(1)

 Bismillәhir Rahmanir Rahiym

Qalam ústap, әr tústa jazghan nәrselerindi ómirding bir jerine kelgende qayta qarap, onyng qazirgi tanymynmen nemese Haq taghalanyng haqiqatymen ýilesimsiz ekenin bilgennen, ony «jaramsyz» dep tastaudan artyq auyr nәrse bolmaydy eken. Al, ony tastamasang ol seni jahannam otyna laqtyryluyna ózing tarabynnan sebepkerding ózi bolyp shyqpaq. Nemese ol onda ózindi kýidiretin ózine ózing dayyndaghan otyn bolmaq. Qiyn, ә?!. Endeshe, ei, órim jas! Sen bir nәrse jazatyn daryn iyesi bolsan, osy bastan haqpen jaz. Al, haqpen jazbasan, tynyshy, jazbay-aq qoy!

 

* * *

Qorqu – adamnyng adamdyghynyng anyq ózi!

* * *

Adamdy ashatyn ilim! Haq taghala ilimi.

* * *

Eki әlemde baghym men bagham jansyn desen, demindi Haq taghala ilimimen al!

* * *

Nadandardyng ortasynda shyndyq rәsim, rәsim shyndyq retinde qaralady. Mysaly, bizdegi onyng kórinisi din isi rәsim de, qalghanynyng bәri shyn.

* * *

Shynnyng bәri aqysyz. Jalghannyng bәri aqyly. Nege? Sebebi, bizde biylik shyndyqqa úshqar, jalghangha qúshtar pendelerding qolynda.

* * *

Anyghynda adam balasynyng jaratylysy tútas ónege. Sondyqtan onyng tútas ómiri ónegeli bolugha tiyis.

* * *

Payghambarymyz sallallahu ghalәihy uә sәllam bizge – adam balasyna dinning eng damytylghan, kemel jerinen ýiretip, ýlgilep ketti. Odan keyingi búra tartudyng bәri din emes, aghymdar ekeni sondyqtan.

* * *

Iman bar jerde pendeshilik joq. Eger adamda iman bola túra pendeshiligi bolsa, ondaghy imannyng әlsiz nemese ol jәili bilimining joq ekeninen. Demek, imandy kýsheytetin qúlshylyq, qorghaytyn bilim.

* * *

Áyel erdin, er әielding jartysy. Ekeuinen otbasy qúralmaghy sodan!

* * *

Abaydyng anyghy әdebiyetinde emes, bәlkim, әdebiyetindegi meni bolyp tabylatyn ilahy tanymynda.

* * *

Ózen óz aghysynda (jer betinde) týzulikti saqtau ýshin týzu aqpaydy.

* * *

Ólimdi esinen shygharmaghan adam ghana ómirining mәnin tolyq sezinip ómirlemek.

* * *

Memleket últtan qúralyp, sayasatkerlerding basqaruynda ómirleydi.

* * *

Meyirim men shyndyq Haq taghalanyng haq dini arqyly kelmek! Demek, adamda iman bolmay onda meyirim men shyndyq bolmaydy.

* * *

Ómirding ótkinshi ekeni ras! Biraq ol kelesi mәngi ómirding mәngilik kepili! Sony oilaghanda búl ómir tym qysqa da emes.

* * *

Kópirte aitylyp, jazylyp, istelip jatqan sansyz ótirikke, onymen sýrilip jatqan jalghan ómirge senetinder, onyng qarsysyndaghy aitylyp, jazylyp jatqan haq shyndyqqa bir ret te senip, bir ret te nazar salmaytyny qasiret әriyne.

* * *

Tura týsinu – tura aqiqatqa, Haq taghalagha bastaydy!

* * *

Negizi naghyz kerek hәm ózin kereksindire alatyn óleng tanymy men aitary boluy kerek ólen. Qúry suretti peyzajgha aldanudyng esh reti joq. Ol Abay aitatyn «bóten (hәm bos) sóz» ghana.

