Eki-ýsh sheginde shendi shekpendining talqylap jatqany – Astananyng atauyn ózgertu boldy. Elbasynyng ózi kesimin aityp, niyettes bolghan deputattargha alghysyn bildirise de, talqy tausylmady.

Elordagha Elbasynyng esimin beru turaly mәselege pikir bildirgen deputat Shaymardan Núrymov: «Búl - halyqtyng qalauy» deydi.

Sóitip, deputat pen jurnalisting ekeuara dialogy dem arasynda jariya boldy.

Deputat: Búl - әr qazaqstandyqtyng qalauy. 

Tilshi: Siz aityp otyrghan qazaqstandyqtar degen kim? Naqty... 

Deputat: Mysaly, Men. 

Tilshi: IYә, bir... 

Deputat: Sodan keyin Mәjilistegiler, 107 deputat. Olardyng familiyalary jazylghan tizim sizderde bar, iyә? Sosyn qyryqtan astam senator. Mine, búlar da halyq qoy.

Tilshi: 200 adam delik, qalghandary she? 

Deputat: Naqty súraq boldy ghoy. «Halyq degen kim?» dedi. Men aittym: «Men» dep. Mine, men osyny qalaymyn. Búl - mening qalauym.

Hosh, әuelde әngimesin «Halyqtyng qalauy» dep bastaghan Shaymardan Núrymov myrza sóz aqyryn osylay týiindedi.

Deputat ýshin derek retinde:

Songhy derekterge sәikes, qazirgi tanda Qazaqstan halqynyng sany – 17,5 millionnan asyp jyghylady. Onyng 10 milliongha juyghy qalalyqtar bolsa, 7 millionnan astamy auyl túrghyndary eken. Halyq sany jóninen әlem elderi ishinde 62 orynda túrmyz. Onyng 65,2 payyzyn qazaq últy qúraydy.

«Deputat - halyqtyng qyzmetshisi» degen sóz bar edi. Deputát ( lat. deputatus — jiberilgen) — azamattardyng tandauy boyynsha biylik organyna jiberilgen adam. Oghan qarastyrylghan jenildikterge parlamenttik indemniytet kiredi. Deputatty halyq tandauy tiyis-ti. Ol halyqtyng kózi, qúlaghy әm tili. Biz kýlli әlemge «zayyrlymyz, demokratiyalyq prinsipterge sýienemiz» deymiz. Demokratiya – sózi demos – halyq jәne kratos – biylik degen grek sózinen shyqqan, yaghniy “halyq biyligi” degen maghynany bildiredi. Halyqty biyleu emes, halyqtyng biyleui. Deputat sol ýshin saylanady. Bir auyz sózben týiindesek, «Halyqtyng qyzmetshisi» (Sluga naroda).

QR Konstitusiyasynyng IV bóliminde dәl osy Parlamentting qyzmeti, qúzyreti turaly jazylghan, kenirek týsindirilgen. Ókinishke oray búl jýie songhy jyldary qatty ózgeriske úshyraghan. Yaghni, deputattar halyqtyng qyzmetshisi emes, halyq biylikting qyzmetshisine ainalghan.

Sol Konstitusiyada aitylghanday – Halyq biylikting qaynar kózi. Shaymardan myrzanyng da túspaldap aitpaghy osy bolsa kerek. Ózining ókiletin paydalanyp, jalpaq júrttyng atynan sóileu olargha tәn qúbylys. Sondyqtan sóge jamandamaymyz. Tek halyqtyng qalauy ekenin Shaymardan myrza qalay anyqtady? Statistika iә bolmasa әleumettik saualnama jýrgizildi me?

Ras, búl halyqtyng qalauy bolsa kerek-ti. Júrt Elbasynyng esimin qalagha beruge qarsy emes. Ony ózderi de aitty. Tek qay qalagha?

Qosymsha derek keltire keteyik, Astana – Qazaqstandyq brend. Mysaly, «Koka-kolany» әlem halqynyng 94 payyzy biledi. Sol ataghy ýshin kompaniya jylyna 3 milliard dollar júmsaydy eken. AQSh brendi. Fransiyadaghy Eyfeli múnarasyna jylyna 459 million dollar júmsalady. Búl -  Fransiya brendi. Astana - Qazaqstan brendi. Oghan jylyna 4 milliard dollar ketedi. Astanagha 18 jyl boldy. Endi qarapayym arifmetika, 18-di 4-ke kóbeytemiz. Sonda statikalyq eseppen 72 milliard dollar júmsalghan. Búl az aqsha ma?

Núrzat Toghjan

Abai.kz