Búl daudyng aq-qarasyn aiyru qiyn. Aynalyp óte almadyq, alayda. Kәsipker Qonay Masiphannyng aryzyn tyndap, jariyalaudy jón dep taptyq. «Taldyqorghan qalasy әkimining orynbasary Asqar Tutubaev pen onyng bauyry Baqytbek Tutubaevtyng qorlyghy ótti. Bas prokuror ózinizden arasha súraymyn» degen kәsipker.

Dese de daudyng týsiniksiz tústary kóp. Kәsipkerding ózine habarlasyp, mәselening mәn-jayyn terenirek bilmekke tyrysyp kórdik. Sonymen…

Búl oqigha osydan 10 jyl búryn bastalypty. Masiphan Qytaydan kelgen. 2004 jyly.

(Asqar Tútubaev)

«Kәsipkerlik qabiletimdi elge kep jýzege asyram degen armanym boldy. Qytayda da qúralaqan emes edim. Tabysty kәsibim bolghan. Atajúrtqa kóship kelgende de biznesti tastagham joq. Qayta jana mýmkindikter ashyldy. Qytay men Qazaqstannyng arasynda alys-beris saudagha aralasyp kettim. Ýrimjide biznes-әriptesteri qalghan. Elge oralghasyn, solarmen aradaghy tauar almasudy jandandyrdym», — deydi ol.  Al Asqar Tutubaevpen 2003 jyly Ýrimjide tanyssa kerek.

«Maghan «birigip kirpish zauytyn ashsaq», degen úsynys aitty. Kelistim. Qytaydan kirpish zauytynyng býkil tehnikasyn alyp keldim. Zauytty qúrastyratyn, jýrgizetin mamandardy da shaqyrdym. Ras, zauyttyng qúrylysyna qajetti qarajattyng negizgi bóligin Tutubaev shyghardy. Uaghdalastyq bolghan, alayda. Týsken paydanyng belgili bir bóligin beretin bolyp, uәde etken. 2006 jyly zauytty basy býtin Asqardyng ózi aldy», — deydi kәsipker.

Qoya salypty. Renishin aitsa da, kek saqtamaghan. Aralaryndaghy baylanys ýzilmepti. Biraq, búl basqa mәsele.

«Sement әkep ber!»

Kәsipkerding basyn daugha qaldyrghan oqigha 2007 jyly bolghan. Asqar Tutubaev habarlasyp: «mine, 60 myng dollar. Maghan Qytaydan sement әkep ber», — dep tapsyrghan. Búl kelisken. Aqshany Asqardyng óz qolynan alghan. 

Osy aradan bir kidiris jasalyq. Qarsy taraptyng uәji bar. Aytularynsha aqshany kәsipkerge Asqar emes, inisi Baqytbek beripti. Kәsipkerding ýstinen aryz jazghan da dәl osy Baqytbek Tutubaev eken. Shynymen solay ma?

– Joq. Aqshany Asqardan aldym. Aghasy men inisin ajyrata almaytyn aqymaq emespin ghoy?!

Mәsele mynada, Asqar Tutubaev qazir memlekettik qyzmetker bolghandyqtan, inisi arqyly meni sotqa berip otyr, – deydi Qonay Masiphan.

Ne kerek, 60 myng dollardy qaltasyna basqan ol sement әkelu ýshin Qytaygha tartyp ketedi. Biraq 20 kýn óter-ótpesten, Asqar Tutubaev habarlasqan. 

– «Bizde sement arzandap ketti. Qytaydaghysy kerek emes. Aqshany dereu qaytar», dep búiryq berdi.

— Men ol kezde sementting aqshasyn zauytqa tólep, vagongha tapsyrys berip qoygham. Aqshany qaytaru qiyn ekenin aittym. Kónbedi. Renish bastaldy, – deydi Masiphan.

2009 jyl

Osy jyly kәsipker Tutubaevtan alghan 60 myng dollardy eki bólip qaytaratynyn aytyp, qolhat jazyp beredi. Qolhatty Asqardyng inisi Baqytbekting kózinshe jazghan. Qaytaryp beretin uaqytyn da aitady. 

– Aytqan uaqytymnan búryn qaytardym. Ýsh jigit djippen kelip alyp ketti. Dәl sol kezde Asqargha telefon shalyp, aqshany jibergen jigitterining alyp ketkenin habarladym. Anghaldyghymnyng kesiri me, qolhatty alyp qalmappyn.  Asqar ekeumiz odan búryn da talay aqsha alyp, aqsha beriskenbiz. Alghan aqshasyn almadym dep aitady degen oy ýsh úiyqtasam týsime kirmegen, – deydi Qonay Masiphan.

2015 jyl 

Osy jyldyng 15-sәuirinde Almatydaghy «Aport» sauda ortalyghynda jýrgen jerinen Qonay Masiphandy polisiya qúryqtaydy. GRES-tegi (Ile audany) polisiya bólimshesine alyp keledi.

