Jaqynda ekonomikalyq odaghymyzgha mýshe taghy bir memleket - Belorusiyada kezekti ret  preziydent saylauy ótip, nәtiyjesinde elding qazirgi preziydenti Aleksandr (Batika) Lukashenko myrza aiqyn basymdyqpen jeniske jetkeni turaly búqaralyq aqparat qúraldary jarysa jazghan bolatyn.

Ayta keteyik, ol preziydenttik kreslogha 1994 jyly alghash otyrghan edi. Sodan beri attan týspey kele jatqan Batika ýstimizdegi jyly Mәskeude ótken EAEO basshylary kezdesuinde ol ózining ambisiyasyn ashyq bayqatqan bolatyn. Sol kezde:

«Mysaly, keybir reseylik sayasatkerler men jurnalister «Lukashenko ýshin biylghy jyl erekshe bolmaq, biyl ol saylaugha týsedi. Yaghni, Lukashenkony taqtan taydyrugha ontayly kezen» dep jazady. Sabyr saqtanyzdar, dostar. Lukashenko op-onay yghystyra salatyn adam emes. Ol osy uaqytqa deyin preziydenttik nangha toyghan. Tipti, býkil әlem Lukashenkogha qarsy shyqsa da, eger ol ózi qalasa, preziydent bolady!» degen edi Aleksandr Grigoriyúly (https://www.youtube.com/watch?v=XBJd7SqhhV0).

Al kóptegen sayasatkerlerding pikirinshe, Aleksandr Lukashenko monarhiya qúrudy josparlaghan. Tipti, Ol ózining múragerin de janynan tastamaydy. Ras, oghan әlemdik BAQ kuә bolyp jýr.

Mysaly, 2008 jyldan beri Nikolay Aleksandrúly «Batikanyn» qasynan bir eli alystaghan emes.

Tipti, onyng BÚÚ-nyn  Bas assambleyasyna da qatysqany, ataqty akter Jerar Depardiemen birge shóp oryp jýrgeni, stuardesssany tistep aluy sekildi jayttarmen BAQ-tyng nazaryna birden ilingen-di. Osydan keyin Nikolaydy «Batikanyn» múrageri ekenine sayasatkerler esh shýbә keltirmeytin boldy.

Mysaly, ol AQSh preziydenti Barak Obamanyng ýiine qonaqta bolghan.

Aleksandr Lukashenkonyng ózi ýlken úldarynan góri Nikolaygha kóbirek senim artatyny birneshe mәrte aitqan bolatyn. Aytpaqshy, ol Nikolaydy resmy týrde 2007 jyly ghana «balam» dep moyyndaghanyn aita ketu kerek. Al kishkentay múrager 2004 jyly belgisiz bireuden tuylghan. Sonday-aq, Nikolay Aleksandrúlynyng anasy turaly eshbir derek joq jәne «Batikadan» balanyng anasyn súraugha eshkimning batyly jetpegen.

Al auyr minezdi Aleksandrdyng úlyna RF Preziydenti bolghan kezinde Dmitriy Medvedev altynnan qúiylghan tapansha syigha tartqan.

Aleksandr Lukashenkonyng kishi úly, dәlirek aitsaq, taq múrageri Nikolay qiqar minezdi bala ekendigi turaly býginde BAQ jazyp jýr. Birde, ol suardessanyng qolyn tistep alyp, «men ministr bolghanda seni atyp tastaymyn» dep dauys kótergen.

Al 2012 jyly Venesuellagha barghan saparynda, Belorusiya prezdenti «Mening Kolyam er jetkende prezdent bolady» degen. Ondaghylardyng kóbisi múny әzil dep úqqanymen, preziydent myrza sózin qaytalap, «preziydent bolu ýshin, preziydent bolyp tuylu kerek» degen.

Aytpaqshy, Belorusiya birlesken azamattyq partiyasy jetekshisi Anatoliy Lebedikonyng pikirinshe, el ishinde kishi preziydentke degen ayanysh basym. Kóptegen sayasatkerler, Aleksandr Lukashenkonyng búl әreketin ersi dep baghalap, generaldardyng kishi preziydentke qúrmet kórsetuin kýlkili dep esepteydi.

Al 11 jasar Nikolay Lukashenko әkesining arqasynda Vladimir Putiyn, Viktor Yushenko, Dmitriy Medvedev, Miysheli jәne Barak Obama jәne Rim papasy Benedikt XVI, Sy Szinpiyn, sekildi әlemdik dengeydegi túlghalardyng janynda bolghan.

Týiin: Attan týskisi kelmeytin ataqtylar ýshin avtoritarlyq biylik qajet-aq. Desek te, "Batikanyn" minezdi múrageri әkesining ýdesinen shygha ala ma?  Mәsele osynda bolsa kerek...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz