AQYL TISTI AQYLY BAR ADAM JÚLA MA?
Barlyghy da oilamaghan jerden bastaldy. Týstenip alayyq degen oimen әriptesim Asqar ekeumiz Pushkin kóshesining boyymen «Sayahat» avtobeketining janyndaghy ashanagha qaray ayandap kele jatqanbyz. Rayymbek babamyzdyng eskertkishining túsyna jete bergende jarnama qaghazyn taratyp túrghan bir boyjetken Asqardyng qolyna әlgisin ústa saldy. Áriptesim qaghazgha bir qarady da, tastaugha ynghaylana bergende, nege ekenin qaydam (әdette múnday týrli bukletterdi, basqa da jarnamalyq ýlgidegi gazetter taratyp túrghandardan ainalyp ótetinmin), Asqardan әlgi vizitkany súrap alyp, kóz jýgirttim. Sóitsem, ol janadan ashylghan «PRIMA-DENT» atty stomatologiyalyq klinikanyng jarnamalyq vizitkasy bolyp shyqty (Almaty qalasy, Abylayhan men M.Mәmetova kóshelerining qiylysynda). Barlyq qyzmetterine 50 payyzdyq jenildik bar, 24 saghat júmys isteydi eken. «Tәulik boyy qyzmet kórsetetin bolsa óte ynghayly eken, bir keregime jarap qalar», – degen oimen әlgi jarnamalyq vizitkany tós qaltama sýngite saldym.
Aragha birneshe kýn salyp, 28 nauryz kýni ýige qaryndasym Gýljanat keldi. Tisi auyryp, qinalyp jýr eken. «Izdegenge - súraghan» degen, әi-shaygha qaramay týndeletip, kelinshegimdi de qosaqtap, Abylayhan men Mәmetova kóshelerining qiylysyndaghy stomatologiya qaydasyng dep tartyp túrdyq. Bizdi Orynbasar Ghúlanbayúly Túrghynbaev (Orinbasar Gulanbaevich Turginbaev) degen jigit jyly qarsy aldy. Ol bizge: «Sizderge әriptesim qyzmet kórsetedi, sәl kýte túrynyzdar» degen song ol núsqaghan oryndyqqa jayghasa bergenimizde, syrttan bir jas jigit kirip keldi. «Dәu de bolsa osy dәriger shyghar» dep topshyladym. Joramalym dúrys shyqty. «Ózi arzan әri tәulik boyy júmys istese, ýsheumiz de tisterimizdi bir emdetip alayyq» degen oimen qarala bastadyq. Álgi Ruslan Borovskiy esimdi dәriger kelinshegim ekeuimizdi bir qarap shyqqannan son, kezek qaryndasyma keldi. Qaryndasymnyng eng songhy azu tisi auyryp jatqany aiqyndalghan son, ne isteuge bolatynyn súradyq. Orynbasar ekeui biraz aqyldasty da, bizge qarap: «Búl tis medisina tilinde segizdik (vosimerka) dep atalady. Ony emdeuge kelmeydi. Sondyqtan júlyp alyp tastau kerek» degen song qaryndasymnyng jany qinalyp túrghandyqtan, amalsyzdan kelistik. Júlar aldynda tisting jaghdayyn anyqtap alu ýshin eshqanday rentgen qondyrghysyna da týsirgen joq. «E, óz kәsibin jetik mengergen mamandar ghoy» dep oilap, zayybym ekeumiz kabiynetten shyqtyq. Bir uaqytta qaryndasym Gýljanattyng janúshyra aiqaylap, jylaghan dauysy shyqty. Bauyryma janym ashyp, kabiynetterining esigin jaylap syghalap ashsam, ekeulep (Orynbasar men Ruslan) tisti suyryp jatyr eken. Júmystaryn ayaqtaghan son, bólmesine qayta kirdik. Suyrylghan tisti kórip, jýregim zirk ete qaldy. Tisting tek bet jaghy azdap shirigeni bolmasa, qalghan bóligi, túqyly din aman! Qaryndasymnyng tisi qatty auyryp túrghan son, onyng Ruslandy tyndaugha zauqy soqpady bilem, ol qanday em qoldanu kerektigin tәptishtep, týsirgendey boldy. Sonymen ne kerek, barlyghy jaqsy bolar degen oimen ýiimizge oraldyq. Biraq «qyzyqtyn» bәri ýige kelgennen keyin bastaldy. Qaryndasym týnimen ah úryp dónbekship (osylaysha ýsh kýn auyrdy), tangha deyin kóz ilmey, jany qinaldy. Ony kórip, mening de janym jay tappay, kórer tandy kózben atyrdyq. Ertenine ertemen ózimiz búrynnan baryp jýrgen «Aqsay-1» yqshamaudanynda ornalasqan «Miromed» stomatologiyasyna baryp, mәn-jaydy bayandadyq. Ondaghy bilikti dәrigerlerding sózinen úqqanymyz: segizinshi (qazaqtar ony aqyl tisi dep ataydy) azu tisti emdeuge әbden bolady eken. Aldyn ala tisti rentgen jasamaghanyna olar da týsinbey qayran qaldy. Dereu Almaty qalasyndaghy 5-shi klinikalyq qalalyq auruhananyng bet-jaq bólimine joldama berip, tezdetip sonda baruymyzdy ótindi. Jol jónekey Ruslan Borovskiyge soghyp, bolghan oqighany bayandap, auruhanagha bara jatqanymyzdy: «Bolar isting bolyp, boyauy singenin, eger emdeluge ketken býkil shyghyndaryn ótep berse eshqanday dauymyz joq» ekenin eskerttik. Ol kelisip, bar materialdyq jauapkershiilikti moynyna alatynyna sendirdi. Qúdaygha shýkir, 5-shi klinikalyq auruhanadaghy bilikti dәrigerlerding kómegimen (olardyng aituynsha, múnday ýlken tisterdi adamgha narkoz berip, operasiyalyq jolmen ghana alugha rúqsat etiledi eken. Tipti, eng bolmaghanda plombysyn ashyp kóruge dәriger mindetti eken. Ruslan múnyng birin de istegen joq ) nauqastyng beti beri qarady.
Qaryndasymdy ýige aparyp tastaghan son, keshqúrym júmystan keyin, Ruslangha qayta soqtym. Býkil ketken shyghyndy (qaryndasymnyng bir apta boyy júmystan qalghanyn, týrli dәri-dәrmekter men antibiotikter, júlynghan sau tisting ornyna jasandy tis ornatu, t.b.) aityp, týsindirdim de, óteuin talap ettim. Ol keshke deyin múrsat beruimdi súraghan son, keliskendey synay tanytyp, shyghyp kettim. Mine, sodan beri әrnәrseni jeleu etip, bergen uәdesin úmytyp, sozbaqtap keledi. Ózim emdetip, basqa tis dәrigerlerine qaratamyn deydi. Biraq, mening búghan eshqanday zauqym joq. Óz mamandyghyn jetik mengergen bolsa, әu basta nege olay jasamady? Ay-kýnning amanynda qarap otyryp, Ruslan siyaqty sauatsyz dәrigerlerding kesirinen (aq halatty abzal jan deuge auzym barmaydy) sau tisimizden aiyryryl qaldyq...
Keulimjay QÚTTY.
Abai.kz