OBLYS ÁKIMI «QÚRGhAQ PORT» AYLAGhYNDAGhY AUQYMDY ISPEN TANYSTY
Oblys әkimi Amandyq Batalov ózining Jarkent ónirine kelgen issaparyn ótken dýisenbide tanerteng «Altynkól» temirjol beketinen bastady, - dep jazady oblystyq "Jetisu" gazeti.
Oblys әkimi beket janynda salyna bastaghan «Qúrghaq port», Logistikalyq jәne Industriyalyq ortalyqtar qúrylysymen tanysty. Sapar barysynda oblys әkimimen «Qazaqstan temirjoly» AQ preziydenti Asqar Mamiyn, Panfiylov audanynyng әkimi Berdәulet Abduldaev, temirjol men qúrylys kompaniyalarynyng jauapty mamandary birge boldy.
Osydan eki jyl búryn paydalanugha berilgen halyqaralyq «Altynkól» temirjol beketi men temirjolshylargha arnalyp salynghan Núrkent qalashyghynyng ortasyndaghy myng gektardan astam jerge oryn tepken «Qorghas – shyghys qaqpasy» erkin ekonomikalyq aimaq qúramyna temirjol Qúrghaq ailaghy, Logiystiykalyq jәne IYndustriyaldyq ortalyqtar qamtylghan. Búdan tys múnda bolashaqta túrghyn ýiler kesheni salynbaqshy. «Qorghas – shyghys qaqpasy» arnayy ekonomiykalyq aimaghy memlekettik baghdarlama negizinde, elimizding iyndustriyaldy-innovasiyalyq damuyn jedeldetu ýshin Qazaqstan Preziydentining 2011 jylghy 29 qarashadaghy Jarlyghymen qúryldy.
Múndaghy149 gektaraumaqqa salynatyn «Qúrghaq port» ailaghynyng elimizding ekonomiykalyq damuy men halyqaralyq tranzittik әleuetining artuyna berer berekesi erekshe bolmaq. Qúrghaq ailaqqa Qytay memleketi tarapynan tar tanapty 3, Qazaqstan tarapynan keng jolaqty osynsha temirjol jelisi tartylyp, ýstimizdegi jyldyng shilde aiynda kórshi eki el bir-birimen jýk almasa bastady. Sol siyaqty búl aimaqta qúrghaq ailaqpen japsarlastyryp189 gektaraumaqqa Logiystiykalyq ortalyq jasalyp, ondaghy qoymalarda myndaghan tonna jýk saqtalyp, san tarapqa jóneltiledi. Sonymen qatar 230 gektar jerge industriyaldyq aimaq jasaugha qazir oryn dayyndaluda. Yaghni, búl erkin ekonomikalyq aimaq quatty óndiris oryndarynyng órkendeuine de jol ashpaq. Qúrylys júmystaryna bastapqyda jalpy 227 milliard tenge júmsalatyn bolsa, onyng 150 milliardy jeke iynvestorlar esebinen qarastyrylady. Osy alyp qúrylystyng bәri ainalasy eki-ýsh jylda tolyq quatynda iske qosylyp, múnda qazirgi boljam boyynsha myndaghan adamgha jana júmys orny ashylmaqshy. «Baziys» qúrylys kompaniyasynyng jiynjayynda «Núrkent bolashaqtyng qalasy» degen mazmúnda ótken keneste «Qazaqstan temirjoly» AQ preziydenti Asqar Mamin «Qorghas – shyghys qaqpasy» erkin ekonomikalyq aimaghynda 10 myngha juyq adam enbek etip, 2020 jylgha deyin 50 myng adam jana qalagha qonystanatynyn aityp ótti. 2035 jylgha deyin Núrkentte 100 myng adam túratyn zamannyng eng ozyq ýlgisinde salynghan jas qala boy kótermek.
Aymaq qúrylysyna qazirding ózinde qazaqstandyq 20-dan astam qúrylys kompaniyalary tartylyp otyr. Al ýstimizdegi jyldyng 19 qazanynan bastap «Hewiett Pacard», «Toyota», «DHL», taghy basqa da әlemge tanymal kóptegen kompaniyalar óz tauarlaryn osy jerden orta Aziya men Batys Europagha taratpaqshy. Búlar negizinen әlem elderine ozyq ýlgidegi jenil, auyr avtokólikter, basqa da qúrylghylar satatynyn otandastarymyz jaqsy biledi. Al AQSh, Japoniya siyaqty sheteldikter ýshin múhiyt, tenizben jóneltken jýgi Batys Europa men Orta Aziya memleketterine bir ay merzimde jýzip jetse, Batys Qytay – Batys Europa tranzittik temirjolmen jýk bar-joghy 9 kýnde dittegen jerine aparylady.
Jana bastalghan qúrylysta qazir «BI - Group», «Baziys» , «Kaz SMU -1997» siyaqty iri qúrylys úiymdary júmys atqarady. Aymaqtaghy jalpy qúrylys júmystaryn jýrgizudi (bas merdiger) aghylshyn kәsipkerleri qolgha alghan. Qúrylystyng bas merdigiri «DP WQRLD» kompaniyasy.
Songhy jyldary Qorghas pen Penjim auyldarynyng arasynda payda bolghan «Qorghas» shekara many halyqaralyq yntymaqtastyq ortalyghy», «Altynkól» halyqaralyq temirjol beketi, Núrkent qalashyghy, memlekettik «Júmyspen qamtu – 2020» baghdarlamasy boyynsha salynghan túrghyn ýiler, búryn elsiz jatqan qúmdy shóleyt aimaqqa jan bitirip, kórgenning kózin qyzyqtyrushy edi. Mine, olardyng qataryna bos jatqan jerlerge «Qorghas – shyghys qaqpasy» erkin ekonomiykalyq aimaq qúrylysy synalap engizildi. Osynyng bәri elimizding ekonomikalyq әleuetin eselep arttyrumen qatar, jergilikti halyqtyng әleumettik jaghdayyn jaqsartugha ýlken demeu bolmaqshy.
