Bismillyahiy Rahmaniy Rahiym!  
Rabbiy ishrәk liy sadriy 
Ua yassiyr liy әmriy 
Ua ahlul ghuqdәtәn miyn liysәniy 
Yafqahuu qauliy  (Taha sýresi) 
O, Jaratqan IYem! Meni quant 
Isimdi jenildet, 
Tilimnin baylauyn shesh, 
Olar menin sózimdi týsinsin. (Taha sýresi) 

Tarihtan belgili, shyghys elderinde este joq eski zamannan kele jatqan "Súltan" atauy bar. Keyingi tarihymyzda osy ataq qazaq  jerinde de  el biyleushi lauazymyna, úghymyna aynalghan. Qazaq elinde "Súltan" atauy mәn maghynasy sol qalpynda saqtalyp, ol Shynghys Hannyng tikeley túqymyna berilgen. "Súltandardy" qazaq halqy - «tóre» dep te ataghan. "Súltandar" kezinde qoghamdaghy kópshilik әleumettik yqpaldy top bolghan. Olardy qazaq halqy «aqsýiekter» dep ataghan. Aqsýiek úghymyn әr qazaq jaqsy týsinedi. Búl úghym qazaq arasynda aristokratiya nemese elitany bildiredi. (QÚE. 8 t. 91 bet).  

Jaratqan IYemiz, Bir Allagha shýkirshilik eteyik, qazaq jerinde Han Shynghys úrpaqtary - tóreler saqtalyp qalghan, olar barshylyq. 

Sondyqtan, qazaq tórelerining Ata–babalarynan qalghan jalghyz «múra», kazirgi demokratiya saltanat qúrghan zayyrly qoghamymyzda, zamanymyzgha layyqtap beyresmy «Súltan» ataghyn qalpyna keltiruge tóreler men basqa el-júrt azamattary qalay qaraysyzdar? Kórshimiz Reseyde dvoriyandyq ataq pen qauymdastygha qayta qalpyna keltirildi ghoy. 

Beyresmiy "Súltan" ataghy eng aldymen aldynghy qatarly el-júrtqa belgili belsendi, bilimdi, yqpaldy, jigerli ata-tegi (shejiresi) naqty anyqtalghan Han Shynghys úrpaqtary tóre túqymdaryna berilui shart. Ol beyresmiy "Jogharghy Mәrtebeli Súltandyq" «Gramota men súltandyq kuәlikpen" rastalyp, bekitiledi. 

"Jogharghy Mәrtebeli  Súltandyq" «Gramota» men súltandyq kuәlikti" "Joghary Mәrtebeli Súltandar Kenesi" qajet qújattardy saraptap qarap shyghyp, sheshim qabyldap, ony bekitip, beyresmy qújattardy óz iyelerine saltanatty týrde tabys etedi. Ol ataqtyng úrpaq tәrbiyesine tikeley әseri sózsiz. Beyresmy  "Súltandyq" ataq múragerlikke iye. 

Pikir bildirushilerge;  

Qaptandar mening Qazaghym, qaptandar 

Taptandar jerge taptandar!  

Qayysudy bilmeytin «Súltan» degen atym bar. 

Ádiletsizdikke jýrmeytin, Tóre degen zatym bar! 

Qazaq tóreleri atynan

Dýnie jýzilik Shynghys Han Akademiyasynyng akademiygi

Súltan-Aman Núghmanúly Shotaev 

Abai.kz