Biyl nauryzda Memleket basshysy «Preziydentting bes әleumettik bastamasy» atty Qazaqstan halqyna ýndeuin jariyalady. Elbasy búl baghdarlamany Parlamentting birlesken otyrysynda aitqan edi.

Onda әrbir otbasyna baspana aludyng jana mým­kindikterin beru, jalaqysy tómen júmys­shylardyng enbekaqysyn kóbeytu ýshin olar­dyng salyq jýktemesin azaytu, joghary bilim aludyng qoljetimdiligi men sapasyn art­tyryp, student jastardyng jataq­hanadaghy jagh­dayyn jaqsartu, shaghyn nesie kólemin kóbeytu, sonday-aq eldi gaz­ben qamtamasyz etu isin jal­ghastyru jónin­degi bastamalar qamtylghan.

Núrsúltan Nazarbaev jana әleu­mettik bastamalar qogha­mymyzdyng әleumettik birligin nyghaytugha jәne әrbir qazaq­standyqtyng әl-auqatyn ary qa­ray jaqsarta týsuge baghyt­talghanyn atap ótken edi.

– Biz býgin әleumettik janghyru jolynda jana, auqymdy qadam jasaugha dayynbyz. Búl – elding iygiligine ar­nalghan útymdy, sonymen qatar optiy­mistik joba. Órkendegen Qazaqstan – búl, eng aldymen, memleketi ózin qorghap, qol­daytynyn, qamqorlyq jasay­tynyn se­zinetin, tiyisinshe elin jan jýregimen sýietin, pat­riottyq tanytatyn ózderine senimdi adam­dardyng mekeni dep sanaymyn, – dedi Qazaqstan Preziydenti.

Mine, atalghan Ýndeude aitylghan birinshi bastama – azamattardy baspanamen qamtu mәselesi boldy. Búl maqsatta «7-20-25» baghdarlamasy úsynyldy. Biz býgin «7-20-25» baghdarlamasynyng jýzege asyrylu prosessine sholu jasaymyz.

Astana

2023 jylgha deyin elordada 10 million sharshy metr túrghyn ýy paydalanugha beriledi. Búl turaly býgin Ýkimetting selektorlyq rejimdegi otyrysynda  elordanyn  2019-2023 jyldargha arnalghan jinaqy qúrylysy jónindegi keshendi jospary jobasyn tanystyrghan Astana әkimi Baqyt Súltanov aitty.

«Ekonomika men salyq salynatyn baza ósimining kýtiletin qarqyny Jergilikti budjet kirisining 43,7 payyzgha, 355 mlrd tengege deyin úlghayyn qamtamasyz etedi. Astana qalasynan respublikalyq budjetke jyl sayynghy týsimder 14 payyzgha, 2018 jylghy 823 mlrd tengeden 2023 jyly 940 mlrd tengege deyin ósedi. Sonymen qatar, aldaghy 5 jyldyng ishinde elordanyng damuyna shamamen 6 trln tenge jeke investisiya salynady», - dedi qala basshysy.

Osylaysha, onyng dereginshe, 1 tenge memlekettik investisiyagha 4-5 tenge jeke kapital salynatyn bolady. Óz kezeginde, búl әleumettik jәne injenerlik infraqúrylymnyng kenenine, sonday-aq túrghyn ýy qúrylysynyng ósimine mýmkindik tughyzady.

«Aumaqtarda belsendi qúrylys salu 2023 jylgha deyin shamamen 10 mln sharshy metr túrghyn ýy engizilimin qamtamasyz etedi. Kóliktendiru dengeyining 8-9 payyzgha deyin jyl sayynghy úlghayyn eskere otyryp, 2023 jylgha deyin 121 shaqyrym jol, 2 jol airyghyn, 3 kópir, 1 jol ótpesin, 1 jer asty jolyn salu jәne 1 ainalma joldy ayaqtau josparlanuda. Kólik qanqasyn qúru elorda joldarynda kóliktik kollapstyng tuyndauyna jol bermeudi jәne qalanyng negizgi magistralidarynan 50 payyzgha jýktemeni tómendetuge mýmkindik beredi», -  dedi Baqyt Súltanov.

Almaty

Almatyda paydalanu merzimi ayaqtalghan eski ýilerding túrghyndaryn jana ýige kóshiru baghdarlamasy jalghasyp jatyr.

Býginde Almatyda «Kapitaldy qúrylys kompaniyasy» JShS  56 eski ýidi sýrip, 576 otbasyn jana baspanagha kóshirdi. Bolashaqta atalghan kompaniya 948 ýidi sýrip, 8912 pәterdi paydalanugha bermek.