Oblys әkimi temirjolshylargha arnalyp salynghan Núrkent qalashyghynyng ósu baghytymen tanysty. Qalashyq irgesinen500 gektarjer bólinip, «Qorghas – shyghys qaqpasy» erkin ekonomiykalyq aimaqqa qonystanushylargha túrghyn ýiler salynbaqshy. Jiynda osy túrghyn ýy keshenining bas jobasy tanystyryldy. Keneste «Khorgos Gateway» JShS bas diyrektory Karl Geysen sóz sóilep, temirjol arqyly halyqaralyq jýk tasymaly songhy segiz aida ýsh ese óskenin, «Qúrghaq port» júmysy búdan әri jandanyp, jýk tasymaly qarqynday beretinin jetkizdi. Sonymen qatar ol biyl 100 adam júmysqa qabyldap, olardy IYndiyada oqytyp, әlemning barlyq «Qúrghaq porttarynyn» júmysymen tanystyrghanyn, aldaghy jyly taghy 200-den astam jergilikti jastar júmysqa alynyp, shetelderde oqytylatynyn bayandap ótti.
Oblys әkimi Amandyq Batalov «Qorghas – shyghys qaqpasy» erkin ekonomikalyq aimaghynyng qúrylys basyndaghy saparyn ayaqtaghan son, audan halqynyng basqa da tirshilik tynysymen tanysty. Oblys basshysy ótken jyly jergilikti diqandargha bergen uәdesi boyynsha Penjim auylyndaghy №6 jәne №1 qyrmannyng kýrdeli jóndeuden ótkizilip, asfalittalghanyn kórdi. Qyrmanda jýgeri ósiretin qojalyqtardyng jetekshilerimen әngimelesti. Jýgerishiler ózderin tolghandyryp jýrgen biraz mәselelerdi oblys әkimine jetkizdi. Búryn úzaq jyldar boyy sharuashylyqtyng bas agronomy qyzmetin atqarghan, bilgir jýgerishi, enbek ardageri Aqzam Maripov osy auyldaghy eki qyrmandy kýrdeli jóndeuden ótkizuge kómekteskeni ýshin oblys әkimine auyldastarynyng alghysyn jetkizdi. Sonymen qatar jýzdesude jýgeri ósirushi diqandardyng óndiristik basty problemalary egistik suaratyn su joldaryn qayta jóndeu, jýgeri dәnin keptiretin zauyttar salu, jenildikpen beriletin tynaytqyshtardyng kólemin úlghaytu siyaqty manyzdy mәselelerdi jetkizdi.
Ýstimizdegi jyly jarkenttik diqandar jalpy 25412 gektardan astam alqapqa jýgerining әrtýrli súryptaryn ósirdi. Qatardaghy tauarly jýgerimen birge elimizding soltýstik, shyghys aimaqtaryn túqymymen qamtamasyz etetin ónirde «dala aruynyn» elitalyq túqymdyq týrleri de mol egilgen bolatyn. Sonday quatty qojalyqtardyng biri, osy Penjim auyldyq okrugindegi «Qojamberdiyev. A.» JShQ. Oblys basshysy atalghan qojalyq kombayndary oraq salghan alqapqa kelip, egin jinau nauqanynyng barysymen tanysty. Búl qojalyq biyl 500 gektardan astam jerge qatardaghy jýgeri súryptaryn ósiripti. Oraq týsken alqaptaghy jýgerining «Túlpar» atty sortynyng gektarynan orta eseppen 10 tonnadan sobyqty jýgeri jinalghanyn qojalyq agronomy Alymjan Gashimov oblys basshysyna maqtanyshpen jetkizdi.
Oblys basshysy Kishishyghan auylynyng irgesinde egin oraghy qyzu qarqyn alghan «Ernar» JShQ mehanizatorlaryna da at basyn búrdy. Qojalyq tóraghasy Tasqyn Japarqúl biyl satyp alyp, nauqangha qosqan Reseylik «Vektor» kombaynynyng ereksheligin bayandady. Búl tehnika alqaptan orghan jýgeri sobyghynyng birden dәnin uatyp jinaydy. Pisip-jetilip, uatylyp jinalghan dәn alqaptan birden «krahmal - sirne» zauytyna jóneltiledi. Sóitip qojalyq enbekkerlerin qyrmangha tasyp, súryptap, keptiru siyaqty basy artyq júmystan qútqarady. Dәn «krahmal - sirne» zauytyna 22 payyz ylghaldylyqpen ótkizilip, keptiru sehynda qúrghatylady.
Sapar sonynda Jarkent «krahmal - sirne» zauytynyng biyl paydalanugha berilgen jýgeri dәnin keptiru sehnyng júmysymen tanysyp, zauyt enbekkerleri qansha jýgeri dәnin óndep úqsatatynyn kәsiporyn basshysy Zakir Kuziyevten súrap bildi. Jalpy 9,5 million evro aqshasyna salynghan jana qúrylghy zauyttyng jýgeri dәnin qabyldau auqymyn úlghaytpaq. Ótken jyly búl zauyt jarkenttik diyqandardan 30 myng tonna «dala aruynyn» dәnin qabyldap úqsatsa, biyl búl kórsetkish eki ese óspek. Sóitip, búl kәsiporynnyng ónim óndeu auqymy kenip, oghan qosymsha jan-jaqtan mal men qúsqa quatty jem izdegender qatary kóbeyip, «dala aruynyn» dәnine súranys artyp keledi.
Panfilov audany
Abai.kz