ادام bol جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى گۇلجان ەرعاليەۆا ساياسي اشتىق جاريالادى.

ارينە، قازاقستان ساياسي ومىرىندە بۇل العاشقى اشتىق جاريالاۋ ەمەس. بۇعان دەيىن دە تالاي ازاماتتار ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن وسىنداي قادامعا بارعان-دى. ءوزىم دە بىرنەشە رەت اشتىق جاريالاپ، ساياسي كۇرەستىڭ بۇل فورماسىن دا ءبىرشاما يگەرگەنبىز.

بىراق، دەسەك تە، ءدال وسى اشتىق جاريالاۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار. سولاردى ايتىپ بەرەيىن.

جۋرنالدى جان-جاقتان قىسپاققا العان بيلىك اقىرىندا سوت شەشىمىمەن ونى جاۋىپ تىندى.

سول سوت پروتسەسىنە قاتىسقانىمدا ءبىر وي كەلگەن-ءدى. كەز كەلگەن وركەنيەتتى ەلدە ايىپتاۋشى مەن اقتالۋشى جاعى جاريا تۇردە ءوز دالەلدەرى مەن دايەكتەرىن كەلتىرىپ، جارىسادى. ال سۋديا بولسا، وسى ەكى جاقتىڭ ۋاجدەرىن تىڭداپ، ءوز شەشىمىن شىعارادى. بىزدە بولسا، جاعداي مۇلدەم باسقاشا! ايىپتاۋشى مەن سۋديا – ءبىر جاق بولىپ، بىرىگىپ العان! ەكەۋىنىڭ ايتقان سوزدەرى بىردەي. باسقاسىن ايتپاعاندا، سوت ۇكىمىنىڭ ءوزى ءجۇز پايىز پروكۋروردىڭ سوزىنەن قۇرالدى. كەيدە ءبىرىنىڭ ءسوزىن ءبىرى اينا-قاتەسىز كوشىرىپ العان سەكىلدى!

كەشەگى كۇنى پرەزيدەنت «بارشامىز ۇنەمدەۋگە كوشەيىك!» دەپ ۇران تاستاپ ەدى، بالكىم، وسى سوت پەن پروكۋراتۋرانى بولەك ۇستاماي-اق، بىرىكتىرىپ جىبەرۋگە بولاتىن شىعار! ءبارىبىر سوزدەرى دە، ىستەرى دە بىردەي، ءبىر-بىرىنەن ەش ايىرماشىلىعى جوق قوي! ول ءوزى ءبىر مىقتى ۇنەم بولار ەدى، ويتكەنى، اۋداندىق دەڭگەيدەن استاناعا دەيىن قانشاما ادامدى بيۋدجەت اسىراپ وتىر!

بۇل پروتسەستە ارىزدانۋشى - باسقا ەمەس، قالا اكىمدىگى! ياعني، سالىق تولەۋشىلەردى (جۋرنال رەداكتسياسى دا سول ساناتقا جاتادى ەمەس پە؟) زاڭ الدىندا قورعاۋدىڭ ورنىنا، ولاردى... قورلاۋ قۇرالىنا اينالعان! باسقاشا ايتساق، اكىمدىك مەملەكەتتىك ورگان رەتىندە ساياسي قۋدالاۋدىڭ تەتىگى بوپ، وزىنە ءتان ەمەس فۋنكتسيا اتقارىپ وتىر!

نارىققا كوشەردىڭ الدىندا باق سالاسى جاڭا جاعدايعا، سونى تالاپتارعا شىداي ما، جاڭا ەكونوميكاعا بەيىمدەلە الا ما دەگەن قاۋىپ بولعانى راس. وكىمەت «ەكونوميكانى ديۆەرسيفيكاتسيالايمىز!» دەپ 20 جىل بويىنا ايتىپ كەلدى دە، تۇك ىستەي المادى، ەكونوميكامىز سول باياعى مۇنايعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلا الماي-اق قويدى. ونىڭ ەسەسىنە، زاڭداردىڭ قاتقىلدىعىنا جانە ماسقارا تسەنزۋراعا قاراماستان باق سالاسى، اسىرەسە، تاۋەلسىز باق جۇيەسى، نارىق زاڭدارىنا بەيىمدەلىپ، ەكونوميكانىڭ دەربەس سالاسى بوپ قالىپتاستى. ادام bol جۋرنالى دا سول جاڭا باق جۇيەسىنىڭ ءمۇيىزى قاراعايداي ءبىر بولشەگى ەدى. ەندى، مىنە، سوت شەشىمىمەن ودان دا ايرىلىپ قالىپ وتىرمىز! ونسىز دا قينالىپ جۇرگەن تاۋەلسىز باق سانى تاعى دا ءبىر باسىلىمعا ازايدى. ونى ىستەپ وتىرعان وكىمەتتىڭ ءوزى!

