«Assalaumaghaleykum, ata! Daqpyrtynyzgha qanyqpyn. Meni bilmeytin shygharsyz. Jay ghana QMU-dyng studentimin. Ana bir joly «Kostanayskie novostiy» gazetinen «Kazahstanskie dety smogut otpraviti pisimo Santa-Klausu» (http://kstnews.kz/news?node=10424) degendi kórip qaldym. Basynda jylaghym keldi, keyin hatymdy oqytatyn adam tapqanyma qatty quandym. Sizding «jasandy» adam ekeninizdi kóbi biledi. Esh quystanbay-aq qoyynyz. Bizding qalada da «jasandy is-әreketter» jii oryn alyp otyrady. Búghan bizdegi «jasandy shyrsha» da dәlel. Qazir ózi bәri jasandy bolyp ketti ghoy, ata... Mening myna jazbammen tanysyp shyghynyzshy. Jauap bermeseniz de bolady. Aaa, ata, sosyn bar ghoy: jigit bolsanyz kelesi jyly Qazaqstangha kelmey-aq qoyynyz... Sol!» 

Men «túnghysh preziydent» merekesine arnap maqala jazghan joqpyn. Tipti «tәuelsizdik kýnine» de arnap qalam tartyp ýlgermedim, sonda da bolsyn osy merekelerden 1 ay merzimnen keyin keletin jana jyl taqyrybyna týrtpektep otyrghan jayym bar. Áste, jana jyl osynday da qúdyretke ie me dep tandanudyng qajeti joq. Eki birdey memlekettik merekening aldyn orap kete beretin «novyy god-qa» degen ózimshe narazylyghym ghoy. Óz elimning azamaty retinde «tәuelsizdik kýnine» asa mәn bergendi jón kórem. Búl degen tәuelsizdik kýnin jyl sayyn asygha kýtem degendi bildirmeydi. Manyzdysy «layyqty atalyp óte me, mәn-manyzyn týsinip jýrmiz be?» degen oi. Tipti key qyz-jigitter búl kýndi «mereke» dep sanasa, endi bir bóligi «qaraly kýn» dep oilaydy. Memleket tarapynan búl kýndi «aytuly data» dep qana qarastyratyn sekildimiz. Sosyn da bolar 16 jeltoqsan kýni kelmey jatyp, Respublika boyynsha qala, audan, auyldarda qyltiyp shyrshalar qylang beretini; sosyn da bolar dәl 16 jeltoqsan kýni Qostanaydyng týngi klubtarynda jyldyng basqa mezgilinde bola bermeytin «erekshe shou» bolatyndyghy. Jaraydy, jeke kәsipkerding óz erki ózinde degennin ózinde, sol kýni sol klubqa jýgiretin qazaq bauyrlarymyz ben boyjetkenderimizding isin qalay aqtap alamyz?! 1986 jyly Almatydaghy alanda jiyrmanyn arghy jaq-bergi jaghyndaghy jastar dәl búlay jýgirmegen shyghar! Bostandyqtyng qúnyn nege bilmeymiz, osy?!

Qarashanyng bel ortasynan bastalatyn dayyndyq Qostanayda "chto-to" kesh bastaldy, biyl. Sonda da bolsyn jynymdy qúrystyryp ýlgerdi. Bazarda jana jyldyq tauarlar... Ey tauary qúrsynshy... Dәl oblys әkimdigining aldynda qúrylyp jatqan shyrshagha renjidim. Basqa kimge ókpeleymiz?! Qala әkimdigine me? Jalynghanmen ótinishimizdi qanaghattandyratynyna kýmәnim bar. Áueli tәuelsizdikti ótkizip alayyq, shyrshany keyin de ornatarmyz degen oy olargha kelmedi deysiz be?! Kelgen onday oi. Áytpese biylikke aqymaq adamdy qoya ma?! Tek ondaghylar enjarlyq tanytady. Qazaq degen jetekshi últtyng oiymen sanasqysy joq (kóbining orys tildi ekeni taghy bar). Múny tek Qostanay qalasyna, basshylyghyna qatysty aityp otyrghanym joq! Qazaqstannyng qay qalasyn alsanyz da osy. Sharuagha jauapty kәsipkerler әrtýrli syltau aityp basshylardyng búiryghyn alysymen iske kirisedi. Bar oiy jeltoqsannyng ortasyndaghy ayaz ben suyqqa úrynbay erterek shyrshany qúru. Arnayy bólingen aqshadan enbegining óteuin alu. Sosynghy sharua әri beri ótkende shyrshagha masattana qarau. Bar bolghany osy. Qarapayym halyqtyng elikteushiligi de osy jerde oyanady. Janyna baryp suretke týsedi. Keyin әleumettik jelilerge suretin ornalastyra salysymen «Qostanayda alyp shyrsha boy tiktedi» dep jariyagha jar salady. Óstip jýrgende jeltoqsannyng 16-da óte shyghady.  

Sonda tәuelsizdik merekesi qalay toylanady? Jalpy qalay atap ótu kerek?

Mәselen 1 qantardy men de qarsy alamyn. Dostarymmen, otbasymmen bolugha tyrysam. Sosyn da «búl kýndi toylamandar» dep aita almaymyn. Biraq jogharydaghyday dýniyelerdi bayqaghanymda «jana jyldy» jek kórip ketemin. 18-inen keyin jyltyraghyn ilip, shyrshasyn jarqyratyp qoysa kim «qoy» dep jatyr. Mening múrtymdy balta shappaydy. Kelip-ketetin payda da joq. Tek jeltoqsan qúrbandarynyng eleusiz qalghanyna qorqam... Olar biz ýshin ómirin qidy ghoy. Óteui joq pa onyn?! Álde by biylep, shyr kóbelek ainalu tәuelsizdikke tәu etu bop sanalatyn bolghan ba?! 

Janbolat KENJEGhÚL, A.Baytúrsynov at. QMU-dyng jurnalistika mamandyghynyng studenti

Abai.kz