بىرنەشە جىلدان بەرى تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن جەر سۇراعان حالىققا ۇكىمەت جەر بەرىپ جاتقان جوق. حالىق ءوسىپ كەلەدى. شاڭىراق قۇرعان وتباسىلار سانى ارتىپ كەلەدى ارقايسىسىنا باس باسىنا باسپانا كەرەك. ءۇيى بولماي، كۇيسىز جۇرگەن وتباسىلار سانى دا كوبەيىپ، باسپانا ماسەلەسى ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. باسپانا ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ۇكىمەت ءتۇرلى باعدارلامالار جاساپ، حالىققا باسپانا بەرۋگە تىرىسىپ-اق جاتىر. الايدا، ارزان قولجەتىمدى باسپانا دەگەننىڭ ءوزى تابىسى از قاراشا حالىق ءۇشىن شىعا المايتىن شىڭ بولىپ تۇر.

بىرىنشىدەن قولجەتىمدى باسپانا الۋ ءۇشىن بانك ارقىلى نەسيە راسىمدەۋ كەرەك، العاشقى كەدەرگى تابىس مولشەرىنىڭ ازدىعى، ال ەكىنشىسى نەسيە تاريحىنىڭ مۇلتىكسىز بولماۋى. بۇل كۇندە نەسيە الماعان ادام كەمدە كەم. ال نەسيەسىن ۋاقىتىلى قايتارا الماي «كۇماندى نەسيەگەر» بولعاندار دا كوپ. وسىمەن نەسيەگە باسپانا الۋ ەسىگى جابىلادى.

كەلەسى قادام – جەر الىپ، جەكە ءۇي سالۋ. بۇل تۇستا دا كەدەرگى شاش-ەتەكتەن. زاڭدا كورسەتىلگەن تيەسىلى ون سوتتىق جەرگە قول جەتكىزۋگە ماراتوري تۇر. ياعني، ۇكىمەتتەن جەر الا المايمىز. ساتىپ الامىز. ساتىپ الىنعان جەردىڭ قۇجاتىندا كۇمان كوپ. قالانىڭ اۋماعىنان الىپ تۇرعان جەردىڭ وزىندە قۇجاتىندا «شارۋا قوجالىعىن جۇرگىزۋ ءۇشىن» دەگەن جازۋ باقىرايىپ تۇرادى. وسى جەرلەردىڭ وزىنە قۇدايىنا جالىنىپ، قولىنىڭ كۇشىنە سەنىپ ءبىزدىڭ حالىق بالشىقتان ءۇي سالىپ الۋدا. وسى ورايدا حالىقتىڭ تاڭ قالاتىن تاعى ءبىر جايى بار: جەر بەرمەيدى دەگەن ۇكىمەت جەر ساتۋشىلارعا جەردى قالاي بەردى، قالاي قۇجاتتارىن راسىمدەگەن، شارۋا جۇرگىزبەك تۇگىل ءۇي سالۋعا ارەڭ جەتەتىن 6, 8, 10 سوتتىقتان بولشەكتەپ الىپ، قالاي عانا ساۋداعا شىعارىپ وتىر؟! ارينە ۇلكەن سۇراق. جاۋاپ تابۋ قيىن...

ودان ءارى ءوزى يتشىلەپ ارەڭ  دەگەندە ءۇي سالىپ العان شارۋاعا قۇزىرلى ورگانداردان وكىل كەپ تۇرعانى. «جەرىڭىز جەكە ءۇي سالۋعا تاعايىندالماعان، سوندىقتان مىنا باسپاناڭىزدى قيراتىپ تاستايمىز» دەيدى. وزىڭنەن زور شىقسا، ەكى كوزىڭ سوندا شىعادى دەمەكشى، امالى جوق ەل «اكە-كوكەگە» باسادى... تاعى دا جۇيكە توزدىرىپ، شەشۋى قيىن تۇيىنگە جولىعادى.

شىنداپ كەلگەندە، ەلگە جەر بەرمەي سابىلتىپ قويعان ۇكىمەت جەر ساۋداسىنا قاتىستى كوپتەگەن الاياقتارعا جول اشىپ بەرگەنىن بىلە مە ەكەن؟!.

جاڭا زاڭ نورماسى بويىنشا ەلگە جەر بەرىلسە دە قالاعانىنداي ءۇي سالىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى ەكەن. جوسپارعا سايكەس ءبىرتيپتى ۇيلەر تۇسىرىلەدى. ونى ءىرى قۇرىلىس كومپانيالارى سالادى، ال حالىق ول ۇيلەردى ءوز قاراجاتىنا ساتىپ الۋدان باسقا امالى بولمايدى. ايتىلعان باسپانالاردىڭ باعاسى قانداي بولماق، حالىقتىڭ قالتاسى كوتەرە الا ما، الدە تاعىدا بانكتىڭ تابىلدىرىعىن توزدىرىپ، ابىگەرگە تۇسە مە؟! ول بولاشاقتىڭ ەنشىسىندەگى ماسەلە بولعانىمەن، تاجىريبە كورسەتىپ وتىرعانداي ارزان ءارى ساپالى باسپانا بولۋى نەعايبىل. دەسە دە ءوز جەرىنە ءوزى قول جەتكىزە الماي وتىرعان ەلدىڭ ىشىندە ىزا بار. وعان سەبەپ ءبىرىنشىسى، ءوزى سالعان ءۇيىن قۇزىرلى ورگاندار بۇزىپ تاستايمىن دەپ قورقىتسا، ەكىنشىسى وزگەنىڭ سالىپ بەرگەن ءۇيى ساپاسى سىن كوتەرمەي، اقىسىن تولەۋگە قالتاسى كوتەرمەي تۇرعانى. سوندا بۇل حالىق قايدان پانا تاپپاق؟!

گۇلجان ءىزتاي

Abai.kz