Adam bol jurnalynyng bas redaktory Gýljan Erghaliyeva sayasy ashtyq jariyalady.

Áriyne, Qazaqstan sayasy ómirinde búl alghashqy ashtyq jariyalau emes. Búghan deyin de talay azamattar әrtýrli sebeptermen osynday qadamgha barghan-dy. Ózim de birneshe ret ashtyq jariyalap, sayasy kýresting búl formasyn da birshama iygergenbiz.

Biraq, desek te, dәl osy ashtyq jariyalaudyng ózindik erekshelikteri bar. Solardy aityp bereyin.

Jurnaldy jan-jaqtan qyspaqqa alghan biylik aqyrynda sot sheshimimen ony jauyp tyndy.

Sol sot prosesine qatysqanymda bir oy kelgen-di. Kez kelgen órkeniyetti elde aiyptaushy men aqtalushy jaghy jariya týrde óz dәlelderi men dәiekterin keltirip, jarysady. Al sudiya bolsa, osy eki jaqtyng uәjderin tyndap, óz sheshimin shygharady. Bizde bolsa, jaghday mýldem basqasha! Ayyptaushy men sudiya – bir jaq bolyp, birigip alghan! Ekeuining aitqan sózderi birdey. Basqasyn aitpaghanda, sot ýkimining ózi jýz payyz prokurordyng sózinen qúraldy. Keyde birining sózin biri aina-qatesiz kóshirip alghan sekildi!

Keshegi kýni preziydent «barshamyz ýnemdeuge kósheyik!» dep úran tastap edi, bәlkim, osy sot pen prokuraturany bólek ústamay-aq, biriktirip jiberuge bolatyn shyghar! Bәribir sózderi de, isteri de birdey, bir-birinen esh aiyrmashylyghy joq qoy! Ol ózi bir myqty ýnem bolar edi, óitkeni, audandyq dengeyden Astanagha deyin qanshama adamdy budjet asyrap otyr!

Búl proseste aryzdanushy - basqa emes, qala әkimdigi! Yaghni, salyq tóleushilerdi (jurnal redaksiyasy da sol sanatqa jatady emes pe?) zang aldynda qorghaudyng ornyna, olardy... qorlau qúralyna ainalghan! Basqasha aitsaq, әkimdik memlekettik organ retinde sayasy qudalaudyng tetigi bop, ózine tәn emes funksiya atqaryp otyr!

Naryqqa kósherding aldynda BAQ salasy jana jaghdaygha, sony talaptargha shyday ma, jana ekonomikagha beyimdele ala ma degen qauip bolghany ras. Ókimet «ekonomikany diyversifikasiyalaymyz!» dep 20 jyl boyyna aityp keldi de, týk istey almady, ekonomikamyz sol bayaghy múnaygha tәueldilikten aryla almay-aq qoydy. Onyng esesine, zandardyng qatqyldyghyna jәne masqara senzuragha qaramastan BAQ salasy, әsirese, tәuelsiz BAQ jýiesi, naryq zandaryna beyimdelip, ekonomikanyng derbes salasy bop qalyptasty. Adam bol jurnaly da sol jana BAQ jýiesining mýiizi qaraghayday bir bólshegi edi. Endi, mine, sot sheshimimen odan da airylyp qalyp otyrmyz! Onsyz da qinalyp jýrgen tәuelsiz BAQ sany taghy da bir basylymgha azaydy. Ony istep otyrghan ókimetting ózi!

Gýljan Erghaliyevanyng ashtyq jariyalauy memlekettegi BAQ salasynyng ekige bólingenin ap-anyq kórsetti. Birdi-ekili әriptesteri bolmasa, barlyq derlik memlekettik BAQ óz әriptesin qoldaudan qashyp otyr! Jurnalistik yntymaq degen atymen joq! Jurnalisterding qúqyn qorghaugha tiyis qoghamdyq úiymdar da belsendilik tanyta almauda. Býgin bir jurnaldy japsa, erteng basqa basylymnyng da basyna kýn tumaydy dep kim aita alady? Meninshe, dәl osynday shaqtarda jurnalisterding kәsiby birligi kerek-aq!

IYә, Adam bol óte ótkir basylym, bet-jýzge qaramay, kez kelgen bastyqty syn tezine alady. Biylik ishindegi qiyn prosesterge, jeke túlghalargha óz baghasyn beredi. Bir sózben aitqanda, biylik ýshin óte-móte ynghaysyz, jaysyz basylym.

Biraq, shyn mәnindegi tәuelsiz basylym dәl osynday boluy kerek emes pe?!

Jyl sayyn milliardtaghan qarjy bólip, memleket ózi asyrap otyrghan BAQ-tyng el ishindegi shynayy bedelin biylik bilmeydi emes, biledi! Olardaghy resmy aqparatqa kópshilik sene bermeydi. Kózboyaushylyqtan oqyrman әbden sharshaghan. Sondyqtan da kópshilik el auzynda «oppozisiyalyq» dep atalyp jýrgen tәuelsiz BAQ-ty izdeydi, sony oqidy, sonyng sózine ilanady.

Al ol salanyng ózi ekonomikamyzdyng bir bóligi emes pe? Ónim shygharady, qanshama adamgha júmys tauyp beredi, salyq tóleydi! Endi ekonomikanyng osy salasyn túnshyqtyrmay, әrtýrli kedergi jasamay, kerisinshe, BAQ salasyndaghy bәsekelestik ortany damytyp, qolghabys beru kerek emes pe? Tәuelsiz basylymdardy ózining jauy sanamay, onymen teng dәrejedegi әriptestik negizinde qarym-qatynas jasap, ózining seriktesi etui kerek emes pe?!

Áy, qaydam, bizding sheneunikter onday órkeniyetti qadamgha bara qoya ma eken osy? Odan da ózine jaqpaghan BAQ-ty túqyrta týsip, qudalap, sot sheshimimen jauyp tastaghan ynghayly-au deymin olargha.

Gýljandy qudalaudyng sayasy astarynan basqa taghy da bir qyry bar. Meninshe, Gýljanmen memlekettik organdar emes, jeke bir adamdar kýresip jatqan siyaqty. Olardyng asa qúdiretti әri yqpaldy ekeni kórinip túr: kórdiniz be, әkimdik te, prokuratura da, sot ta olardyng tapsyrmasyn asa yjdaghattylyqpen oryndap jatyr. Ashsa alaqanynda, júmsa júdyryghynda!

Jә, bir jurnaldy jauyp tynsa bir sәri. Al eger de ol adamdar óz yqpalyn basqa mәselelerge, ózderine ghana tiyimdi maqsattargha júmsasa she? Ol maqsattary týbegeyli memlekettik mýddelerden bólek bop shaqsa she?!

Óz basym sol qauipten qorqamyn...

Ámirjan QOSANOV.

«Ashyq alan» (Qalam Mezgil) gazeti, №2, 22  qantar 2015 jyl