گۇلجان ەرعاليەۆانىڭ اشتىق جاريالاۋى مەملەكەتتەگى باق سالاسىنىڭ ەكىگە بولىنگەنىن اپ-انىق كورسەتتى. ءبىردى-ەكىلى ارىپتەستەرى بولماسا، بارلىق دەرلىك مەملەكەتتىك باق ءوز ارىپتەسىن قولداۋدان قاشىپ وتىر! جۋرناليستىك ىنتىماق دەگەن اتىمەن جوق! جۋرناليستەردىڭ قۇقىن قورعاۋعا ءتيىس قوعامدىق ۇيىمدار دا بەلسەندىلىك تانىتا الماۋدا. بۇگىن ءبىر جۋرنالدى جاپسا، ەرتەڭ باسقا باسىلىمنىڭ دا باسىنا كۇن تۋمايدى دەپ كىم ايتا الادى؟ مەنىڭشە، ءدال وسىنداي شاقتاردا جۋرناليستەردىڭ كاسىبي بىرلىگى كەرەك-اق!

ءيا، ادام bol وتە وتكىر باسىلىم، بەت-جۇزگە قاراماي، كەز كەلگەن باستىقتى سىن تەزىنە الادى. بيلىك ىشىندەگى قيىن پروتسەستەرگە، جەكە تۇلعالارعا ءوز باعاسىن بەرەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بيلىك ءۇشىن وتە-موتە ىڭعايسىز، جايسىز باسىلىم.

بىراق، شىن مانىندەگى تاۋەلسىز باسىلىم ءدال وسىنداي بولۋى كەرەك ەمەس پە؟!

جىل سايىن ميللياردتاعان قارجى ءبولىپ، مەملەكەت ءوزى اسىراپ وتىرعان باق-تىڭ ەل ىشىندەگى شىنايى بەدەلىن بيلىك بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى! ولارداعى رەسمي اقپاراتقا كوپشىلىك سەنە بەرمەيدى. كوزبوياۋشىلىقتان وقىرمان ابدەن شارشاعان. سوندىقتان دا كوپشىلىك ەل اۋزىندا «وپپوزيتسيالىق» دەپ اتالىپ جۇرگەن تاۋەلسىز باق-تى ىزدەيدى، سونى وقيدى، سونىڭ سوزىنە يلانادى.

ال ول سالانىڭ ءوزى ەكونوميكامىزدىڭ ءبىر بولىگى ەمەس پە؟ ءونىم شىعارادى، قانشاما ادامعا جۇمىس تاۋىپ بەرەدى، سالىق تولەيدى! ەندى ەكونوميكانىڭ وسى سالاسىن تۇنشىقتىرماي، ءارتۇرلى كەدەرگى جاساماي، كەرىسىنشە، باق سالاسىنداعى باسەكەلەستىك ورتانى دامىتىپ، قولعابىس بەرۋ كەرەك ەمەس پە؟ تاۋەلسىز باسىلىمداردى ءوزىنىڭ جاۋى ساناماي، ونىمەن تەڭ دارەجەدەگى ارىپتەستىك نەگىزىندە قارىم-قاتىناس جاساپ، ءوزىنىڭ سەرىكتەسى ەتۋى كەرەك ەمەس پە؟!

ءاي، قايدام، ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر ونداي وركەنيەتتى قادامعا بارا قويا ما ەكەن وسى؟ ودان دا وزىنە جاقپاعان باق-تى تۇقىرتا ءتۇسىپ، قۋدالاپ، سوت شەشىمىمەن جاۋىپ تاستاعان ىڭعايلى-اۋ دەيمىن ولارعا.

گۇلجاندى قۋدالاۋدىڭ ساياسي استارىنان باسقا تاعى دا ءبىر قىرى بار. مەنىڭشە، گۇلجانمەن مەملەكەتتىك ورگاندار ەمەس، جەكە ءبىر ادامدار كۇرەسىپ جاتقان سياقتى. ولاردىڭ اسا قۇدىرەتتى ءارى ىقپالدى ەكەنى كورىنىپ تۇر: كوردىڭىز بە، اكىمدىك تە، پروكۋراتۋرا دا، سوت تا ولاردىڭ تاپسىرماسىن اسا ىجداعاتتىلىقپەن ورىنداپ جاتىر. اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا!

ءجا، ءبىر جۋرنالدى جاۋىپ تىنسا ءبىر ءسارى. ال ەگەر دە ول ادامدار ءوز ىقپالىن باسقا ماسەلەلەرگە، وزدەرىنە عانا ءتيىمدى ماقساتتارعا جۇمساسا شە؟ ول ماقساتتارى تۇبەگەيلى مەملەكەتتىك مۇددەلەردەن بولەك بوپ شاقسا شە؟!

ءوز باسىم سول قاۋىپتەن قورقامىن...

ءامىرجان قوسانوۆ.

«اشىق الاڭ» (قالام مەزگىل) گازەتى، №2, 22  قاڭتار 2015 جىل