«Júmabek Múqanovty qorghau» qoghamdyq bastamashy toptyn

ÝNDEUI

Biz, Júmabek Múqanovty qorghau jónindegi qoghamdyq bastamashy top  mýsheleri, әriptesimizding Ontýstik Qazaqstan oblysy, Shardara audany әkimi M.Marayymnyng úiymdastyrghan zangha qayshy is-әreketterinen qysym kórip, jәbirlenip jatqanyna jol bermeu maqsatynda, jariyalylyq, demokratiya qaghidalaryna sýiene otyryp tómendegi ýndeudi jariyalaymyz:

Qúqyq qorghau oryndary J.Múqanovtyng taghdyryna jedel aralasyp, әriptesimizdi qyzmetten bosatu barysynda QR Konstitusiyasy, QR «Enbek kodeksi», QR «BAQ turaly» zany men QR «Ar-namys kodeksi» talaptarynyng óreskel búrmalanuyna baylanysty ózimbilermen әkimge qatang sharalar qoldanuy kerek dep bilemiz;

«Júmabek Múqanovty qorghau» qoghamdyq bastamashy toptyn

ÝNDEUI

Biz, Júmabek Múqanovty qorghau jónindegi qoghamdyq bastamashy top  mýsheleri, әriptesimizding Ontýstik Qazaqstan oblysy, Shardara audany әkimi M.Marayymnyng úiymdastyrghan zangha qayshy is-әreketterinen qysym kórip, jәbirlenip jatqanyna jol bermeu maqsatynda, jariyalylyq, demokratiya qaghidalaryna sýiene otyryp tómendegi ýndeudi jariyalaymyz:

Qúqyq qorghau oryndary J.Múqanovtyng taghdyryna jedel aralasyp, әriptesimizdi qyzmetten bosatu barysynda QR Konstitusiyasy, QR «Enbek kodeksi», QR «BAQ turaly» zany men QR «Ar-namys kodeksi» talaptarynyng óreskel búrmalanuyna baylanysty ózimbilermen әkimge qatang sharalar qoldanuy kerek dep bilemiz;

1969 jyly ashylghan «Ósken ónir» gazetining zandy múrageri «Shardara tynysy» basylymy jana 2011 jyldan bastap shyqpay qaldy. Shardara audanynyng әkimi jurnalisterding qúqyghyn ayaqqa taptaghany óz aldyna, audan halqynyn, yaghny audandyq gazet oqyrmandarynyng aqparat alu qúqyghyn búzyp, QR Konstitusiyasyna qayshy әreket etip otyr. Taralymy 3200 dana eger qalyptasqan oqyrman sanau jýiesimen әr nómirdi tórt adam oqidy dep eseptesek, gazetting 13 myngha juyq oqyrmany, 41 jyldyq tarihy bar audandyq gazetti bir kýnde jauyp tastau eshqanday qisyngha syimaydy. Gazetti jabu arqyly biylghy jylgha «Shardara tynysyna» jazylghan oqyrmandardyng aqparat alu qúqyghy shektelgeni de, bizdinshe, zangha tompaq, el basshysyna layyqsyz, eshkimge abyroy әkelmes qadam;

Shardara audanynyng әkimi M.Marayymnyng lauazymyn asyra paydalanu sebebinen әriptesimizding azamattyq qúqyghy ayaqqa taptalyp, densaulyghyna ziyan kelgen. Oily, salmaqty, saraptamaly maqalalar jazatyn jurnalisterdi biylik ókilderining «qol balasynday» qudalap, qolynan kelgenin istep baghuy faktilerine jedel әri zandy tosqauyl qoymasaq, elimizdegi demokratiya men jariyalylyqqa zor núqsan keletinine senimdimiz;

Múnday oqighanyng qaytalanbauy tiyis. Demokratiyalyq ýrdisterding qoghamdyq qatynastarda sheshushi ról atqaru jolynda ter tógip jýrgen jurnalisterding búdan bylay qúqyghy ayaqqa taptalyp, memlekettik organdar men lauazym iyelerining әrtýrli zansyz әreketinen jәbir kórui kópshilikting narazylyghyn tudyratyn kelensiz qúbylys, onyng tamyryna balta shabyluy kerek;

Negizgi kәsiby qyzmeti jazu bolyp tabylatyn jurnalisterdi syny materialdar jazghany ýshin ghana qudalau, tipti orynsyz aiyptaular taghu, tanu, yaghny jala jabu degenimiz - jariyalylyqty besiginen túnshyqtyru. Oghan jol beruge bolmaydy!

Jurnalisti júmystan bosatumen qosa, jurnalisterdi qudalaudyng taghy bir ontýstiktikte keng taray bastaghan әdisi - olar júmys isteytin BAQ-tardyng jabylyp nemese belgili bir jurnalisti týbegeyli shettetu ýshin BAQ-tyng qayta qúrylymdanuy bolyp otyr, búl jay, ókinishke oray, qúqyq qorghau organdarynyng ózin, aitalyq, sot mekemelerin de key jaghdayda tyghyryqqa tirep otyr. Taratyp aitqanda, jeke basynyng mýddesin joghary qoyatyn key әkimder bir adamdy syndyru ýshin býkil sot jýiesine qarsy shyghyp otyrghandaryn payymday almaydy;

Oblys әkimi kadr sayasatynda Qazaqstannyng zayyrly jәne demokratiyalyq memleket ekenin eskerip, qogham men biylik arasyndaghy kópir әri demokratiyanyng belgisi BAQ-pen júmys istey almaytyn, syn  maqaladan qorytyndyny sol maqalanyng avtoryn júmystan alastatu arqyly shygharatyn oblystaghy keybir әkimderdin, býgingi jaghdayda M.Marayymnyng is-әreketine zang ayasynda bagha beriledi dep sengimiz keledi;

