Abay kýshti jazghan ә? «Bolys boldym minekey, bar malymdy shyghyndap...»

Al, men Abaydyng ólenin bylay ózgerter edim: «Preziydent boldym minekey, bar dollarymdy shyghyndap, tyghatyn jerge tyghyndap...»

I-y-i, preziydent bolyp ketsem ghoy! «Dymqylbas Tyrashtanghanov! Qazaqstan respublikasynyng 2011 jylghy sәuir saylauynda jenip shyqqan sibejy preziydenti!» Qalay «zvuchiti?» Keremet! «Artta qalghan» audanynyng әkimi Qazaqstan respublikasynyng preziydenti! Resey preziydenti Aiybaev keledi qútty bolsyn aitugha. Medvedovty aitamyn da.  Qolymdy qysyp, qúshaqtap, betimnen sýiip, arqamnan qaghyp jatyp, jambasymdy shymshyp qoyyp, әzildegeni ghoy: «Quttyktaymin Dymkilbas!»--deydi qazaqshalap. Sosyn Amerikadan Obama keledi qúraq úshyp. Qolynda bir qúshaq gýl! Kele sala menimen suretke týsip jatyr. Eskertkishke. Biraq suretke men shyghyppyn da, ol qap-qara bolghandyqtan kýiip ketipti.  Ózbekstan preziydenti Karimov әsheyinde Qazaqstangha qyrsyghyp jýrushi edi, «Ay, mening shójalarym, oi, mening shojalarym, chiyp-chiyp-shójalarym!» - dep әndete kelip, tizesin býgip, basyn iydi de: «Preziydent boluynmen tabriklaymyn!» - dedi. Qytaydan, Ýndistannan, barlyq elderden kelgen preziydentterge qonaqasy berip, tang atqansha araq ishtik!

Abay kýshti jazghan ә? «Bolys boldym minekey, bar malymdy shyghyndap...»

Al, men Abaydyng ólenin bylay ózgerter edim: «Preziydent boldym minekey, bar dollarymdy shyghyndap, tyghatyn jerge tyghyndap...»

I-y-i, preziydent bolyp ketsem ghoy! «Dymqylbas Tyrashtanghanov! Qazaqstan respublikasynyng 2011 jylghy sәuir saylauynda jenip shyqqan sibejy preziydenti!» Qalay «zvuchiti?» Keremet! «Artta qalghan» audanynyng әkimi Qazaqstan respublikasynyng preziydenti! Resey preziydenti Aiybaev keledi qútty bolsyn aitugha. Medvedovty aitamyn da.  Qolymdy qysyp, qúshaqtap, betimnen sýiip, arqamnan qaghyp jatyp, jambasymdy shymshyp qoyyp, әzildegeni ghoy: «Quttyktaymin Dymkilbas!»--deydi qazaqshalap. Sosyn Amerikadan Obama keledi qúraq úshyp. Qolynda bir qúshaq gýl! Kele sala menimen suretke týsip jatyr. Eskertkishke. Biraq suretke men shyghyppyn da, ol qap-qara bolghandyqtan kýiip ketipti.  Ózbekstan preziydenti Karimov әsheyinde Qazaqstangha qyrsyghyp jýrushi edi, «Ay, mening shójalarym, oi, mening shojalarym, chiyp-chiyp-shójalarym!» - dep әndete kelip, tizesin býgip, basyn iydi de: «Preziydent boluynmen tabriklaymyn!» - dedi. Qytaydan, Ýndistannan, barlyq elderden kelgen preziydentterge qonaqasy berip, tang atqansha araq ishtik!

Qoy, búl mening qúrghaq qiyalym, odan da preziydent saylauyna qatysuym kerek! Oblys әkimine kelip, әkimdikten ketetinimdi, preziydent saylauyna qatysatynymdy aitqanymda, ol kisi sasqanynan kabiynetinen qashyp ketti... Qyzyq, ne men preziydent bolugha layyqty kandidatura emespin be? Qyryldap sóilegende qyryp jibere jazdaytyn Amantay qajydan kemmin be? Jasym qyryq segizde! Biznesim dýrildep, baghym janghan ottay gýlildep túr! Astanada, preziydent apparatynda naghashym otyr...  Tiyisti aqshasyn tólep, emtihan tapsyrayyn. Qazaqshagha aghyp túrghan sudaymyn, orys tiline peres siyaqty udaymyn,  aghylshyn tiline shyny kerek,  auadaghy budaymyn... Bәrinen de qazaqshamdy tekseredi eken.  Myrzatay Joldasbekov aghamyz emtihan aldy:

- Qazaq maqalyn aitynyzshy?-dep súrady.

- Taqyldaghan tauyq tumay qoymaydy...-dedim men.

- Qaqyldaghan tauyq,- dep ózgertti Myrzeken,-Abaydyng әielderining atyn aitynyz...

- Úlbosyn, Úlbolmaghan, Úlemes...

- Dildә degen esim esinizge týspedi me?

- Keshiriniz, Abay atamyzdyng qatyndarynan basqa súraq qúryp qalyp pa? Basqasyn qoyynyzshy...

- Mynau kimning óleni:

Tópep túrghan nóserge qaramay-aq,

Bir qyz ketip barady jalang ayaq.