* * *

Aqyndyq degen ilahy aqiqatty tolyq tanymaytyn kezde – qiyal qudy qanghu. Al, ilahy aqiqatty tolyq tanyghannan keyin ol qiyal emes, haq. Anyghynda Haq haqiqatty tanymay túryp jәy qiyaldy jazu aqyndy aqyn etpeydi. Ras, qazir biz osy qiyal quudy aqyndyq, qiyal jetkizgen jalghan sóz ýiindisin óleng dep jýrmiz. Tym ashy da bolsa bizdegi aqyndyq jәili shyndyq osy...

Negizinde aqyndyqta qiyaldau joqqa shygharylmaydy. Biraq is jýzinde ol tek haq óleng jazugha kómektesetin aqyndaghy ishki әser kýsh qana. Kóp ólenshi, mine, osy shyndy bilmeydi...

* * *

Naghyz imany әdebiyet – aqiqattyng sәulesi.

* * *

Kinәni kóbinde әr adam ózi oiymen, sózimen, isimen jeke jýrip isteydi. Al kóppen bolsa Haq taghalagha qarsylyqta adasushylargha erip isteydi.

* * *

Nadannyng bilmeytini din. Sondyqtan qarsy túratyny da din. Ol sondyqtan da nadan.

* * *

Jaratylystyng jauhary adam. Sondyqtan onyng mәni de adam. Al adamnyng mәni – dininde.

* * *

Nәpsini kóz búzady.

* * *

Qúldyqsyz ómir túl!

* * *

Adam ózinde bar ruhany jaryqtyng mólsherinde ghana ózgeni kóredi. Yaghni, ruhany jaryghy joqtar tek ózi siyaqty ruhany jaryghy joqtardy kóredi. Ol әste ruhany jaryghy barlardy kóre almaydy. Demek, adamnyng shynayy adamdyghy onyng ruhany jaryghynan kórinis tappaq, sipattalmaq. Al, endi, adamgha ruhany jaryq qaydan kelmekke kelsek, ol sózsiz Haq taghalasyn tura tanumen, Oghan shýbәsiz nanumen kelmek.

* * *

Bú dýniyening bar qyzyghyn kýnde ómir etip sýrip, kórip kelemiz. Demek, bú dýniyening qyzyghy әne sol ghana. Sol ýshin qolda bar ómirdi jiberip almauymyz lazym. Bilsek bizdi әuelimiz ben aqyrymyzdyng arasyndaghy ómir jelisine dýniyening Haq taghalagha qúldyghy ghana baylap túr. Bilmesek bittik...

* * *

Qayyrly súhbat imandy kýsheytip, ilimdi arttyrady!

* * *

Qúl – adamnyng Jaratushysy qúzyryndaghy meni, oryny, dәrejesi, sipaty. Bar boluynyng negizi. Demek, adam ýshin ózin Haq taghalagha qúl sezinuden, tanudan, qúldyqtan ýlken mәrtebe joq.

* * *

Alla-Taghalasyn tanymay adam әste shyn arly әri óz sipatynda bola almaydy.

* * *

Adamnyng súlu emesi joq. Óitkeni, Alla-Taghala qasiyetti Qúran Kәrimde adamdy eng kórkem beynede jaratqanyn aitqan. Sondyqtan әrkimning taghdyryndaghy adamy (әielge eri, erge әieli) eng súlu.

* * *

Haq sózge den qong kem búl qazaqta!

* * *

Adam qanshalyqty nadan bolghan sayyn Qúdayymen alysady. Al, adam qanshalyqty parasatty bolghan sayyn ózining qúldyghyn sezinip, Qúdayyna jaqyndaydy. Ózindegi shyndyghyn tabady. Haqpen qauyshady.

* * *

Armannan senim jaqsy. Armanmen tang atyrghansha, senimmen kýn batyrghan anyq adamnyng anyq isi bolmaq. Demek, arman ótirikting ózi. Sondyqtan adam armannan arylsa óz rasyn tappaq. Kez kelgen nәrseni bos armandaghanan góri aldyn ala josparlap isteu – jeke adamdy da, qoghamdy da damytatyn iygi tәsil. Kóbimiz múrat (nemese niyet) pen talapty armanmen shatastyryp alyp jýrmiz. Men armannan esh ýmitsizbin. Qayta armangha qaraghanda ýmitten sheksiz ýmittimin.