Bilikti әriptesimiz J.Múqanov audandyq gazette audan әkimi M.Marayymnyng qatysy bar odaghay is-әreketine oray syny maqalalar jazdy. Ol maqalalarda J.Múqanov audan әkimining ar-ojdanyna kir keltirip, jeke basynyng ar-namysyna tiyetin sózder jazghan joq. Bolghan isti naqty derekter men dәiekter arqyly dәleldegen. Elbasy óz sózinde memlekettik qyzmetkerlerge «Jazylghan jaydyng shyndyqqa say kelmeytinin sot arqyly dәleldender, dәleldey almasandar, júmystan ketinder» degen bolatyn. M.Marayym óz isin әdilet jolymen emes, tamyr-tanystyqpen qyzmet babyn paydalanumen dәleldep baqty. Taghy bir soraqysy, jeke basqa tiyer artyq sóz jazbaghan J.Múqanovty júmystan ketken son, audandyq gazet betine «alayaq», «gazet tilshisi emes, jurnalistika salasyna qyzmet etpeytin jaghdaygha jetkizilsin», «audannan shettetilsin» («Shardara tynysy», 2010 jylghy 17 jeltoqsan) degen sózdermen әdtelgen maqalalar shyghartyp, deregi emes, ósegi kóp maqalalardyng jariyalanuyna múryndyq bolghan. EQYÚ-gha tóraghalyq etu arqyly әlemge ýlgi bolghan Qazaqstandaghy túraqtylyq әri zang ýstemdiligining kepili Elbasynyng jergilikti jerdegi ókilining «elden quu kerek», tipti «jurnalistikada júmys istey almaytyn jaghdaygha jetkizu kerek» deui bizdinshe, M.Marayymnyng shyn beynesin, ne mәseleni de tizege salyp sheshuge beyim bolmysyn aiqyn kórsetip túr;

Qara qyldy qaq jaryp, jemqorlyqqa qarsy zertteu maqalalaryn búltartpastay jazatyn tәjirbiyeli mamandy, agha jurnalisti jurnalistikadan ketiru degenning ózi aqylgha syiymsyz әreket. Qazirgi demokratiyany bylay qoyghanda, «bas kespek bolsa da, til kespek joq» deytin babalar qaghidasynan alshaq ketken audan әkimdigining jurnalisterge qatysty ústanghan sayasatyna tegeurindi qarsylyq tanytpasaq bolmaydy!

Kózben kóru arqyly kónilge týiip, óz keyipkerlerimen kýnde kórisip, elge jaqyn jýretin әriptesimizding songhy uaqytta basynda qalyptasqan jaghdaygha zer salghan  joghary synyp oqushysy «Jurnalist bolmaymyn! Kórip túrghanyndy jaza almasan, jaza qalsan, alapes siyaqty atanyp, elden quylatyn bolsan, jurnalistikasy bar bolsyn» depti ata-anasyna. Qoryta aitqanda, jónsiz, josyqsyz is-әreketimen audandaghy moralidyq-psihologiyalyq ahualdy barynshy shiyelenistirip jibergen әkimge tosqauyl qoymasaq, búl jaman ónege aramshóp siyaqty qaptap, býkil elge jayyla beretini anyq. Taghy bir ókinishtisi sol, oblys kólemindegi audandyq gazetterding eng ótkiri, eng shynshyly әkim qoldap úiymdastyrghan shyrghalangha týsip otyr.

«Júmabek Múqanovty qorghau» qoghamdyq bastamashyl tobynyng mýsheleri:

Zahardin Qystaubaev, jazushy, jurnalist, Qoghamdyq bastamashyl toptyng tóraghasy;

Seyitqazy Mataev, Qazaqstan Jurnalister odaghynyng tóraghasy;

Ghaliya Ájenova, «Ádil Sóz» úiymynyng ókili

Qoyshybay Esentaev, «Respublika.kz» jәne «El» gazetteri qarasty «El media» JShS-nyng diyrektory,

Mereke Qúlkenov, «Ólke» baspasynyng diyrektory

Jýsipbek Qorghasbek, «Jas órken» JShS-nyng bas diyrektory;

Múrat Qojamqúl, «Astana» telearnasy bas diyrektorynyng orynbasary

Serik Janbolat, «Alash Aynasy» gazetining bas redaktory;

Qaly Sәrsenbay, «Almaty Aqshamy» gazetining bas redaktory;

Baltabek Týietay, «Erkin sóz» gazetining bas redaktory;

Ghalymjan Elshibay, «Jas alash» jәne «Qazaq әdebiyeti» gazetterining menshikti tilshisi;

Dәrmenbay Shәrip, «Ardaq» gazetining bas redaktory;

Ábdez Imanqúlov,  QR Jurnalister Odaghy OQO filialynyng tóraghasy

Ghany Qalmahan, Qazaqstan telearnasynyn  OQO-ghy tilshisi;

Shadiyar Moldabek, «Zan», «Alash Aynasy» gazetining OQO-ghy tilshisi;

Tóltebay Jarqynbek, «Altyn úya» gazetining redaktory;

Úlyqbek Ýmit, «Zamana» gazetining tilshisi

Súltanbay Núrhan, aqyn;

Aman Jayymbetov, «Barys» gazeti bas redaktorynyng orynbasary;

Ázimhan Qúlbaev, «Zamana» gazetining tilshisi;

Bastamany qoldaytyn azamattar sany kýnnen kýnge artuda.

www.masa.kz

Týpnúsqadaghy taqyryp: «QR Konstitusiyasy M.Marayymnyng qoyyn kitapshasy emes, oiyna ne kelse, sony shimaylay beretin!

Nemese jurnaliske júdyryq ala jýgiru etek alyp barady!»