Seysenbi, 29 Qazan 2024
Janalyqtar 2960 0 pikir 25 Qantar, 2011 saghat 01:13

Erkebúlan Aldabergenov. Pavlodar qalasynyng atyn auystyra almaymyz

 

Pavlodar atauyna baylanysty dau-damaydyng bastalghanyna az uaqyt bolghan joq. Kýni býginge deyin aqparat  qúraldarynda aiqas ayaqtalar emes. Ayta-ayta altaydy, jamal apam qartaydynyng jaghdayyna jettik. Halyq  qajydy.Tartys tozdyrdy. Qogham sharshady.

Jergilikti tarihshy Mariya Tereniyk, «Kereku» bolsyn deytin Jambyl Artyqbaevtyng «argumentteri» az, al Asqar Núrbaevta naqty dәlel joq  deydi. Ólispey berispeytin, «Gorodskaya Nedelya» gazetining redaktory Yuriy Kovhaev pen jurnalist-zeynetker Boris Isaevtar bastaghan «Pavlodarshyldar» Kerekuge onay kelispeytin siyaqty. Qala atauy qazaqsha bolsyn deytinderding qatary da kóbeyip keledi. Qysqasy, qoghamdyq pikir qaq jarylyp túr. Kimdiki dúrys, kimdiki búrys ony uaqyt kórsetedi.

Biraq meninshe dәl býgingi jaghdayda «basty qatyrmay» kýn tәrtibinen qalanyng atyn ózgertu mәselesin alyp tastau kerek. Qúday ýshin moyyndayyqshy, býgin biz Pavlodar qalasynyng atyn auystyra almaymyz. Óitkeni tartys bastalmay jatyp, strategiyalyq kóp qatelikter jiberdik. Taktikalyq qimyl-qareketimiz әlsiz boldy.

 

Pavlodar atauyna baylanysty dau-damaydyng bastalghanyna az uaqyt bolghan joq. Kýni býginge deyin aqparat  qúraldarynda aiqas ayaqtalar emes. Ayta-ayta altaydy, jamal apam qartaydynyng jaghdayyna jettik. Halyq  qajydy.Tartys tozdyrdy. Qogham sharshady.

Jergilikti tarihshy Mariya Tereniyk, «Kereku» bolsyn deytin Jambyl Artyqbaevtyng «argumentteri» az, al Asqar Núrbaevta naqty dәlel joq  deydi. Ólispey berispeytin, «Gorodskaya Nedelya» gazetining redaktory Yuriy Kovhaev pen jurnalist-zeynetker Boris Isaevtar bastaghan «Pavlodarshyldar» Kerekuge onay kelispeytin siyaqty. Qala atauy qazaqsha bolsyn deytinderding qatary da kóbeyip keledi. Qysqasy, qoghamdyq pikir qaq jarylyp túr. Kimdiki dúrys, kimdiki búrys ony uaqyt kórsetedi.

Biraq meninshe dәl býgingi jaghdayda «basty qatyrmay» kýn tәrtibinen qalanyng atyn ózgertu mәselesin alyp tastau kerek. Qúday ýshin moyyndayyqshy, býgin biz Pavlodar qalasynyng atyn auystyra almaymyz. Óitkeni tartys bastalmay jatyp, strategiyalyq kóp qatelikter jiberdik. Taktikalyq qimyl-qareketimiz әlsiz boldy.

Birinshiden, eng basty qateligimiz auyzbirshilik tanytyp Pavlodargha balama (aliternativnyi) qazaqsha atau úsyna almadyq.Mysaly, Petropavl Qyzyljar bolsyn degendey. Biziding onomastikalyq kommisiyagha 17 týrli úsynys týsipti, Eki kózben jer shúqyp otyrghanymyz birliksizdigimizding arqasy. Bayaghyda bir danyshpan «qarnymnyng ashqanyna emes, qadirimning qashqanyna qinalamyn» depti goy. Qazaqtargha «Kerekuden» keri sheginbeu kerek edi. Aqsaqaldar alqasy «Abylaykent» bolsyn dedi. Erlan Aryn «Ertis» dedi. Ýshinshiler «Kimaqiya».t.b. Bir sózben aitqanda «birlik týbi berekenin» bayybyna bara almay aqqu kókke, shayan shólge, shortan kólge tartyp naqty ataugha toqtay almadyq.

Ekinshiden, (demografiyalyq faktor) Pavlodar qalasy túrghyndarynyng basym kópshiligining qarsylyghy. Kóppen sanaspau - órkeniyetsiz jol. Aqiqatqa tura qarap ýireneyik. Ashy bolsa da ashyq sóileyik. Orysty, ukraindy, belarusity odan basqa ózge últtardy aitpaghanda, ózimizding «ne hochu byti kerekuysem» deytin kosmopolit - qazaqtarymyz bar. Ishten shyqqan jau jaman. Kónbeske amal joq. Qúldyq psihologiyadan airyla almay otyrghan qara kózder jeterlik.

Ýshinshiden biylikting (әkimdiktin) mýddeli emestigi. Baqytjan Saghyntaev últtyng úpayyn týgendep qalalyq mәdeniyet sarayyna Estaydyng atyn bergizdi. Akademik Qanysh Satpaevqa eskertkish ornatty. Biraq, naqty qala atauyna baylanysty aimaq basshysynyng pozisiyasy  әli belgisiz. Onomastika qyp - qyzyl sayasat. Búl aksioma. Abay hakim aitpaqshy «aqyryn jýrip, anyq basatyn» sayasatker әlipting artyn baghyp otyrghangha úqsaydy. Sen tispe de men tispe. Baqytjan Saghyntaevtyng basqan qadamyn andyp otyrghan alakózder de az emes. Astana jaq ýnsiz. Jeke sheshim qabyldau ýshin ýlken batyldyq pen sayasy jiger qajet. Ákim qansha qayratker bolsa da aqordamen aqyldaspay, qala atyn ózgerte saluy ekitalay. Sondyqtan Baqytjan Ábdirúlynan búnday erlik kýtpeymiz.

Toghyz sózding tobyqtay týiini.  Mәsele, atynda emes zatynda bolyp túr. Qalanyng atynan búryn Kutuzov, Suvorov kóshelerin qazaqshalaugha kýsh salayyq. Búl kýresti biyik bilimmen, mol parastatylyqpen jýrgizgenimiz dúrys. Attóbelendey aqsaqaldardyng aiqayymen alysqa bara almaytynymyz týsinikti boldy. Kenestik psihologiyamen (nostaligiya) ómir sýretin ýlkenderding sauatsyz sayasatynan týk shyqpady. Endigi kezekte ýlken minberlerden jastar sóilesin! Pavlodar qalasynyng atyn auystyru - búl BOLAShAQTYNG isi. JASTARDYNG mindeti. Kerekude qaranghy qazaq kógine órmelep shyghyp kýn bolatyn, jana tolqyn jastardyng ósip kele jatqanyn eskersek, búl kýnning de alys emestigi anyq.

«Abay-aqparat»

 

 

 

 

 

 

0 pikir