* * *

Ómirde adam ýshin Namazdan (qúldyqtan) basqa esh qúndy, úly nәrse joq. Olsyz ómirding ózi túl!

* * *

Ókinishting ýlkeni – adamnyng ózin-ózi úmytuy. Ol ózin-ózi úmytpasa Jaratushysyn da úmytpas edi!..

* * *

Bir últtyng joyylu-joyylmauy Alla-Taghalanyng qolynda. Ol joysa, ony qútqaryp qalu joq. Ol joymasa, ony joy joq! Onyng tura jolynda haqqa talpynys basqa nәrse, әriyne!

* * *

Birlik sózsiz Haq taghalanyng Birlik dininde. Olsyz birlik joq!

* * *

Adamgha Alla-Taghalagha senimsiz, Oghan tauekel ete sýienusiz esh nәrsede jenisti bolu joq!

* * *

Nadan júrttyng bir belgisi – jaghdayy jaqsarsa Qúdayyn úmytyp ketedi. Al jaghdayy sәl nasharlasa ýkimetin kinәlap shyghady.

* * *

Dýniyening qúly bolma, Qúdaydyng qúly bol. Qúdaydyng qúly bolsang qazaqtyng da úly bolasyn!

* * *

Bir kýnning ótkeni adamnyng jalghandy tastap mәngilikke bir taban jaqyndaghany. Biraq onda bireudi sordyn, al bireudi baqyttyng mәngiligi kýtip túr. Al sen ol kýninning dýnie qyzyghyna kýlumen ótkenine quanba, Qúdayyna qúldyq halde jylaumen ótkenine quan.

* * *

Kýlip jýrseng de Qiyametindi bilip jýr.

* * *

Bir shyndyqty qúptau ýshin de adamgha kýshti adamdyq kerek.

* * *

Tәnirsizding jyny joghy joq.

* * *

Qyzghanyshynnan assang kisiligine jetesin. Kisiliginnen assang adamdyghyna jetesin. Adamdyghynnan assang qúldyghyna jetesin. Qúldyghyna jetseng Haq taghalana dostyqqa jetesin.

* * *

Adamnyng ózinen artyghyn kórgende nadannyng kókiregin órt shalady.

* * *

Moyyndau – qarsysyndaghy haqtyqpen tenesu nemese ózindegi qatelikten asyp, turalyqqa jetu.

* * *

Qyzghanyshtan arylu adamdaghy jýrek tazaruynan bir belgi.

* * *

Týbim Adam ghalaәis sәllam, qauymym týrik, últym qazaq, dinim Islam.

* * *

Mәsele tilde emes, sol tildi tútynatyn halyqtyng parasattylyghynda.

* * *

Halyq týzelsin desen, әueli ózing týzel.

* * *

Sóz týzelgeli qashan, eger tyndaushy qúlaq bolsa...

* * *

Adam aqyly jense Alla-Taghalany, nәpsisi jense laghneti shaytandy tyndaydy.

* * *

Bizding әdebiyetimizde bir-aq kýres bar. Ol – shyn men jalghannyng arasyndaghy ruhany kýres. Ony da bireu sezdi, bireuler әli sezgen joq...

* * *

Ishting tarlyghy – Haq taghala jәili haqiqattyng jýrekke tolyq ornyqpauynan bolady.

* * *

Kimdi qyzghansang ol jәili kóp jaqsy tilekte bol. Áne, sonda ol jәili qyzghanyshyng mahabbatqa ainalady. Kóniling kenip, jýreging tynyshtyq tabady, Inshalla!

* * *

Elding naghyz er túlghasy – imamdar.

* * *

Aruyn qorghaghan elding erteni jarqyn.

* * *

Nәpsisin qorghaghan er – túlgha.

