Qazaq bolu - sәnge ainalu kerek...
Pafostyng qyzuy shekeden úryp túr, ә? Biraq, myna audiojazbany tyndaghannan keyin qauashaghymda tughan oy osy edi. Tatarstannyng uatsabynda keng taralypty deydi.
Esime týsip ketti. Reseyding aqsýiekteri 18-shi ghasyrdyng basynan 19-shi ghasyrdyng shiyregine deyin tek fransuz tilinde sóilegenin bilesizder. Qaymana halyq pen biyligi basqa tilderde sóiledi degen osy. Fransiya sol uaqytta basqa Europa elderining arasynda tasy órge domalap túrghan derjava boldy, bәri ýlgi tútty ony.
Kim sayasy liyder bolsa, onyng iydeologiyalyq liyder boluy da zandylyq. Sol ýshin de Lionnyng tiginshileri әlemdik sәndi qalyptastyrushylar, Voliter men Didro - eng keremet danagóiler, Versalidyng saraylary - eng jogharghy saltanattyng kórinisi dep sanaldy. Sosyn, әriyne, fransuz tili bekzattyqtyng tilindey kórindi, sol tilde sóileuge tyrysty bәri. Mysaly, Reseydegi әigili dekabrister kóterilisine qatysqan dekabristerding kóbisi keyin sotta tek fransuz tilinde sóilegen. Ómir-boyy Reseyde tuyp, ósken dekabrist Bestujev-Rumin orys tilinde mýldem sóiley almaytyn bolyp shyqqan. Sottyng aldynda oryssha sóileui ýshin sózdikpen dayyndalugha mәjbýr bolghan. Qyzyq, ә?
Ony qoyshy, Úlybritaniyada 600 jyldan astam uaqyt resmy tili fransuz tili bolghan. Tipti Aghylshyn parlamentinde aghylshyn tilin qoldanu turaly Aktining ózi fransuz tilinde jazylghan desedi.
Conda Fransiya 18-19 ghasyrlarda býkil әlemge nesimen sәn boldy deysiz. Kiyim ýlgisimen, tamaqtanu әdebimen, әskery tәrtibimen, teatrymen, әdebiyetimen... bәrimen, qysqasy. Sondyqtan, "qazaq bolu - sәnge ainalu kerek" dep úran salghanda, aldymen osy kiyim ýlgisi, tamaqtanu әdebi, әdebiyet-mәdeniyetimizge, jazu-syzuymyzgha qarayyqshy. Bizdi shekaranyng tysyndaghy jaraydy, ishindegi basqa úlystar ýlgi tútarday bolu ýshin bir Dimash, bir Qanat jetpeydi.
Órken Kenjebek
Facebook-tegi paraqshasynan