Jyltyraghan әdemi topylayyn,

Kim biledi, jauynnan barady ayap... Kim jazghan?

- Aqyn jazghan.

- Aty-jóni?

- Kim bolsa da, qúlpytasynda jazuly túr... Beyshara qyz jalanayaq jýrse, revma­tizm bolatyn boldy au!

- Múqaghaly Maqataevtyng óleni.

- Bilip túryp súraghanynyz qyzyq eken...

- Preziydent bolsanyz, eldi qalay basqarasyz?

- Kak qalay? Mynauskiy basqaramyn! Sozaq jaqtaghy Betpaqdalada Aziada demekshi, halyqaralyq Qúmiyada jarysyn ótkizemin. Shanghymen qúm ýstinde jarysady! Myrzeke, keremet emes pe? He-he-he!

- Siz emtihannan qúladynyz...Oy-órisiniz tar eken...

- Siz olay meni kemsitpeniz! Men sizdi, saylau tóraghasyn, bәrinizdi sotqa bere­min! Sotta sóilesemiz! Bizding elde demokratiya ólgen!

Qanym basyma, odan múrnymnan shapshyp shyghyp, tysqa shyqtym da, shopyryma: «Kettik!» dedim. «Djiypimmen»  jәy jýrip kele jatqanbyz, ashumen ai­­qay saldym:» Gazdy bas! Jyldam jýr!»  Kesh batyp ketti... Astanadan shyghyp, elsizdeu jerde kele jatqanymyzda, Qúdayym-au, seneyin be, senbeyin be, aldymyzgha qyzyldy-jasyly jaryqtary jarqyrap, beymәlim úshatyn tabaqsha qondy. Biz toqtap qaldyq. Ishinen skafandr kiygen bireu týsti de, kabinanyng esigin ashyp:

- Dymqylbas Tyrashtanghanov kim?-dep súrady. Ómirimde birinshi ret eseygen­de bútymdy dymqyldap aldym.

- Me-men... Si-siz qa-qaydan keldiniz?

- Marstan. Sondaghy qazaqtarmyz,- degen ol meni kabinadan júlyp aldy da, qol­tyghyna qystyryp tarelkasyna bettedi. Shynghyryp kelemin. «Siz Qa­zaq­s­tan­nyng bolashaq preziydentine obal jasap kelesiz! Jiberiniz!»- deymin. Sho­py­ry­ma qarasam, mashinany búryp alyp, bezip barady...  Ne kerek, Mars pla­neta­sy­nan biraq shyqtym. Qúdayym-au... Múndaghy adamdar jerdegi qazaq­targha úqsaydy eken. Kózderi kók, ózderi appaq. Soghan qaraghanda, taza qazaq­tar-au!

- Ei, mihoh! Jyndybas!-dedi sol elding preziydentimin dep tanystyrghan kisi ashulanyp,-Sening emtihan tapsyryp jatqanyndy internetten kórip, jynymyz keldi. Múqaghalidy Marstaghylar bilgende, sen nege bilmeysin, a?

Ol mening shekeme sausaghymen shertip jiberdi.

- Keshiriniz, men bәrin bilemin! Qadyr Shahanov pen Myrzaly Shahanovty da bilemin! Jiberiniz meni!

- Biz senen emtihan alamyz. Qazaqstan egemendikti qay jyly aldy?

- KSRO qúlaghannan keyin...

- Naqty?

- Nazarbaev preziydent bolghannan keyin...

- Bit basqyr, bilmedin. Jeltoqsangha qatysqan qazaqtyng batyr qyzy?

- Mәdina Sәduaqasova...

- Ei, noqaty kem, ol әnshi qyz! Aziada kezinde dúrys sóilemey, úyat boldy...

- Keshiriniz, sizderden qorqyp, miym shatasyp ketti...

- Biliming bu, parasat -payymyng su, sen qalay preziydent bolmaqshysyn? Paraqor, ekijýzdi, jaghympaz ekenindi úmyttyng ba? Biz seni qamap tastaymyz!

Kóz jasym kóldep, otanyma saghynyshtan shóldep, qamaqta jatyr­myn... Qúdayym-au, qaydan ghana preziydent bola qalayyn dep edim?  Jy­lap jatqanymda bir kelinshek kirdi.  Jymiyp keldi de:

-Jer azamaty, bizde bәri aqyldy. Siz siyaqty aqymaq, maqtanshaq, jaghympaz adam joq. Qyzyq ýshin úryghynyzdy alayyn, menimen  bylay netip...-dedi de, qasyn kerip qoyyp, ernimdi sausaghymen ýzdiksiz qaghyp, «dyryn-dyryn» etkizdi. Jaqsy kórgeni... Sosyn sózin jalghady: «Osyghan kónseniz, men sizdi qútqaramyn». Quanghanymnan, ony qúshaqtay aldym...  Sharap ishtik. Kәiippin. Kózimdi ashsam, ózimning ýiimning qasynda jatyrmyn. Týn. Úshatyn tarelka kózden ghayyp boldy. Myrzalar, osylay kótere almas shoqpardy belime baylap, ýlken aiyp boldy...

«Abay-aqparat»