Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 4873 0 pikir 6 Jeltoqsan, 2016 saghat 17:51

Ontýstikting halqy qar týskenshe qauyn-qarbyz jeydi

Dәl qazirgi kezde Ontýstik Qazaqstannyng birsypar audandaryndaghy bazarlarda әli de qauyn-qarbyz satylyp jatyr. Óitkeni búl ónirdegi aua-rayyvna baylanysty sharualar jazdan qara kýzge deyin birneshe ret ónim alady. 

Qarbyz – asqabaq túqymdasyna jatatyn bir nemese kóp jyldyq ósimdik. Jәne de baqsha daqyldarynyng ishinde eng kóp taraghandarynyng biri. Jer betinde qarbyzdyng bes jýzden astam sorttary ósirilip keledi. Búl daqyldyng jabayy týrleri de bar. Ol negizinen, Afrikada, Iranda, Orta Aziyada, Aughanstanda úshyrasady. Qarbyzdyng qazaq jerinde kóp ósiriletin aimaghy – Qyzylorda, Ontýstik Qazaqstan, Jambyl, Shyghys Qazaqstan, Batys Qazaqstan, Aqtóbe, Almaty oblystary. Osy ónirlerding aua-rayy da, jerining qúnarlyghy da, ylghaldylyghy da әrtýrli. Soghan baylanysty ol aimaqta ósiriletin qarbyzdardyng da sorttary әrtýrli.

Ashanalyq qarbyzdardyng barlyq audandastyrylghan sorttary onyng mәdeny týrinen shyghyp, ósip-óngen. Tamyry tarmaqty, japyraqtary iri, gýlderi aqsary týsti, sabaghy tóselmeli, úzyndyghy 2-3 metrdey. Qarbyz gýli dara jynysty, bir ýili, keyde 2 ýili de bolyp keledi. Qarbyzdardyng týsi aq, ala, qonyr jolaqty. Jemisi tәtti shyryndy qyzyl, qyzghylt, kýreng qyzyl, siyregirek aq jәne sarghysh. Taghamdyq qarbyzdyng salmaghy 0,6-16 keli, mal azyqtyq qarbyzdyng salmaghy 10-15 keli. Qarbyzdyng ýsh týri bar. Olar: jabayy ósetin, ashanalyq, azyqtyq. Jylu sýigish daqyl, ystyqqa, qúrghaqshylyqqa tózimdi, tez ýsik alghysh. Óndelip, tynaytylghan jerding topyraghynda jaqsy ósedi.

Qazaqstanda qarbyzdyng erte pisetin Qyrym jenimpazy – 395; ortasha pisetin – Knyajiyn, Tútasjapyraqty, Stoks 647/649; kesh pisetin Dilnoz sorttary keninen audandastyrylyp, ósirilip keledi. Qarbyzdyng keybir kesh pisetin Melitopoliskiy – 142; Malitopoliskiy – 60; tәrizdi sorttarynyng jemisin 3-5 gradus temperaturada qantar aiyna deyin saqtap qoygha bolady. 

Ontýstikting diqandar qauyn-qarbyzdy qysqa deyin saqtaugha әbden mashyqtanghan. Nәtiyjesinde oblysta әli de qauyn-qarbyz saudasy qyzyp túr.

Abay-aqparat

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1472
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3248
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5435