Birneshe jyldan beri túrghyn ýy salu ýshin jer súraghan halyqqa Ýkimet jer berip jatqan joq. Halyq ósip keledi. Shanyraq qúrghan otbasylar sany artyp keledi Árqaysysyna bas basyna baspana kerek. Ýii bolmay, kýisiz jýrgen otbasylar sany da kóbeyip, baspana mәselesi eng ózekti mәselege ainalyp otyr. Baspana mәselesin sheshu ýshin Ýkimet týrli baghdarlamalar jasap, halyqqa baspana beruge tyrysyp-aq jatyr. Alayda, arzan qoljetimdi baspana degenning ózi tabysy az qarasha halyq ýshin shygha almaytyn shyng bolyp túr.

Birinshiden qoljetimdi baspana alu ýshin bank arqyly nesie rәsimdeu kerek, alghashqy kedergi tabys mólsherining azdyghy, al ekinshisi nesie tarihynyng mýltiksiz bolmauy. Búl kýnde nesie almaghan adam kemde kem. Al nesiyesin uaqytyly qaytara almay «kýmәndi nesiyeger» bolghandar da kóp. Osymen nesiyege baspana alu esigi jabylady.

Kelesi qadam – jer alyp, jeke ýy salu. Búl tústa da kedergi shash-etekten. Zanda kórsetilgen tiyesili on sottyq jerge qol jetkizuge maratoriy túr. Yaghni, Ýkimetten jer ala almaymyz. Satyp alamyz. Satyp alynghan jerding qújatynda kýmәn kóp. Qalanyng aumaghynan alyp túrghan jerding ózinde qújatynda «sharua qojalyghyn jýrgizu ýshin» degen jazu baqyrayyp túrady. Osy jerlerding ózine Qúdayyna jalynyp, qolynyng kýshine senip bizding halyq balshyqtan ýy salyp aluda. Osy orayda halyqtyng tang qalatyn taghy bir jayy bar: jer bermeydi degen Ýkimet jer satushylargha jerdi qalay berdi, qalay qújattaryn rәsimdegen, sharua jýrgizbek týgil ýy salugha әreng jetetin 6, 8, 10 sottyqtan bólshektep alyp, qalay ghana saudagha shygharyp otyr?! Áriyne ýlken súraq. Jauap tabu qiyn...

Odan әri ózi itshilep әren  degende ýy salyp alghan sharuagha qúzyrly organdardan ókil kep túrghany. «Jeriniz jeke ýy salugha taghayyndalmaghan, sondyqtan myna baspananyzdy qiratyp tastaymyz» deydi. Ózinnen zor shyqsa, eki kózing sonda shyghady demekshi, amaly joq el «әke-kókege» basady... Taghy da jýike tozdyryp, sheshui qiyn týiinge jolyghady.

Shyndap kelgende, elge jer bermey sabyltyp qoyghan Ýkimet jer saudasyna qatysty kóptegen alayaqtargha jol ashyp bergenin bile me eken?!.

Jana zang normasy boyynsha elge jer berilse de qalaghanynday ýy salyp alugha mýmkindik bermeydi eken. Jospargha sәikes birtipti ýiler týsiriledi. Ony iri qúrylys kompaniyalary salady, al halyq ol ýilerdi óz qarajatyna satyp aludan basqa amaly bolmaydy. Aytylghan baspanalardyng baghasy qanday bolmaq, halyqtyng qaltasy kótere ala ma, әlde taghyda bankting tabyldyryghyn tozdyryp, әbigerge týse me?! Ol bolashaqtyng enshisindegi mәsele bolghanymen, tәjiriybe kórsetip otyrghanday arzan әri sapaly baspana boluy neghaybil. Dese de óz jerine ózi qol jetkize almay otyrghan elding ishinde yza bar. Oghan sebep birinshisi, ózi salghan ýiin qúzyrly organdar búzyp tastaymyn dep qorqytsa, ekinshisi ózgening salyp bergen ýii sapasy syn kótermey, aqysyn tóleuge qaltasy kótermey túrghany. Sonda búl halyq qaydan pana tappaq?!

Gýljan Iztay

Abai.kz