Qapaqstan internet kenistigindegi Emle.kz saytyn el bilui kerek, - dep habarlaydy Abay-aqparat.

Óitkeni búl sayt siz ben bizge qatesiz jazyp, mәdeniyetti sóileudi ýiretedi. Jasyryp keregi ne, osy kýngi júrttyn, әsirese, jastardyng tili búzylyp barady. Bay, kórkem, qúnarly qazaq tili qazir kóshening tiline, sózdi  búzyp, bútarlap sóileytinderding tiline ainalyp barady. Adamzattyq qúndylyghy erekshe  mәdeny qúbylys retinde  til ózining saf qalpyn saqtap qalu ýshin aldymen tabighy tazalyghyn saqtap qaluy kerek.

«Tilimizding tazalyghy turaly әngime songhy uaqyttarda nazardan tys qalyp barady dep jazady Abai.kz aqparattyq portalynyng avtory Jaqsybay Samrat myrza bir maqalasynda. -  Óitkeni, mýlde sóilemeytinderge nazarymyzdy kóp audaryp, qazaqsha sóileuge tiyisti azamattarymyzdyng ózinin  dúrys sóileui, til tazalyghy jayly әngimeni ysyryp qoyghandaymyz. Biraq búl eshqashan da esten shygharylatyn mәsele emes. Auyzeki tilde orys sózderin orynsyz qoldanu tilimizdi jútandatyp, tól sózderimizding qoldanu ayasyn tarylta týsedi. Búrynnan enip, sinisti bolyp ketken «sәpsem», «daje» degender týgili qazir qazaqtyng «etip» degen etistigin qosyp alyp, orys sózderin qazaqylandyratyn «moda» shyqty. Mysaly, «volnovatsa etip», «opazdat etip» t.t.s. Onyng ýstine qoyyrtpaq tildi qoylata týsetin bir telejýrgizushiler shyghyp jýr. Ondaylar ózderining qoyyrtpaq tiline ózderi mәz bolyp, júrtty kýldirmek bolady».

Auyzeki tilding ahualy әlgindey bolghanda jazba tilding jaghdayy qaydan onsyn?.. Búl kýnde júrt ózining sauatsyz jazatynyna, tipti, arlanbaytyn boldy. Arlanu bylay túrypty, sauatsyz jazu sәnge ainala bastaghanday. Búnday soraqylyqty jastar jaghy túraqty qoldanatyn ghalamtorgha arnalghan qúraldardan kóruge bolady. Ekeuara tildesetin chatta otyryp, býgingi zamannyng jastary bir-birine mynanday mәtinde hat jazady:

-         Priyvet kalaysyn?

-         Otl.

-         Nesetvatyrsyn?

-         Muzka tyndap atqan...

Osylay kete barady. Jastardy aitamyz, bildey bir mekemening jetekshisi, bolmasa, әldebir qyzmettegi jauapty túlghanyng ózi eki sózding basyn qosyp, jóni týzu sóilem qúray almaydy. Al, búndayda qaytpek kerek?  Ghalamtor kenistiginde sauatsyzdanyp bara jatqan júrtqa sol ghalamtordyng mýmkindigin paydalanyp, aghartu júmysyn jýrgizu kerek. Bizdinshe, Emle.kz saytynyng jaryq kóruinde, mine, osynday mәn bar. Eng bir quantarlyghy: atalghan saytta  orfografiyalyq elektrondy baza jasalypty. Orfografiyalyq elektrondy baza arqyly siz :

-         emle erejelerining dúrys týzilip, normalanghan  núsqalarymen tanysa alasyz;

-         sauatty dúrys jazu tәrtibimen,  sóileu aktisinde sózderdi dúrys dybystaugha, dúrys aitugha jәne resmy qújattarda tynys belgilerin dúrys qoygha  daghdylanasyz.

Sayttan sonday-aq «Ádeby til normalary», «Orfografiya», «Punktuasiya», «Abbreviatura», t.b. aidarlary arqyly ózinizge qajetti dýniyelerdi taba alasyz.

Cayttyng siltemesi: emle.kz

Sayt Qazaqstan Respublikasy Preziydentining tikeley pәrmenimen, QR Mәdeniyet jәne sport ministrligi, Tilderdi damytu jәne qoghamdyq-sayasy júmys komiytetining tapsyrmasy boyynsha qúrylghan.

Abai.kz