* * *

Nәpsiqor erkek el tazalyghyna týsken qúrt.

* * *

Adamnyng jýregi iman núrymen tolyq núrlansa dýniyening ózi adam ýshin aqyl jetpestey keng jәne bereketti. Al adam iman núrymen núrlanbasa dýnie onyng ózindey, tipti ashuynyng qysyndysynday tar.

* * *

Dýnie degen bir ot. Adamdy qyzdyrady, kýidiredi. Odan alys jýrgen ghana onyng otyna kýimeydi.

* * *

Kónil alda, týsinik artta bolady. Kim týsinikti kónilding aldyna alyp shygha alsa, danyshpan boludan ýmitti adam sol.

* * *

Aqyl aqylsyzdan súralsa, basshy haqsyzdan qúralsa, ústaz shәkirtten synalsa ol qogham adamdarynyng ruhany pәstigin kórsetedi.

* * *

Bastyghynnyng is basqaruy patshannyng is basqaruynyng úqsasyraghy. Óitkeni, patsha saghan sonyng bastyq boluyn qalady.

* * *

Nadannyng kónilinde adam joq. Sondyqtan onyng kózi adamdy kórmeui zandylyq.

* * *

Haq taghalandy tanyghangha deyin jazghanynnyng kýllisi tek jazugha jattyghu ghana. Ol eshqashan óner emes.

* * *

Basshy aqyldy bolsa aqyldy qosshysynyng biyigin bilip, onyng ozyghynan ozbaydy. Al ol aqylsyz bolsa, aqyldy qosshysynyng artyghyn bilmestigi dep bilip, ony qozghaydy.

* * *

Basshynyng nadandyghy onyng uәdesizdiginen mendeledi.

* * *

Nadan syrtyna, adam yrqyna qaraydy.

* * *

Jalqaudyng ýsh minezi bolady. Nemese jalqau – jalqau, jauapkersiz, ótirikshi bolady.

* * *

Tuysqan halyqtardy biriktiretin dәneker – din.

* * *

Astam sóz astam kónilden shyghady. Astam sózding aitushygha da, halqyna da әkeletini tek jamandyq.

* * *

Pendelerding kóbi Alla-Taghalanyng jaratqan tabighatyn kórip esi auysuly. Al, Onyng Óz núrly jamalyn kóruge ilahy uәde bar. Ókinishtisi, Sony kóretin jerge bir qadam baspaydy.

* * *

Júmaqtyng esigi bú dýniyede ashyq túr. Ol – Islam. Adamdardyng kóbi ol esikti qaqpauda. Ókinishtisi, ol esik әrkimning ólimimen jabylmaq.

* * *

Adam boludyng alghy sharty – imandy bolu.

* * *

Árkim ózimen tanymdas adamdarmen dostasady. Biyik pen alasa dos bolmaydy. Adamnyng biyigi nemen ólshenetinine kelsek, ol sózsiz Haq taghalasyna qúldyqpen ólshenbek. Al ol jerden dos taba almasang ókinbe.

* * *

Adam shynayy adamdyq dengeyin tek imandy bolumen ghana saqtamaq.

* * *

Haq dinimen oranyp ólgenning eki әlemde armany bolmaydy.

* * *

Zikir qúldy nәpsi kiri basyp alghan sana qaranghylyghyn tesip ótip Haq taghalagha jalghaydy.

* * *

Shyn әdebiyet dindi әdebiyet. Dindi kerek etpegendi shyn әdebiyet te kerek etpeydi. Mine, sondyqtan Abay әdebiyeti shyn mәninde tútynuda joq.

* * *

Adamdarmen aralasta bir top birinshi bolyp ózine tartsa, ekinshisine ózing bar. Óitpeseng ol topty ózine qarsy kýiinde tabasyn.

* * *

Danalyq Haqsyzdardyng sanasynyng syrtynda túr. Nemese haqsyzdardyng sanasynyng syrty jap-jaryq. Al haqshyldar sol jaryqtyng ishinde.

 

Abai.kz