Elbasymyzdyng saliqaly sayasatynyng arqasynda bizding elimiz dýnie jýzi memleketterine kóptegen etnos ókilderining beybit ómir sýru mekeni retinde tanylghan elderding biri. Alayda diny ekstremizm bizding elimizdi de ainalyp ótken joq. Oghan dәlel, biylghy qasiyetti Ramazan aiy bastalar qarsanynda Aqtóbe qalasyndaghy bolghan oqigha jәne qandyqol qylmyskerlerding qolynan jazyqsyz jandardyng qaza tapqandyghy barsha qazaqstandyqtardy dýr silkindirdi. Búl diny aghymnyng artynda mol qarjy men súrqiya sayasat túrghany aqiqat. Elimizde dәstýrli emes «sayasilanghan islam» yqpalyna erushilerding diny ústanymdary bizding últymyzdyng myng jyldan astam uaqyttan beri ústanyp kele jatqan dәstýrli dinimizge mýldem qayshy jәne kóp jaghdaylarda agressiyalyq sipatta kórinedi.

Ókinishke oray qasiyetti dinimizdi kýn kóruding kәsibine, teketirestik pen óshpendilikting ailasyna ainaldyryp jýrgen dәstýrli emes diny aghymdar. Kýndelikti ómirde keybir meshit aldarynda týri qazaq biraq qazaqqa mýldem jat arabtanghan beynesimen «jarnama» jasap túrghan teris aghymdaghy bauyrlarymyzdy, QMDB imanynyng uaghyzyn qúlaqqa ilmey ashyqtan-ashyq narazylyq tanytyp jýrgen qysqa balaq, jarasymsyz saqaldylardy osy kezge deyin bayqamaghan synay tanytyp, qúqyqtyq shekteuler arqyly jauapqa tarta almay kele jatyrmyz. Osy orayda oy sanasy әli tolyq qalyptasyp bolmaghan jastarymyzdy jat aghymdaghy diny baghyttargha  kimder tartyp jatyr, kimder uaghyzdap jýr? Búl barsha qoghamdy oilandyratyn jәne jedel shara qoldanudy talap etetin jaghday bolsa kerek.

Diny ekstremizmning jәne jat aghymdardyng elimizding qay ónirinde bolmasyn taraluy negizinen diny sauatsyzdyqtan bolyp  jatyr. Jәne de  qazirgi uaqytta  týrli ghibadathanalardaghy sharalargha,   meshitterdegi  júma namazdaryna kәmelettik jasqa jetpegen mektep, kolledj oqushylary men jastar kóptep qatysady. Jastarymyzdyng imandylyqqa bet búrghandyqtary bәlkim jaqsy da bolar.  Ómirge degen kózqarasy qalyptasa qoymaghan,  onyng ýstine әli de óz ortasyn  tauyp ýlgere almaghan jas adamnyng eliktegish keletini jәne de ol júmyssyz jýrgen bolsa,  belgili bir toptyng qatarynada jýruge qúlshynatyny bar. Sonday jastarymyzdy  dәstýrli emes týrli diny aghymdar tez tanyp, olardy birden óz ortalaryna eptilikpen tarta bilude. Sóitken jastarymyzdyng endigi bar qamqorshysy da, aqylshysy da soqyr  nanym-senimnin  jeteginde jýrgen, diny fanatizmdi sanagha sinirushi toptar bolyp otyr.

Ekinshiden, ghalamtor kenistigindegi teris din aghymyna jeteleytin internet sayttary, әsirese «VKontakte» әleumettik jelisi dinnen әli habary joq jastardyng diny týsinigin teris qalyptastyryp, dәstýrli kózqarastargha qarsy shyghyp, últymyzdy diny senimderi boyynsha bóliske salugha úmtyluda.

Ýshinshiden, jastar arasyndaghy júmyssyzdyq, olardyng әleumettik mәselelerining jergilikti jerde óz dәrejesinde sheshilmeui, olardyng bir bóligin sharasyzdyqtan diny ekstremizmge alyp kelude.

Bizding barymyz da, qadirleytin qasiyetimiz de elimizding tәuelsizdigi bolsa, bizding diny ústanymymyz da el birligi boluy tiyis. Olay bolsa elimizde dәstýrli emes jat aghymdardy shekteytin batyl sayasy sheshim, qúqyqtyq retteu, aqparattyq týsindiru men ghylymy saraptau, qoghamdyq, diny oi-salalarynda tújyrymdar tez arada jasaluy tiyis. Mysaly, Ózbekstan, Tәjikstan siyaqty bauyrlas elderding tәjiriybesine ýnilsek, olarda óz tәuelsizdikterine  qauip tóndirgen dәstýrli emes barlyq din aghymdaryna әldeqashan zandy týrde shekteu qoyghan bolatyn.

Diny ekstremizmge qarsy kýreste eng әueli  diny sauattylyqty arttyru manyzdy qadam ekendigi dausyz mәselening biri. Osy orayda diny sauattylyqty jaqsartu orta mektepterdegi «Dintanu» kursyn oqytudyng manyzy men sapasyn arttyrudan bastalyp, diny ekstremizm turaly týsinik, onyng negizgi belgileri men qauiptiligi turaly mәlimetter osy pәn ayasynda keninen qamtyluy kerek. Bizding jastarymyz jalpy dәstýrli  dinderding tarihyn, ilimin, qúndylyqtar jýiesin tanyp bilulerimen qatar,   jalghan dinderding belgilerin ajyrata alulary da kerek. Búl olardyn  radikaldy  toptardyng yqpaldarynda ketpeulerine ong әser eter edi dep oilaymyz. 

Sonymen qatar sauatty imamdar dayarlau, olardyng biliktiligin arttyru arqyly imamdardyng tek diny emes, zayyrly bilim ýirenip, onyng sheshendigi, kelbeti, jýris-túrysy, kórkem minezdiligine barynsha mәn berilse deymiz. Arnayy qor qúru arqyly QMDB-gha qarasty meshitterde qyzmet jasaytyn barlyq moldalar men imamdargha ailyq jalaqylaryn tóleu jýiesin retteudi qolgha alatyn kez de jetti dep sanaymyz.  

Sonday-aq, elimizdegi dәstýrli dinimizge kólenke  týsiretin  sayttardyng «VKontakte» әleumettik jelilerining jauapkershiligin barynsha qataytu, qajet bolghan jaghdayda jauyp tastau tetikteri jasaluy qajet. 

Elimizding qauipsizdigine núsqan keltiretin radikaldy diny aghymdaghy kózqarasty myghym ústanyp, ony nasihattap jýrgen azamattardyng memlekettik qúrylymdar men orta, arnauly, joghary oqu oryndarynda, BAQ qyzmetterinde júmys isteuine tiym salu kerek dep esepteymin.

 Múrat Baqtiyarúly,

Senat deputaty

Abai.kz