– Sol kezde Baqytbek Tutubaevty kórdim. Ol birden «Sen maghan qaryzsyn. Osy ketkening ketken. Seni týrmeden eshkim qútqara almaydy», — dep aighaygha basty.

Osy jerde ýsh kýn tergeude otyrdym. Senesiz be, olar mening 2009 jyly bergen qolhatym negizinde ýstimnen aryz jazypty!

 – Baqytbek Tutubaev tergeushining kózinshe úryp-soghyp: «92 myng dollar qaryzbyn dep qolhat jazyp ber» dedi.  Amalsyz sonyng aituy boyynsha jazyp berdim. Ýsh kýnnen song kepildikke minip jýrgen mashinamdy jәne qytay pasportyn qoyyp bosap shyqtym. Sodan beri eki jyl ótti. Tergeuden keyin is sotqa jetti, – deydi kәsipker. 

– Baqytbek Tutubaevtyng úrghany shyn ba?

– Shyn. Tergeushining kózinshe úrdy.

– Tergeushi eshtene demedi me?

– Joq. Qarap otyrdy. Jalpy, tergeu birjaqty jýrdi. Tutubaevtar ne aitsa, meni soghan kóndiruge tyrysty.

– Advokat jaldadynyz ba?

– Tanystar arqyly bir advokat taptyq. Ol orystildi boldy. Tergeushi de orystildi. Olardyng sózin audarmashy arqyly bilip otyrdym. Sol tergeu kezinde búra tartu, maghan týsiniksiz jayttar óte kóp boldy…

Shahanovtyng әieli qaydan jýr? 

Tergeu kezinde Masiphannyng ýstinen taghy 3 aryz týsken. 

– Shahanova esimdi kisini tanitynmyn. Elge tanymal aqyn Múhtar Shahanovtyng әieli. Qytaygha baryp, sauda jasap jýretin. Ol mening ýstimnen 2008 jyly Qonay menen 5 myng dollar qaryz alyp, qaytarmay ketti depti. Sol kezde tergeushilerge aityp týsindire almadym, men 2008 jyly pasportymnyng jaramdylyq merzimi bitip, Qytayda jýrdim. Qazaqstangha kelgem joq. Al Shahanovany talay kýtip alyp edim. 2015 jyly auyryp jatyr degendi estip, kónilin súrap ta barghanbyz. Qalbalaqtap, rahmetin aityp qalghan. Kóp ótpey, mening ýstimnen aryz joldapty. Tutubaevtar әuletimen birin biri jaqsy tanidy…

– Eger jazyqsyz bolsanyz, búlar nege Sizding ýstinizden aryz berdi?

– 2015 jyly men ústalghan son, 3 kýn ótpey, búlar da aryz berip ýlgergen. Birinen biri estidik deydi…

– Sonda búl әdeyi qúrastyrylghan ssenariy deginiz kele me?

– Solay demeske lajym joq. Meni auyr qylmysker, talay júrtty san soqtyrghan alayaq etip kórsetkisi keledi.

– 2009-2015 jyldardyng arasy biraz uaqyt. Tutubaev sizdi sol kezde nege tútqyndatpaghan?

– Eger shyn qaryzdar bolsam, meni sol kezde-aq tútqyndatuyna bolar edi. Óz oiym, olar әldebir ortaq tanystarymyz arqyly mening iri júmystar istep jatqanymdy bilip, sony alghysy keldi me dep oilaymyn. Qytaydan investor әkelip, altyn ken óndiretin zauyt qúrudy qolgha alghanmyn… 

– Ashyq hatynyz Bas prokuror Jaqyp Asanovtyng nazaryna iligipti dep estidik. Sottyng әdil óterine senimdisiz be?

– Áriyne. Birinshi sot otyrysy kezinde Almaty oblystyq sottan arnayy adamdar kelip, hatymyzben tanysqanyn aitty. Ádildikting baryna senemin. Nazarbaev ýnemi kәsipkerlerge jaghday jasaudy, olardyng qúqyn qorghaudy tapsyryp keledi. Mening janayqayymdy jogharydaghy shendi, yqpaldy kisiler estiydi dep senemin. 

P.S. Ýstimizdegi jylghy 10-nauryzda osy iske qatysty alghashqy sot otyrysy ótti. Bardyq. Qatysa almadyq. Tutubaev pen onyng qorghaushylary jurnalisterding qatysuyna qarsy boldy. Kelesi sot otyrysy erteng ótedi.

Bizding portal ashyq pikirtalas alany, eger ekinshi tarap dәl osynday súhbat beruge keliser bolsa, olardyng da uәjin tyndaugha dayynbyz. 

Derekkózi: kaz.365info.kz

Abai.kz