Qarapayym qazaq qyzy Rayhandy qútqaru kerek!
Birer kýn búryn, Abai.kz aqpatarttyq portaly Atyrauda sottar tarapynan oryn alghan soraqylyq jәily maqala jariyalaghan bolatyn. Maqalada Darigha Rayymqúlova esimdi Qazaqstan azamatynyn qúqy taptalyp, býkil sot jýiesinin, onyng ýstinen aryz týsirgen Resey azamatynyng jeteginde ketkeni turaly mәsele kótergenbiz. Maqalada oblystyq sottardyng Qazaqstan azamatynyng qúqyn taptay otyryp, birneshe ret zang búzugha barghanyna dәlelder bar. Segiz jyl boyy sottan sotqa sýiretilip, otbasyn sergeldenge salghan búl isting «nәtiyjesinde» Darigha Rayymqúlovanyng kýieu balasy qaytys bolyp, qyzy Rayhan ekinshi dәrejedegi mýgedektikke shaldyqqan. Alayda, Jogharghy Sot ta, Bas prokuratura da búl iske әli kýnge selqos qarap, esh alandatushylyq tanytyp otyrghan joq. Qazaqstan azamatynyng qúqy búzylyp jatsa, «eleng etpeuge» etteri ýirenip ketkendey me dersin...
«Qatardaghy Rayandy qútqaru kerek!» atty Gollivudtyng әigili tuyndysy esterinizde bolar. AQSh memleketi, qarapayym әielding jalghyz úlyn aman alyp qalu ýshin, súrapyl maydan shebine arnayy jasaqtalghan top jiberedi. Óitkeni, ol – AQSh azamaty! Ony memleket qorghaydy! Olardyng qauipsizdigi – memleket qauipsizdigi ekenin jaqsy týsinedi. Al, bizding «Qazaqfilimde» bәri kerisinshe. Qazaqtyng qarapayym qyzy Rayhan – qatardaghy Rayan emes. Onyng amandyghy da, tirshilik tynysy da, qauipsizdigi de, ol tólegen salyqtan jalaqy alyp, sol mindetterdi atqaru jýktelgen lauazymdy túlghalar ýshin, «kók tyiyngha» túrmaydy.
2016-shy jyly ótken Qazaqstan sottarynyn qúryltayynda preziydent N. Nazarbaev joghary lauazymdy túlghalardyng sot sheshimine yqpal jasauyn dogharu kerek dep mәlimdegen bolatyn. Alayda, memleket basshysynyng sózderi «jelge úshyp» ketti me, oghan qúlaq asqan eshkim bolmady. Sottardaghy jaghdaydyng esh ózgermegenine dýiim el kuә. Tipti, Jogharghy sot tóraghasy Jaqyp Asanov, jaqynda ghana, kýmәndi ister turaly statistikalyq mәlimetter eldi janylystyryp otyrghan jalghan aqparat dep te saldy. Al, búl myrza ózi «reformator» retinde tanylghan respublika prokuraturasyn basqarghan kezinde Darighanyng qyzy Rayhandy eki ret qabyldaghan jәne ony qoldaghan da bolatyn. Yaghni, sottardyng búl shiyki isi turaly qanyq. Áytse de, Jogharghy sottyng basshylyghyna auysqan son, Asanov myrza Rayhannan boyyn ala qashyp otyrghangha úqsaydy.
Elbasynyn aitqanyna onyng ózi taghayyndaghan shendileri senbegenimen, qarapayym «rayhandar» senedi. Sol senimdi arqalanyp, preziydenttin shaghyn kәsipkerlikti qoldau turaly ýndeulerin «ýkilep», óz isterin bastap ta ketip edi. Biraq, ayaghy nasyrgha shapty. Darigha Rayymqúlovanyng otbasy ýshin, әriyne. Kәzir zeynetker Darighanyng moynyna, sottardyn «solaqay» sheshimderining saldarynan, 4 million tenge qaryz ilingen. Reseydegi syrqat inisining (obyrgha shaldyqqan) kónilin súrap baru ýshin shekara asa almaydy. Jeke shotyndaghy 500 myng tenge de memleket paydasyna ótip ketti. Zeynetaqysynyng jartysyn aiyp-púldy tóleuge ústap qalady. Ketken shyghynyn memleket ótep bermeydi. Óitkeni, qúrylys salugha berilgen qújattardyng bәri zandy. Ol, ol ma! Ýstinen birneshe ret qylmystyq is qozghalyp, 76 jastaghy keyuanagha izdestiru salynghan. Tipti, el aldynda «jeksúryn» etu maqsatynda, búryndary meken etken Taldyqorghan qalasyndaghy kórshilerine deyin mәlimdeydi. Múny naghyz psihologiyalyq qysym demey kóriniz! Ol azday Resey azamatynyng aldynda qúldyq úrghan Atyrau qalasyndaghy sudiyalardyng sheshimi Rayymqúlovtar salghan ghimaratty tas-talqan etti (tómendegi suretterdi qaranyz).
Bir qyzyghy, oblys әkimshiligi de, prokuratura da Darighany qoldaghan bolatyn. Biraq, әkimshilik sot isine aralasa almaydy, prokuratura bolsa tabandylyq tanyta almaghan. Atyrau soty «qara qyldy» emes, qarapayym qazaq otbasynyn «qara qazanyn» «jardy». Sonda, «sot diyirmenin teris ainaldyryp» jibergen qanday batpan qúiryq degen oryndy saual tuyndaydy. «Jәbirlenushi» Resey azamaty Brajnikovanyn zansyz aryzyn qabyldatyp, Qazaqstan zandaryn óreskel buzugha kimning ókileti jetti eken?
Dәlel joq, kýmәn bar. Resey de irgeli memleket, óz azamattaryn jaqtap shyghady. Onyng ýstine, postkenestik aimaqta óz ýstemdigin jýrgizgisi keledi. Ony istep te otyr. Ol ýshin sebep bolar «Ruskiy miyr» de bar. Sondyqtan da, týrli «brajnikovalar» Qazaqstan zandarynan biyik túrady.
Al, Qazaqstan azamattaryn, qarapayym «rayhandardy» kim qorghaydy, Jaqyp myrza?!
Ashat Asan
Abai.kz