«Qazatomprom» últtyq kompaniyasynyng eks-basshylyghyna qatysty Qazaqstannyng Últtyq Qauipsizdik Komiyteti tarapynan jýrgizilip otyrghan qylmystyq is Kanadanyng Toronto birjasynda da dereu syr berdi. Últtyq kompaniyanyng kanadalyq seriktesi Uranium One aksiyalary mamyrdyng 27-de 40%-ke deyin tómen qaray bir aunap týsti.
Mәsele – kanadalyq kompaniyanyng «Qyzylqúm» birikken kәsipornyndaghy enshisine qatysty bolsa kerek.

Esterinizge sala keteyik, «Qazatompromnyn» búrynghy basshysy Múhtar Jәkishev óz ornynan mamyrdyng 21-de alynyp, artynsha bir top orynbasarymen birge qamaugha alyndy. Últtyq kompaniyanyng búrynghy basshylyghyna taghylyp otyrghan aiyp – «memleketke asa iri kólemde shyghyn keltirdi» degen mazmúnda.
Mamyrdyng 27-de kanadalyq Uranium One baspasóz mәlimetin taratyp, onda
Qazaqstanda jýrip jatqan «Qazatomprom» tóniregindegi tergeu sharalary Uranium One-nyng «Qyzylqúm» birikken kәsipornyndaghy ýlesine qatysty kelisim-shartty da sharpyp ótui mýmkin degendi eskertti.

«Qazatomprom» últtyq kompaniyasynyng eks-basshylyghyna qatysty Qazaqstannyng Últtyq Qauipsizdik Komiyteti tarapynan jýrgizilip otyrghan qylmystyq is Kanadanyng Toronto birjasynda da dereu syr berdi. Últtyq kompaniyanyng kanadalyq seriktesi Uranium One aksiyalary mamyrdyng 27-de 40%-ke deyin tómen qaray bir aunap týsti.
Mәsele – kanadalyq kompaniyanyng «Qyzylqúm» birikken kәsipornyndaghy enshisine qatysty bolsa kerek.

Esterinizge sala keteyik, «Qazatompromnyn» búrynghy basshysy Múhtar Jәkishev óz ornynan mamyrdyng 21-de alynyp, artynsha bir top orynbasarymen birge qamaugha alyndy. Últtyq kompaniyanyng búrynghy basshylyghyna taghylyp otyrghan aiyp – «memleketke asa iri kólemde shyghyn keltirdi» degen mazmúnda.
Mamyrdyng 27-de kanadalyq Uranium One baspasóz mәlimetin taratyp, onda
Qazaqstanda jýrip jatqan «Qazatomprom» tóniregindegi tergeu sharalary Uranium One-nyng «Qyzylqúm» birikken kәsipornyndaghy ýlesine qatysty kelisim-shartty da sharpyp ótui mýmkin degendi eskertti.
ÚQK mәlimetterinde 2005 jyly «Qazatomprom» «Qyzylqúm» jauapkershiligi shekteuli seriktestigindegi 30 payyz ýlesin bar bolghany 15,6 million tengege offshorlyq kompaniyagha satyp jibergen dep kórsetilgen. Uranium One taratqan baspasóz mәlimetinde, kanadalyq kompaniya Qazaqstandaghy aktivterin 2005 jyly UrAsia Energy Ltd investorlar tobynan satyp alghanyn mәlim etip, «Qyzylqúmdaghy» 30% ýlesi ýshin 75 million AQSh dollaryn, al «Betpaq Dala» birikken kәsipornyndaghy 70% ýlesi ýshin 350 million AQSh dollaryn júmsaghanyn jariya etken.
Otandyq baspasóz betterinde jariyalanghan mәlimetter boyynsha, 2005 jyldyng mamyr aiynda birikken kәsiporyn negizinde qúrylghan «Qyzylqúm» seriktestigi, elimizdegi eng iri uran rudniygi bolyp tabylatyn «Soltýstik Qorasan» uran kenishinde óndiru júmystaryn jýrgizip keledi. Seriktestik qúramynda «Qazatomprom» últtyq kompaniyasymen birge Japoniyanyng energetikalyq kompaniyalary konsorsiumy (Toshiba, TEPCO, Chubu Electric, Tohoku Electric, Kyushu Electric y Marubeni) jәne kanadalyq Uranium One kompaniyasy bar. «Qyzylqúmdaghy» «Qazatompromnyn» ýlesi – 40%. Qalghan 60% japondyq jәne kanadalyq seriktester arasynda otyz da otyz bolyp bólingen.
«Qazatomprom» basshylyghyndaghy songhy auys-týiis, últtyq kompaniyanyng eks-preziydenti men ózge de top-menedjerlerining qamaugha alynuy – Qazaqstannyng uran naryghynyng investisiyalyq tartymdylyghyn tómendetip jibermek». Múnday pikirdi otandyq sarapshlyrdyng birazy aityp otyr.
«Jәkishevke memleket aktivterin syrtqa shyghardy degen túrghyda aiyp taghyluda. Endeshe, ertengi kýni keybir ken kózderi boyynsha kelisim-sharttar zansyz jasalghan dep tanyluy tiyis. Búl – últtyq kompaniyanyng da, memleketting de investisiyalyq tartymdylyghyn tómen tartady, óitkeni búl kelisimder shetel investorlarynyng qatysuymen jýzege asqan», - deydi
sarapshy ekonomist Qanat BERENTAEV.
Sarapshy maman, sonday-aq, uran ónerkәsibi respublika ýshin asa manyzdy strategiyalyq sala degendi aitady, yaghny ÚQK algha tartqan kelisimder «bir ghana Jәkishev pen onyng orynbasarlary dengeyinde jasaluy mýmkin emes, múnday kelisimder ýshin meylinshe joghary basshylyqtyn, aitalyq ministrlikting rúqsaty kerek».
Ótken sәrsenbide Múhtar Jәkishevti qorghap elimizding biznes toptary atynan jiyrmadan astam tanymal kәsipker memleket basshysynyng atyna hat joldap, onda «Qazatompromnyn» búrynghy basshysyna qatysty qylmystyq isting meylinshe ashyq әri jariya týrde ótkiziluin qamtymasyz etudi súrady.
Otandyq sarapshylardyng taghy bir toby, atalghan iske «sayasy toptardyng aralaspaghany jón» degen pikir aituda, búl ýndeu hatqa qol qoyghandardyng ishinde sayasatkerlerding aty atalmaghanyn menzep. Olardyng payymynsha, «búl proseske sayasy renk bergen jaghdayda, is odan әri shiyelenisip, nasyrgha shabuy da әbden mýmkin».

«Qazaqstan» aptalyghy. 04.06.09