«جۇمابەك مۇقانوۆتى قورعاۋ» قوعامدىق باستاماشى توپتىڭ

ۇندەۋى

ءبىز، جۇمابەك مۇقانوۆتى قورعاۋ جونىندەگى قوعامدىق باستاماشى توپ  مۇشەلەرى، ارىپتەسىمىزدىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، شاردارا اۋدانى اكىمى م.مارايىمنىڭ ۇيىمداستىرعان زاڭعا قايشى ءىس-ارەكەتتەرىنەن قىسىم كورىپ، جابىرلەنىپ جاتقانىنا جول بەرمەۋ ماقساتىندا، جاريالىلىق، دەموكراتيا قاعيدالارىنا سۇيەنە وتىرىپ تومەندەگى ۇندەۋدى جاريالايمىز:

قۇقىق قورعاۋ ورىندارى ج.مۇقانوۆتىڭ تاعدىرىنا جەدەل ارالاسىپ، ارىپتەسىمىزدى قىزمەتتەن بوساتۋ بارىسىندا قر كونستيتۋتسياسى، قر «ەڭبەك كودەكسى»، قر «باق تۋرالى» زاڭى مەن قر «ار-نامىس كودەكسى» تالاپتارىنىڭ ورەسكەل بۇرمالانۋىنا بايلانىستى وزىمبىلەرمەن اكىمگە قاتاڭ شارالار قولدانۋى كەرەك دەپ بىلەمىز;

«جۇمابەك مۇقانوۆتى قورعاۋ» قوعامدىق باستاماشى توپتىڭ

ۇندەۋى

ءبىز، جۇمابەك مۇقانوۆتى قورعاۋ جونىندەگى قوعامدىق باستاماشى توپ  مۇشەلەرى، ارىپتەسىمىزدىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، شاردارا اۋدانى اكىمى م.مارايىمنىڭ ۇيىمداستىرعان زاڭعا قايشى ءىس-ارەكەتتەرىنەن قىسىم كورىپ، جابىرلەنىپ جاتقانىنا جول بەرمەۋ ماقساتىندا، جاريالىلىق، دەموكراتيا قاعيدالارىنا سۇيەنە وتىرىپ تومەندەگى ۇندەۋدى جاريالايمىز:

قۇقىق قورعاۋ ورىندارى ج.مۇقانوۆتىڭ تاعدىرىنا جەدەل ارالاسىپ، ارىپتەسىمىزدى قىزمەتتەن بوساتۋ بارىسىندا قر كونستيتۋتسياسى، قر «ەڭبەك كودەكسى»، قر «باق تۋرالى» زاڭى مەن قر «ار-نامىس كودەكسى» تالاپتارىنىڭ ورەسكەل بۇرمالانۋىنا بايلانىستى وزىمبىلەرمەن اكىمگە قاتاڭ شارالار قولدانۋى كەرەك دەپ بىلەمىز;

1969 جىلى اشىلعان «وسكەن ءوڭىر» گازەتىنىڭ زاڭدى مۇراگەرى «شاردارا تىنىسى» باسىلىمى جاڭا 2011 جىلدان باستاپ شىقپاي قالدى. شاردارا اۋدانىنىڭ اكىمى جۋرناليستەردىڭ قۇقىعىن اياققا تاپتاعانى ءوز الدىنا، اۋدان حالقىنىڭ، ياعني اۋداندىق گازەت وقىرماندارىنىڭ اقپارات الۋ قۇقىعىن بۇزىپ، قر كونستيتۋتسياسىنا قايشى ارەكەت ەتىپ وتىر. تارالىمى 3200 دانا ەگەر قالىپتاسقان وقىرمان ساناۋ جۇيەسىمەن ءار ءنومىردى ءتورت ادام وقيدى دەپ ەسەپتەسەك، گازەتتىڭ 13 مىڭعا جۋىق وقىرمانى، 41 جىلدىق تاريحى بار اۋداندىق گازەتتى ءبىر كۇندە جاۋىپ تاستاۋ ەشقانداي قيسىنعا سىيمايدى. گازەتتى جابۋ ارقىلى بيىلعى جىلعا «شاردارا تىنىسىنا» جازىلعان وقىرمانداردىڭ اقپارات الۋ قۇقىعى شەكتەلگەنى دە، بىزدىڭشە، زاڭعا تومپاق، ەل باسشىسىنا لايىقسىز، ەشكىمگە ابىروي اكەلمەس قادام;

شاردارا اۋدانىنىڭ اكىمى م.مارايىمنىڭ لاۋازىمىن اسىرا پايدالانۋ سەبەبىنەن ارىپتەسىمىزدىڭ ازاماتتىق قۇقىعى اياققا تاپتالىپ، دەنساۋلىعىنا زيان كەلگەن. ويلى، سالماقتى، ساراپتامالى ماقالالار جازاتىن جۋرناليستەردى بيلىك وكىلدەرىنىڭ «قول بالاسىنداي» قۋدالاپ، قولىنان كەلگەنىن ىستەپ باعۋى فاكتىلەرىنە جەدەل ءارى زاڭدى توسقاۋىل قويماساق، ەلىمىزدەگى دەموكراتيا مەن جاريالىلىققا زور نۇقسان كەلەتىنىنە سەنىمدىمىز;

مۇنداي وقيعانىڭ قايتالانباۋى ءتيىس. دەموكراتيالىق ۇردىستەردىڭ قوعامدىق قاتىناستاردا شەشۋشى ءرول اتقارۋ جولىندا تەر توگىپ جۇرگەن جۋرناليستەردىڭ بۇدان بىلاي قۇقىعى اياققا تاپتالىپ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن لاۋازىم يەلەرىنىڭ ءارتۇرلى زاڭسىز ارەكەتىنەن ءجابىر كورۋى كوپشىلىكتىڭ نارازىلىعىن تۋدىراتىن كەلەڭسىز قۇبىلىس، ونىڭ تامىرىنا بالتا شابىلۋى كەرەك;

نەگىزگى كاسىبي قىزمەتى جازۋ بولىپ تابىلاتىن جۋرناليستەردى سىني ماتەريالدار جازعانى ءۇشىن عانا قۋدالاۋ، ءتىپتى ورىنسىز ايىپتاۋلار تاعۋ، تاڭۋ، ياعني جالا جابۋ دەگەنىمىز - جاريالىلىقتى بەسىگىنەن تۇنشىقتىرۋ. وعان جول بەرۋگە بولمايدى!

ءجۋرناليستى جۇمىستان بوساتۋمەن قوسا، جۋرناليستەردى قۋدالاۋدىڭ تاعى ءبىر وڭتۇستىكتىكتە كەڭ تاراي باستاعان ءادىسى - ولار جۇمىس ىستەيتىن باق-تاردىڭ جابىلىپ نەمەسە بەلگىلى ءبىر ءجۋرناليستى تۇبەگەيلى شەتتەتۋ ءۇشىن باق-تىڭ قايتا قۇرىلىمدانۋى بولىپ وتىر، بۇل جاي، وكىنىشكە وراي، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءوزىن، ايتالىق، سوت مەكەمەلەرىن دە كەي جاعدايدا تىعىرىققا تىرەپ وتىر. تاراتىپ ايتقاندا، جەكە باسىنىڭ مۇددەسىن جوعارى قوياتىن كەي اكىمدەر ءبىر ادامدى سىندىرۋ ءۇشىن بۇكىل سوت جۇيەسىنە قارسى شىعىپ وتىرعاندارىن پايىمداي المايدى;

وبلىس اكىمى كادر ساياساتىندا قازاقستاننىڭ زايىرلى جانە دەموكراتيالىق مەملەكەت ەكەنىن ەسكەرىپ، قوعام مەن بيلىك اراسىنداعى كوپىر ءارى دەموكراتيانىڭ بەلگىسى باق-پەن جۇمىس ىستەي المايتىن، سىن  ماقالادان قورىتىندىنى سول ماقالانىڭ اۆتورىن جۇمىستان الاستاتۋ ارقىلى شىعاراتىن وبلىستاعى كەيبىر اكىمدەردىڭ، بۇگىنگى جاعدايدا م.مارايىمنىڭ ءىس-ارەكەتىنە زاڭ اياسىندا باعا بەرىلەدى دەپ سەنگىمىز كەلەدى;

بىلىكتى ارىپتەسىمىز ج.مۇقانوۆ اۋداندىق گازەتتە اۋدان اكىمى م.مارايىمنىڭ قاتىسى بار وداعاي ءىس-ارەكەتىنە وراي سىني ماقالالار جازدى. ول ماقالالاردا ج.مۇقانوۆ اۋدان اكىمىنىڭ ار-وجدانىنا كىر كەلتىرىپ، جەكە باسىنىڭ ار-نامىسىنا تيەتىن سوزدەر جازعان جوق. بولعان ءىستى ناقتى دەرەكتەر مەن دايەكتەر ارقىلى دالەلدەگەن. ەلباسى ءوز سوزىندە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە «جازىلعان جايدىڭ شىندىققا ساي كەلمەيتىنىن سوت ارقىلى دالەلدەڭدەر، دالەلدەي الماساڭدار، جۇمىستان كەتىڭدەر» دەگەن بولاتىن. م.مارايىم ءوز ءىسىن ادىلەت جولىمەن ەمەس، تامىر-تانىستىقپەن قىزمەت بابىن پايدالانۋمەن دالەلدەپ باقتى. تاعى ءبىر سوراقىسى، جەكە باسقا تيەر ارتىق ءسوز جازباعان ج.مۇقانوۆتى جۇمىستان كەتكەن سوڭ، اۋداندىق گازەت بەتىنە «الاياق»، «گازەت ءتىلشىسى ەمەس، جۋرناليستيكا سالاسىنا قىزمەت ەتپەيتىن جاعدايعا جەتكىزىلسىن»، «اۋداننان شەتتەتىلسىن» («شاردارا تىنىسى»، 2010 جىلعى 17 جەلتوقسان) دەگەن سوزدەرمەن ادتەلگەن ماقالالار شىعارتىپ، دەرەگى ەمەس، وسەگى كوپ ماقالالاردىڭ جاريالانۋىنا مۇرىندىق بولعان. ەقىۇ-عا توراعالىق ەتۋ ارقىلى الەمگە ۇلگى بولعان قازاقستانداعى تۇراقتىلىق ءارى زاڭ ۇستەمدىلىگىنىڭ كەپىلى ەلباسىنىڭ جەرگىلىكتى جەردەگى وكىلىنىڭ «ەلدەن قۋ كەرەك»، ءتىپتى «جۋرناليستيكادا جۇمىس ىستەي المايتىن جاعدايعا جەتكىزۋ كەرەك» دەۋى بىزدىڭشە، م.مارايىمنىڭ شىن بەينەسىن، نە ماسەلەنى دە تىزەگە سالىپ شەشۋگە بەيىم بولمىسىن ايقىن كورسەتىپ تۇر;

قارا قىلدى قاق جارىپ، جەمقورلىققا قارسى زەرتتەۋ ماقالالارىن بۇلتارتپاستاي جازاتىن تاجىربيەلى ماماندى، اعا ءجۋرناليستى جۋرناليستيكادان كەتىرۋ دەگەننىڭ ءوزى اقىلعا سىيىمسىز ارەكەت. قازىرگى دەموكراتيانى بىلاي قويعاندا، «باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق» دەيتىن بابالار قاعيداسىنان الشاق كەتكەن اۋدان اكىمدىگىنىڭ جۋرناليستەرگە قاتىستى ۇستانعان ساياساتىنا تەگەۋرىندى قارسىلىق تانىتپاساق بولمايدى!

كوزبەن كورۋ ارقىلى كوڭىلگە ءتۇيىپ، ءوز كەيىپكەرلەرىمەن كۇندە كورىسىپ، ەلگە جاقىن جۇرەتىن ارىپتەسىمىزدىڭ سوڭعى ۋاقىتتا باسىندا قالىپتاسقان جاعدايعا زەر سالعان  جوعارى سىنىپ وقۋشىسى «جۋرناليست بولمايمىن! كورىپ تۇرعانىڭدى جازا الماساڭ، جازا قالساڭ، الاپەس سياقتى اتانىپ، ەلدەن قۋىلاتىن بولساڭ، جۋرناليستيكاسى بار بولسىن» دەپتى اتا-اناسىنا. قورىتا ايتقاندا، ءجونسىز، جوسىقسىز ءىس-ارەكەتىمەن اۋدانداعى مورالدىق-پسيحولوگيالىق احۋالدى بارىنشى شيەلەنىستىرىپ جىبەرگەن اكىمگە توسقاۋىل قويماساق، بۇل جامان ونەگە ءارامشوپ سياقتى قاپتاپ، بۇكىل ەلگە جايىلا بەرەتىنى انىق. تاعى ءبىر وكىنىشتىسى سول، وبلىس كولەمىندەگى اۋداندىق گازەتتەردىڭ ەڭ وتكىرى، ەڭ شىنشىلى اكىم قولداپ ۇيىمداستىرعان شىرعالاڭعا ءتۇسىپ وتىر.

«جۇمابەك مۇقانوۆتى قورعاۋ» قوعامدىق باستاماشىل توبىنىڭ مۇشەلەرى:

زاحاردين قىستاۋباەۆ، جازۋشى، جۋرناليست، قوعامدىق باستاماشىل توپتىڭ توراعاسى;

سەيىتقازى ماتاەۆ، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى;

عاليا اجەنوۆا، «ءادىل ءسوز» ۇيىمىنىڭ وكىلى

قويشىباي ەسەنتاەۆ، «رەسپۋبليكا.كز» جانە «ەل» گازەتتەرى قاراستى «ەل مەديا» جشس-نىڭ ديرەكتورى،

مەرەكە قۇلكەنوۆ، «ولكە» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى

جۇسىپبەك قورعاسبەك، «جاس وركەن» جشس-نىڭ باس ديرەكتورى;

مۇرات قوجامقۇل، «استانا» تەلەارناسى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى

سەرىك جانبولات، «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى;

قالي سارسەنباي، «الماتى اقشامى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى;

بالتابەك تۇيەتاي، «ەركىن ءسوز» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى;

عالىمجان ەلشىباي، «جاس الاش» جانە «قازاق ادەبيەتى» گازەتتەرىنىڭ مەنشىكتى ءتىلشىسى;

دارمەنباي ءشارىپ، «ارداق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى;

ابدەز يمانقۇلوۆ،  قر جۋرناليستەر وداعى وقو فيليالىنىڭ توراعاسى

عاني قالماحان، قازاقستان تەلەارناسىنىڭ  وقو-عى ءتىلشىسى;

شاديار مولدابەك، «زاڭ»، «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ وقو-عى ءتىلشىسى;

تولتەباي جارقىنبەك، «التىن ۇيا» گازەتىنىڭ رەداكتورى;

ۇلىقبەك ءۇمىت، «زامانا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى

سۇلتانباي نۇرحان، اقىن;

امان جايىمبەتوۆ، «بارىس» گازەتى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى;

ءازىمحان قۇلباەۆ، «زامانا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى;

باستامانى قولدايتىن ازاماتتار سانى كۇننەن كۇنگە ارتۋدا.

www.masa.kz

تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: «قر كونستيتۋتسياسى م.مارايىمنىڭ قويىن كىتاپشاسى ەمەس، ويىنا نە كەلسە، سونى شيمايلاي بەرەتىن!

نەمەسە جۋرناليسكە جۇدىرىق الا جۇگىرۋ ەتەك الىپ بارادى!»