Bizding Bilim jәne ghylym ministrligi memlekettik tilding kósegesin kógerte almay jýrip, qazaq balalaryn aghylshyn jәne orys tilderinde oqytpaqshy.

2013-jyldan bastap 1-synyptargha  ýsh tildi qatar oqytylyp keledi.  2016-2019 jyldargha arnalghan bilimdi damytu baghdarlamasyna sәikes oqushylar 5-6 synyptardan  bastap «himiya», «biologiya», «fizika», «informatika» pәnderining terminderin aghylshyn tilinde oqy bastaydy.

10-11-synyptarda «himiya», «biologiya», «fizika», «informatika» pәnderi aghylshyn tilinde, al «dýniyejýzi tarihy»pәni orys tilinde oqytylady.

Búl, «qazaq tili" bara-bara qajetsiz bolyp qalady degen sóz. Damyghan elderding eshbiri aghylshyn tili men orys tiline dәl osynday qamqorlyq jasamaghan bolar.

Kórshiles ornalasqan Qytay Halyq Respublikasynda aghylshyn tili pәn retinde ghana engizilgen. Ghylymy da, tehnikasy da óz tilderinde oqytylady. Sonday-aq, Fransiyada oqushylar 1-synyptan bastap fransuz tilinde emtihan tapsyrady. Tek búl emes, damyghan degen elderding ghylymy ana tilderinde oqytylady.

Ókinishke oray ózgening qansyghyn tansyq kórip otyrghan biz ghana. Sebebi, dýniyejýzining birde-bir memleketining tәjirbiyesinde múnday reforma bolghan emes.  

Hosh, reforma qabyldansyn delik... Sonda siz ben bizding balamyz aghylshyn tilin ýirene me, әlde sol tilde oqytylatyn himiya pәnin ýirene me? Búl halyqty jappay ana tilinen bezindiruding tóte joly.

Qogham qayratkerleri BAQ-ta «Qazaqstan 114 memleketke qaryz», dep dabyl qaghuda. 2017-jylgha josparlanghan myna bir baghdarmagha nazar audarynyz:

(2016-2019 jyldargha arnalghan bilimdi damytu baghdarlamasynan)

«2017 jyldan bastap Dýniyejýzilik bank qaryzy shenberinde mekteptegi bilim beruding sapasyn arttyrudy jәne tensizdikti tómendetudi qoldau boyynsha «Qazaqstan Respublikasynda orta bilimdi janghyrtu» jobasy iske asyryla bastaydy.

Jobada: «joghary synyptarda aghylshyn tilinde oqytugha («Informatika», «Fizika», «Himiya», «Biologiya» pәnderin aghylshyn tilinde oqytugha) kóshu kezen-kezenmen 2017 jyldan bastap 2023 jylgha deyin jýzege asyrylatyn bolady: - 2017-2018, 2018-2019 oqu jyldary (5-6 synyptar) – «Informatika» jәne «Jaratylystanu» pәnderi boyynsha terminologiyany aghylshyn tilinde oqu; - 2019-2020, 2020-2021 oqu jyldary (7-8 synyptar) – synyptan tys is-sharalarda (konkurstar, ýiirmeler jәne t.b.) JMS-nyng tórt pәni boyynsha aghylshyn tilindegi sabaqtar; - 2021-2022 oqu jylynda (9-synyptar) – tandau boyynsha jekelegen pәnderdi aghylshyn tilinde oqu; - 2022-2023 oqu jylynda (10-synyptar) – JMS-nyng tórt pәnin aghylshyn tilinde oqu engizilgen.

Sonda Ýkimet memlekettik tildi shetke teuip, halyqty jappay mәngýrttendiretin ýsh tildilik baghdarlamasyna dýniyejýzilik bankterden qaryz almaqshy ma? Qazaqstannyng memlekettik tilin jong jospary ýshin qazaqty qaryzgha kirgizu kimge tiyimdi? Búl súraqqa jauap berer bir shendi tabyla ma?

Ayman Saghidulla

Abai.kz