جۋىردا قازاق تەلەارنالارىنىڭ ءازىل-سىقاققا تولى شوۋ باعدارلامالارىنىڭ بىرىندە ءبىر ازىلكەش ءىنىمىز: «جىگىتتەردىڭ بەت-الپەتى  مايمىلدان ءسال ارتىعىراق بولسا بولدى دەپ ايتامىز. بىراقتا قىزدار جىگىتتى تاڭداعاندا كوبىنەسە سۇلۋلىعى مەن سىمباتىنا قارايدى» دەي كەلە ارى قاراي: «بىراقتا جىگىتتىڭ قالتاسى قالىڭ بولسا، استىندا شەتەلدىڭ قىمبات كولىگى بار بولسا وندا ولاردىڭ سول وسال تۇسىنا  قىزدار كەشىرىممەن ءارى، تۇسىنىستىكپەن قارايدى ەكەن» دەپ ازىلدەگەندە كوبىنەسە جاستار تولا وتىرعان كورەرمەندەر دۋ كۇلگەن ەدى. ويتكەنى بۇل ءازىلدىڭ استارىندا زامانىمىزعا ساي قالىپتاسقان ادام قۇلقىنى مەن ءناپسىسىن ايشىقتاعان  شىندىق بار بولاتىن.

كوك جاشىكتەن وسىنى كورىپ وتىرعانىمدا  بەرنارد شوۋ (1856–1950 اعىلشىن دراماتۋرگى) تۋرالى مىنا ءبىر كۇلكىلى اڭگىمە ەرىكسىز  ەسىمە ورالعان ەدى.  اتاقتى ويشىل، ءارى ساتيريك جازۋشى  بەرنارد شوۋ كورىكسىزدەۋ ادام بولسا كەرەك. بىردە امەريكانىڭ «جىل ارۋى» اتانعان ءبىر سۇلۋى ب.شوۋ اقساقالعا حات جازىپتى. ونىڭ  حاتى: «اتا، ءسىز اتاقتى  ءارى اقىلدى، ءارى جازۋشى ۇلى ادامسىز. ەگەر ءسىز ەكەۋىمىز قوسىلار بولساق ارامىزدا سىزدەي اقىلدى جانە مەندەي سۇلۋ بالا بولار  ەدى» دەگەن ماعىنادا بولعان ەكەن. وعان شوۋ اتامىز نە دەپ جاۋاپ قايتارعان دەيسىز عوي. «قاراعىم، شىنىندا ەكەۋىمىز قوسىلساق تاماشا بولار ەدى. بۇكىل الەم ەكەۋىمىزگە قىزىعا قارايتىن بولادى. بىراق ارامىزدان تۋعان بالا ساعان ۇقساعان  «اقىلدى»، ماعان ۇقساعان «سۇلۋ» بولىپ قالسا قايتەمىز!» دەپتى. 

ۇلى ويشىل بەرنارد شوۋ ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە مۇحاممەد پايعامباردىڭ (س.ع.س.) ءدىنىن قادىرلەيتىندىگى، قاي ۋاقىت بولسا دا بۇل ءدىننىڭ ماڭىزى زور ەكەندىگىنە كوزى جەتكەندىگىن ايتقان. بەرنارد شوۋ پايعامبارىمىزعا «ادامزاتتىڭ قۇتقارۋشىسى» دەپ باعا بەرىپتى.

