Juyrda qazaq telearnalarynyng әzil-syqaqqa toly shou baghdarlamalarynyng birinde bir әzilkesh inimiz: «Jigitterding bet-әlpeti  maymyldan sәl artyghyraq bolsa boldy dep aitamyz. Biraqta qyzdar jigitti tandaghanda kóbinese súlulyghy men symbatyna qaraydy» dey kele ary qaray: «Biraqta jigitting qaltasy qalyng bolsa, astynda shetelding qymbat kóligi bar bolsa onda olardyng sol osal túsyna  qyzdar keshirimmen әri, týsinistikpen qaraydy eken» dep әzildegende kóbinese jastar tola otyrghan kórermender du kýlgen edi. Óitkeni búl әzilding astarynda zamanymyzgha say qalyptasqan adam qúlqyny men nәpsisin aishyqtaghan  shyndyq bar bolatyn.

Kók jәshikten osyny kórip otyrghanymda  Bernard Shou (1856–1950 aghylshyn dramaturgi) turaly myna bir kýlkili әngime eriksiz  esime oralghan edi.  Ataqty oishyl, әri satirik jazushy  Bernard Shou kóriksizdeu adam bolsa kerek. Birde Amerikanyng «Jyl aruy» atanghan bir súluy B.Shou aqsaqalgha hat jazypty. Onyn  haty: «Ata, siz ataqty  әri aqyldy, әri jazushy úly adamsyz. Eger siz ekeuimiz qosylar bolsaq aramyzda sizdey aqyldy jәne mendey súlu bala bolar  edi» degen maghynada bolghan eken. Oghan Shou atamyz ne dep jauap qaytarghan deysiz ghoy. «Qaraghym, shynynda ekeuimiz qosylsaq tamasha bolar edi. Býkil әlem ekeuimizge qyzygha qaraytyn bolady. Biraq aramyzdan tughan bala saghan úqsaghan  «aqyldy», maghan úqsaghan «súlu» bolyp qalsa qaytemiz!» depti. 

Úly oishyl Bernard Shou ózining esteliginde Múhammed payghambardyng (s.gh.s.) dinin qadirleytindigi, qay uaqyt bolsa da búl dinning manyzy zor ekendigine kózi jetkendigin aitqan. Bernard Shou Payghambarymyzgha «Adamzattyng qútqarushysy» dep bagha beripti.

Beybitshilikti tu etken,  әlemdi qiratyp, adamzatqa zor qasiret әkelip jatqan soghystardy synap, jalpy soghys ataulygha qarghys aitqan, ótkir de shynayy tuyndylarymen әlem júrtshylyghynyng esinde qalghan Shou bir sózinde: «Álem Múhammed siyaqty oilay biletin adamgha asa múqtaj» degen. Isa mәsihti qúdaydyng úly dep sanaghan qart Europada ómir sýrse de Bernard Shou adamzattyng ardaqtysy jayly mine bylaysha oy órbitedi: «Men Múhammedti birden bir adamzatty qútqarushy dep bilem. Ári ol siyaqty adam myna әlemning tizginin qolyna alsa kýdiksiz adamzattyng problemalaryn tolyqtay sheshuge qol jetkizip, ghalamgha beybitshilik pen baqyt ornatatynyna senimim mol. Qazirgi tanda adam balasy beybitshilik pen baqytqa qanshalyqty múqtaj desenizshi!» deydi «Múhammed» atty kitabynda.

Úly oishyl ary qaray bylay dep jalghastyryp jazady: «Aldaghy jýz jyldyqta Angliyany, jo-joq, býkil әlemdi jaylaytyn bir din bolsa ol – Islam boluy mýmkin. Kisi tanghalarlyq shapshandyghy ýshin men Múhammedting dinin óte joghary baghalaymyn. Búl din túrmystyng barlyq jaghdaylaryna beyimdele alatyn, qay ghasyrgha da say din retinde kózge týsude. Ol ghajap kisini men zerttedim. Ony adamzattyng qútqarushysy dep bilgen jón. Dәl sonday bir adam qazir әlemdi basqarsa, beybitshilik pen tatulyqty ornyqtyra otyryp, barlyq mәselelerdi shesher edi. Men bylay topshylaymyn: Múhammedting senimin ertengi Europa qabyldaydy, ony tipti býgingi Europanyng ózi qabylday bastaghany belgili. Eger Múhammedtey adamgha tútas әlemdi basqaru mindeti jýkteler bolsa, ol ony alyp jýre alar edi jәne onyng barlyq týitkilderin sheship, әlemge tynyshtyq pen baqyt әkelgen bolar edi. Dәl osy tynyshtyq pen shynayy baqyt qazir jer betinde jetispeydi. Men búl tanghajayyp túlgha turaly kóp zerttedim jәne ol Antihriske úqsaudan әldeqayda alshaq, kerisinshe, ol kýlli adamzattyng qorghaushysy… Eger Angliya men Europada keler jýzjyldyqta ýstemdik etetin qanday da bir din bar bolsa, ol jalghyz ghana – Islam» depti dana qart B.Shou.

Al býginde biz she, key-keyde asyl dinimiz turaly auzymyzgha ne kelse sony aitamyz, jazamyz.  Sol aitqan sózderimizding tórkinine  jogharydaghy súlugha Shou aqsaqaldyng qaytarghan jauaby sekildi kerisinshe bir ýnilip  oy qoryta jýreyik te...

A.T

Abai.kz