz, today.kz, nur.kz, bnews, zakon.kz, newtimes.kz, kazinform-dardy  jatqyzugha bolady. Songhy eki aida bir ghana kazinform aqparattyq agenttiginde shekarashylargha qatysty 14 material jariyalansa, qazaq tildi gazetterding betine osylardyng biri de shyqqan joq.  Respublikalaq basylymdardyng kópshiligi aituly datalar men erekshe oqighalardyng ornauyn kýte me әiteuir әngime qylyp otyrghan taqyrypta qalam silteuleri qiyndau.

Jyl sayynghy әdetinshe Qazaqstan Respublikasy IIM Esirtki biznesine qarsy kýres departamenti esirtki óndirisin joigha baghyttalghan «Kóknәr» keng kólemdi operasiyasyn biyl da ótkizdi. «Kóknәr-2015» degen ataumen. Mausym aiynyng birinen qyrkýiekting otyzyna deyin sozylghan osy operasiya turaly jazylghan túshymdy dýnie kazinform.kz aqparattyq agenttiginin  «Kóknәr-2015» sharasy barysynda qazaqstandyq shekarashylar 61 keliden astam geroin tәrkiledi», jәne  bag.kz aqparattyq portalynyng «Esirtki qylmysyn jasaghany ýshin 3322 adam ústaldy» degen taqyryppen jariyalaghan aqparattary ghana boldy. Ala jazday tabandarynan tausylyp, ontýstikting qiyan dalasynyng qiyry men shiyryn aralap, qala berdi syrttan kelgen esirtki zattarynyng bizding elge kirip, zalalyn tiygizbeuin qadaghalap jýrgen azamattar men azamatshalardyng enbegine bergen baghamyz osynday bop túr. Al shynynda olar talay soyqannyng jolyna tosqauyl bolyp,  qanshama adamnyng taghdyrynyng tiri qalqanynday bolyp jýr.

Bizding nazarymyzgha ilikken taghy bir dýnie – QR ÚQK Shekara qyzmetining sarbazdary Kaspiy tenizin kýzete jýrip, sugha tastalghan birneshe audy anyqtap, oghan týsken bekire balyqtaryn qútqarghany jayyndaghy aqparat.  Búl turaly da kósile jazghan esh basylymdy bayqamadyq. Taghy da sol aqparat agenttikterining bergen aqparaty ghana. Vag.kz  aqparattyq portaly 13 qazanda jariyalaghan «Shekarashylar Kaspiy tenizinen úzyndyghy 10 myng metr bolatyn au tauyp aldy» atty materiyalynda  «brakonerlerge qarsy jýrgizilip otyrghan operasiya kezinde, yaghny 22 qyrkýiekten bastap kýni býginge deyin tenizden zansyz balyq aulaghan 42 qazaqstandyq, 5 reseylik azamat ústaldy, 129 370 metr au jinaldy (ýlken bir qalany tútas orap alarlyqtay), 594 dana bekire, salmaghy 10 tonna bolatyn 1 975 dana bekire túqymdas balyq tәrkilenip, balyq zauytyna ótkizildi. 27 dana әrtýrli shaghyn qayyqtar, tipti bir teplohod ta tәrkilendi» dep jazghan bolatyn. Al sol 130 myng metrge juyq augha týsken balyq brakonerlerding qanjyghasynda ketkende keltirer shyghyny shash etekten bolar edi. Kaspiy balyghynyn, yaghni, bekire balyq etining bir kelisi Atyraudyng qara naryghynda  2,5-3 myng tenge, Astana men Almatyda balyq eti 12 mynnan bastap 18 myng aralyghynda satylady. Osydan keyin óziniz eseptey beriniz. Búdan bólek qorshaghan ortagha keltirer ólsheusiz zyyany taghy bar. Osynday alapattyng aldyn alghan Kaspiylik shekarashylargha alghystan basqa aitarymyz joq. Al kósile jazar  kólemdi bir materialdyn  jýgin bir ghana aqparatqa arqalatyp jibergen qazaq basylymdarynyng qylyghyna tanbyz.

Tamasha taqyryptyng túzdyghy, auyz toltyryp aitar oqigha 2015 jyldyng 2 qyrkýieginde oryn aldy. Saryaghash shekara otryadynyng aumaghyndaghy «Qaplanbek» shekara zastavasynyng uchaskesinde M.Úlyqbek atyndaghy orta mektepting oqushylary kómegimen Qazaqstan Respublikasy Memlekettik shekara rejiymin búzushylar ústaldy. Ózbekstan Respublikasynyng eki azamaty shekarany zansyz kesip ótken. Núrdәulet jәne Elnúr esimdi eki bala әlgiler jasyrynghan ýidi bayqap, shekara qyzmetkerlerine der kezinde habarlaghan kórinedi. Osydan keyin  shekara búzushylar qúryqtalady. Ústalghandardyng biri 2014 jyldan beri halyqaralyq izdestirilude jýrgen qylmysker bolyp shyqqan. Búl jayynda da respublikalyq basylymdardyng betinen bir de bir material bayqamadyq. Osy oqigha oryn alghan tústa Oraghang (Oralhan Bókey) tiri bolsa, jaryqtyq, gazetting aiqara betine aishyqty bir ocherk jariyalar ma edi, kim bilsin?  Aytar bolsaq keltirer mysaldar jeterlik. Búl bayandaghanymyz basty nazargha ilikkenderi ghana.

«Shekarashylardyng baspasóz qyzmetin basqaryp otyrghandar ózderindegi janalyqpen tek orys tilindegi aqparat agenttikterin ghana qúlaghdar etuleri de yqtimal» deyin desek, «Google» izdestiru jýiesine «Shekara qyzmeti» dep tapsyrys berseniz, mekemening resmy saytyn aldynyzgha jayyp salady. Ol jerde barlyq aqparat eki tilde berilgen. Demek, Shekara qyzmetining baspasóz qyzmeti qazaq tildi basylymdardy «shómishten qaghady» deu negizsiz. Bizdinshe  qazaq basylymdarynyng búl taqyrypty jazugha qúlqy joq, nemese shet ónirdegi menshikti tilshilerding qyzmetindegi mesheulikting saldarynan jazylmay jýr.

Jazarlary Astana men Almatydan bolmasa oblys ortalyqtarynnan arygha barmaytyn merzimdi basylymdargha memleketting shekaradan bastalatynyn eskertkimiz keledi. Sol shekaramyzdyng qarumen ghana emes qalammen de qorghalghanyn qalaymyz. Qúdaygha shýkir bizding elding shekarasynda tynyshtyq bar, biraq shekarashylarda tynyshtyq eshqashan bolghan emes. El shekarasyn kýni týni kýzetip jýrgen býgingi kýnning batyrlarynyn  ólsheusiz erligi ertengi úrpaqqa amanattalyp, jadynda jattalsa deymiz.

Dosjan Sqaqov

Abai.kz

0 pikir