بەيبىتشىلىكتى تۋ ەتكەن،  الەمدى قيراتىپ، ادامزاتقا زور قاسىرەت اكەلىپ جاتقان سوعىستاردى سىناپ، جالپى سوعىس اتاۋلىعا قارعىس ايتقان، وتكىر دە شىنايى تۋىندىلارىمەن الەم جۇرتشىلىعىنىڭ ەسىندە قالعان شوۋ ءبىر سوزىندە: «الەم مۇحاممەد سياقتى ويلاي بىلەتىن ادامعا اسا مۇقتاج» دەگەن. يسا ءماسىحتى قۇدايدىڭ ۇلى دەپ ساناعان قارت ەۋروپادا ءومىر سۇرسە دە بەرنارد شوۋ ادامزاتتىڭ ارداقتىسى جايلى مىنە بىلايشا وي وربىتەدى: «مەن مۇحاممەدتى بىردەن ءبىر ادامزاتتى قۇتقارۋشى دەپ بىلەم. ءارى ول سياقتى ادام مىنا الەمنىڭ تىزگىنىن قولىنا السا كۇدىكسىز ادامزاتتىڭ پروبلەمالارىن تولىقتاي شەشۋگە قول جەتكىزىپ، عالامعا بەيبىتشىلىك پەن باقىت ورناتاتىنىنا سەنىمىم مول. قازىرگى تاڭدا ادام بالاسى بەيبىتشىلىك پەن باقىتقا قانشالىقتى مۇقتاج دەسەڭىزشى!» دەيدى «مۇحاممەد» اتتى كىتابىندا.

ۇلى ويشىل ارى قاراي بىلاي دەپ جالعاستىرىپ جازادى: «الداعى ءجۇز جىلدىقتا انگليانى، جو-جوق، بۇكىل الەمدى جايلايتىن ءبىر ءدىن بولسا ول – يسلام بولۋى مۇمكىن. كىسى تاڭعالارلىق شاپشاڭدىعى ءۇشىن مەن مۇحاممەدتىڭ ءدىنىن وتە جوعارى باعالايمىن. بۇل ءدىن تۇرمىستىڭ بارلىق جاعدايلارىنا بەيىمدەلە الاتىن، قاي عاسىرعا دا ساي ءدىن رەتىندە كوزگە تۇسۋدە. ول عاجاپ كىسىنى مەن زەرتتەدىم. ونى ادامزاتتىڭ قۇتقارۋشىسى دەپ بىلگەن ءجون. ءدال سونداي ءبىر ادام قازىر الەمدى باسقارسا، بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىقتى ورنىقتىرا وتىرىپ، بارلىق ماسەلەلەردى شەشەر ەدى. مەن بىلاي توپشىلايمىن: مۇحاممەدتىڭ سەنىمىن ەرتەڭگى ەۋروپا قابىلدايدى، ونى ءتىپتى بۇگىنگى ەۋروپانىڭ ءوزى قابىلداي باستاعانى بەلگىلى. ەگەر مۇحاممەدتەي ادامعا تۇتاس الەمدى باسقارۋ مىندەتى جۇكتەلەر بولسا، ول ونى الىپ جۇرە الار ەدى جانە ونىڭ بارلىق تۇيتكىلدەرىن شەشىپ، الەمگە تىنىشتىق پەن باقىت اكەلگەن بولار ەدى. ءدال وسى تىنىشتىق پەن شىنايى باقىت قازىر جەر بەتىندە جەتىسپەيدى. مەن بۇل تاڭعاجايىپ تۇلعا تۋرالى كوپ زەرتتەدىم جانە ول انتيحريسكە ۇقساۋدان الدەقايدا الشاق، كەرىسىنشە، ول كۇللى ادامزاتتىڭ قورعاۋشىسى… ەگەر انگليا مەن ەۋروپادا كەلەر جۇزجىلدىقتا ۇستەمدىك ەتەتىن قانداي دا ءبىر ءدىن بار بولسا، ول جالعىز عانا – يسلام» دەپتى دانا قارت ب.شوۋ.

ال بۇگىندە ءبىز شە، كەي-كەيدە اسىل ءدىنىمىز تۋرالى اۋزىمىزعا نە كەلسە سونى ايتامىز، جازامىز.  سول ايتقان سوزدەرىمىزدىڭ توركىنىنە  جوعارىداعى سۇلۋعا شوۋ اقساقالدىڭ قايتارعان جاۋابى سەكىلدى كەرىسىنشە ءبىر ءۇڭىلىپ  وي قورىتا جۇرەيىك تە...

ا.ت

Abai.kz