Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 3216 0 pikir 2 Aqpan, 2011 saghat 07:14

Jәdy Shәkenúly. Qadyrdyng anyzy

Qantarda tughan Qadyrdy sol qantarda qara jerding qúshaghyna tapsyrdyq. Qazaqtyng qayran, Qadyry-ay!

Ortamyzdan bir tau shógip ketkendey, endi ainalamyzdaghy biyikter siyrep bara jatqan siyaqty.

Onyng esimi bala kýnimizden qúlaghymyzgha anyz týrinde ghana estilushy edi ghoy. Aybatty Alatau, qasiyetti Atameken úghymy, sonyng ishinde «naghyz qazaq qazaq emes, naghyz qazaq dombyra», «naghyz qazaq mine osy dep tanyp qoy» sekildi әnmen jetken әpsanalar Qadyr úghymyn kókeyimizge myqtap shegelegen bolatyn. «Qayda jýrsem atameken» degen әndi múnmen, saghynyshpen, ystyq kónilmen tolqyta, toqtamay aitushy edik. Sóitip shet júrtta jautang kóz bolyp jýrgen qazaqtargha Qadyr óleni, әn sózderi qanat bitirip, dayym kókirek qolamtamyzdy bir kósep tastaytyn. Biz óshpeuge, ólmeuge tyrysatynbyz, mazdaytynbyz.

Sol qol jetpestey biyikke - Alataugha, Atamekenge, Qadyrgha da qol jetti. Allagha myng tәube! Eski ertegilerde aitylatyn qúlaq estigendi kóz kóredi degen tamasha tәmsilding mysalyn óz basymyzdan taptyq. Endigi «Atameken»-ning jóni tipten basqa.

Qayda jýrsem Atameken...

Kókirekti kerip, keudeni otqa toltyryp, erkin lapyldaytyn boldyq. Shirkin, tәuelsizdik!

Qantarda tughan Qadyrdy sol qantarda qara jerding qúshaghyna tapsyrdyq. Qazaqtyng qayran, Qadyry-ay!

Ortamyzdan bir tau shógip ketkendey, endi ainalamyzdaghy biyikter siyrep bara jatqan siyaqty.

Onyng esimi bala kýnimizden qúlaghymyzgha anyz týrinde ghana estilushy edi ghoy. Aybatty Alatau, qasiyetti Atameken úghymy, sonyng ishinde «naghyz qazaq qazaq emes, naghyz qazaq dombyra», «naghyz qazaq mine osy dep tanyp qoy» sekildi әnmen jetken әpsanalar Qadyr úghymyn kókeyimizge myqtap shegelegen bolatyn. «Qayda jýrsem atameken» degen әndi múnmen, saghynyshpen, ystyq kónilmen tolqyta, toqtamay aitushy edik. Sóitip shet júrtta jautang kóz bolyp jýrgen qazaqtargha Qadyr óleni, әn sózderi qanat bitirip, dayym kókirek qolamtamyzdy bir kósep tastaytyn. Biz óshpeuge, ólmeuge tyrysatynbyz, mazdaytynbyz.

Sol qol jetpestey biyikke - Alataugha, Atamekenge, Qadyrgha da qol jetti. Allagha myng tәube! Eski ertegilerde aitylatyn qúlaq estigendi kóz kóredi degen tamasha tәmsilding mysalyn óz basymyzdan taptyq. Endigi «Atameken»-ning jóni tipten basqa.

Qayda jýrsem Atameken...

Kókirekti kerip, keudeni otqa toltyryp, erkin lapyldaytyn boldyq. Shirkin, tәuelsizdik!

Sol Qadyr aqynmen jaqynnan shýiirkelesuding de sәti týsti. Osydan 4-5 jyldyng aldynda, bir kýni «Qazaq әdebiyetinen» Ghalym Jaylybay aghamyz qonyrau shaldy: «Qadyr qalamaqysyn jumaqshy, bizge jaqsy mashina, senimdi serik, qalamger ini kerek. Bәrin sening basynnan tauyp túrmyn». Qashsang qútylmaytyn osy uәjben Ghalymnyng «qaqpanyn» quana basyp, Qadyrgha qolym jetti. Bizge Jәrken Bódesh aghamyz qosylyp, tórteu boldyq.

Dastarhan, monsha, qyzu kenes - bir kýndik joldasqa myng kýndik ruh syilady. Anyz keyipkerining adamdy jatyrqamas aq kónildiligi, әzili, sharshamas, shaldyqpas sergektigi kisini qyzyqtyrady. Kóz aldymnan Alatauday Qadyrdy emes, shәkene ghana boyy bar, ezuinen kýlki ketpeytin qatpa qara jigit aghasyn tauyp, mәz bolyp men jýrmin. Talay-talay tәtti әngimelerdi aitysyp, qarymjysy mol qaljynmen erkin kósildik. Tipti onyng әigili Myrzaliyev ekenin mýldemge úmytyp, sóz talastyrugha deyin bardym. Aynalasynan jattandy sóz ben qolpashtaulardy kóp estip, qúlaghy jauyr bolghan aqyn «auylbayshalap» aitylghan - Altaydyng ar jaghynan kelgen әzilge aiyzy qana rahatandy. Qalanyng emes, dalanyng tiri hikayasyn saghynghany shyghar.

Sondaghy әngimelerden batyp bara jatqan kýnge telmirip, órmek toqyp otyrghan bir kempirding anyzyn aityp bergeni esimde.

- Kýn batystan kóringen bireudi «órmegimmen birge toqyp jiberdim» dep sol kempir aitqanday, mende seni órmegimmen birge toqyp aldym, - deydi balasha jelpinip.

Keshkisin Qadyr aqyndy Tausamaly auylyndaghy ýiine jetkizip qoydym. Osydan keyingi kezdesulerde aghamyzdyng ystyq qúshaghy maghan aiqara ashylyp jýrdi. Biraq ekinshi mәrte dәl sondaghyday emin-jarqyn shýiirkelesuding sәti týspedi.

Sol bir kýndi eske alghan sayyn, taghy bir kenesudi kýtip, qasynda jýrip-aq saghynyshqa mataytyn aqynnan endi, mine, mәngi-mәngige airylyp otyrmyz.

Kóz aldyma batar kýnge telmirip, órmek toqyp otyrghan kempir keledi. Órmek qyp-qyzyl kesh shapaghymen boyalghan. Órmekting betinde kýnning songhy alauymen qúlaghan kólenke súlbasy. Kýn nege batyp barady? Batar kýndi toqtatar tylsym qúdyretti izdep, bar dauysymmen aighaylaghym keldi.

- Qadyr, Qa-dyr a-gha-a-a!

Aqyn turaly songhy anyz qazaqtyng úly aqyny Qadyrdyng beynesin býkil jer - Ana dala óz órmegine toqyp jatqanymen ayaqtaydy.

Taular alystaghan sayyn biyik.

«Abay-aqparat»

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1468
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3244
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5401