"Ýkimet otyrystarynyng orys tilinde ótui - zansyz" dep jazady belgili jurnalist Marat Toqashbaev Facebook әleumettik jelisinde jariyalanghan jazbasynda. Biz jazba óte ózekti bolghandyghy sebepti oqyrman nazaryna úsynyp otyrmyz.

Abai.kz aqparattyq portaly

Qazaqstan Konstitusiyasynyng 7-babynyng 1-tarmaghynda «Qazaqstan Respublikasyndaghy memlekettik til – qazaq tili» ekendigi tújyrymdalyp, 2-tarmaghynda «Memlekettik úiymdarda jәne jergilikti ózin-ózi basqaru organdarynda orys tili resmy týrde qazaq tilimen teng qoldanylady» dep kórsetilgeninin bilemiz. Nazar audarynyzdar, Ýkimet memlekettik úiym emes, ol – memlekettik organ. Memlekettik úiymdar degenimiz ministrlikter men vedomstvolardyng óz mindetterin jýzege asyru ýshin qúrghan úiymdary. Aytalyq, auyl sharuashylyghy ministrligi – memlekettik organ bolsa, ol qúrghan veterinariyalyq qyzmet –memlekettik úiym sanalady. Orys tilining resmy týrde qazaq tilimen teng qoldanylatyny turaly norma mine, osynday tek ekinshi dengeydegi memlekettik úiymdargha ghana qatysty.

Qazaqstan Konstitusiyasynyng 64-babynyng 1-tarmaghynda «Ýkimet Qazaqstan Respublikasynyng atqarushy biyligin jýzege asyrady, atqarushy organdardyng jýiesin basqarady jәne olardyng qyzmetine basshylyq jasaydy» dese, 2-tarmaghynda «Ýkimet alqaly organ bolyp tabylady» deydi. Yaghny «atqarushy organdardyng jýiesin basqaratyndyghyn» әri «alqaly» ekendigin eskersek Ata zanymyz Ýkimetting organ ekendigin dәleldep túr. Anau-mynau emes – memlekettik organ! Ýkimetting memlekettik úiym emes MEMLEKETTIK ORGAN boluy sebepti onyng memlekettik tilde emes basqa tilde júmys isteui, Ýkimet otyrystaryn orys tilinde jýrgizui Konstitusiyagha qayshy әreket! Ýkimet otyrystary orys tilinde ótsin degen konstitusiyalyq norma esh jerde joq. Yaghny búl zansyzdyq! Múnday qatelikter jedel týzetiluge tiyis!

Búghan qosymsha, mynanday jaghdaydy eskeru qajet. Qazaqstan Respublikasyndaghy Til turaly zannyng 4-babynda "Memlekettik til – memleketting býkil aumaghynda qoghamdyq qatynastardyng barlyq salasynda qoldanylatyn memlekettik basqaru, zang shygharu, sot isin jýrgizu jәne is qaghazdaryn jýrgizu tili» ekendigi bayandalghan. Sonday-aq Ýkimetting Qazaqstan Respublikasynda memlekettik tildi barynsha damytugha, onyng halyqaralyq bedelin nyghaytugha mindetti ekendigi aitylghan. Onyng ýstine QR Konstitusiyalyq Kenesining 2007 jylghy 23-aqpandaghy № 3 qosymsha qaulysynda: «Memlekettik úiymdarda jәne jergilikti ózin-ózi basqaru organdarynda orys tili resmy týrde qazaq tilimen teng qoldanylady degen konstitusiyalyq norma orys tiline ekinshi memlekettik til mәrtebesi beriletinin bildirmeydi» degen tújyrymy taghy bar. Búdan shyghatyn qorytyndy Memlekettik organ tek memlekettik tilde ghana júmys isteuge tiyis!
Baqytjan Ábdirúly, qatelik qashan týzetiledi?!

Abai.kz