Almaty әkimi atalghan baghytta júmysty jandandyru ýshin  jeke investorlardyng qarjysyn tartpaq. Qazirgi tanda Áuezov audany Sýleymenov kóshesindegi №18, 20, 22 ýilerdi kezen-kezenimen kóshiru bastaldy. Qazir atalghan ýiding 3 otbasy jana baspanagha kóship ýlgerdi. Qalghan túrghyndar baspananyng zandy iyesi ekendigin dәleldeytin qújattaryn tolyqtyrghan song kezen-kezenimen kóshetin bolady.

«Keybir túrghyndar úsynylghan sharttarmen kelispey, ýlken ýy talap etedi. Al búl kompaniyanyng shyghyndaryn arttyrady», - dedi «Almaty» әleumettik kәsipkerlik kooperatiyvining ókili, «Kapitaldy qúrylys kompaniyasy» JShS basshysy Múhit Ázirbaev.

Shymkent

Shymkent qalasynda alghashqy jarnany azaytu boyynsha pilottyq joba bastaldy. Oghan qosa, jana ýilerdi salugha qyruar qarajat bólindi.

«Baspana» ipotekalyq kompaniyasynyng basshysy Qayrat Altynbekovtyng aituynsha, Shymkent qalasynyng әkimdigimen arnayy kelisimshartqa qol qoyyldy. Oghan sәikes, qalagha qosymsha 20 mlrd tenge bólinedi.

«Ákimdik ol aqshagha «7-20-25» baghdarlamasy boyynsha shamamen 500 myng sharshy metr qosymsha túrghyn ýy (bir pәterding audany 60 sharshy metr bolsa, ol shamamen 8,3 myng pәter - avt.) salyp shyghuy tiyis. Sosyn biz «Jas arman» jәne «Qamqor baspana» atty jobalardy qolgha aldyq. Sonyng ayasynda jas otbasylar men budjettik sala qyzmetkerlerining alghashqy jarnasyn azaytu josparlanyp otyr. Ol ýshin jergilikti biylik osy sanattaghy azamattargha úzaqmerzimdi nesie beredi. Oghan prosenttik mólsherleme jýrmeydi. Mәselen, býginde «7-20-25» baghdarlamasynyng alghashqy jarnasy 20 prosentti qúraydy. Sonyng jartysyn jergilikti biylik subsidiyalaydy. Tizimdi әkimdikting ózi jasaydy. Qazirgi kezde Shymkent qalasynda pilottyq joba bastaldy. Oghan sәikes, qala әkimdigi 2 myngha juyq adamgha 2 mlrd tenge kóleminde subsidiya audaryp beredi», - dedi Q.Altynbekov Astanada ótken baspasóz mәslixatynda.

Al býginnen bastap «Baspana-Hiyt» atty jana ipoteka berile bastady. Oghan qaytalama naryqtan pәter satyp alugha bolady. Alghashqy jarnanyng kólemi ózgermeydi. Alayda prosenttik mólsherleme Últtyq bankting stavkasyna baylanysty bolady.

«Mәselen, Últtyq bankting bazalyq stavkasy 9 prosentti qúraydy. Oghan taghy 1,7 prosent qosylady. Osylaysha, «Baspana-Hiyt» baghdarlamasy boyynsha prosenttik mólsherleme 10,7 bolady. Ipotekanyng merzimi - 15 jyl. Al bastapqy jarnanyng mólsheri 20 prosent bolyp qala beredi», - deydi Q.Altynbekov.

Atyrau

Atyrau oblysynda ýsh myng pәterli 44 kópqabatty ýy salynady. Búl bastama oblystyng 2000 túrghynyna óz ýilerin arzan baghamen satyp alugha mýmkindik beredi. Túrghyn ýiding jalpy audany 172,6 myng sharshy metrdi qúraydy.

Atyrau oblysynyng әkimi Núrlan Noghaev, «Túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ basqarma tóraghasy Lәzzat Ibragimova jәne «Atyrau» ÁKK basshysy Marat Týsipqaliyev yntymaqtastyq turaly memorandumgha qol qoydy.

Búl kelisimshart boyynsha 2019 jyly tapsyrylatyn 297 pәterge arnalghan 4 nysannyng qúrylysy bastalady. Búdan basqa, Atyrau oblysynyng túrghyndaryn baspanamen qamtu ýshin birqatar memorandumdargha qol qoyyldy.

Atyrau oblysynyng әkimi Núrlan Noghaev aimaq halqyn   túrghyn ýimen qamtamasyz etu boyynsha jýrgizilip jatqan júmystar jóninde әngimeledi.

«Oblysta 3 myng pәterli 44 kópqabatty ýy salynady. Jyl sonyna deyin 2000 pәterge arnalghan 34 kópqabatty ýy paydalanugha beriledi. Ayta ketu kerek, «7-20-25» memlekettik baghdarlamasyna qyzyghushylyq tanytyp otyrghandar az emes. Jyl basynan beri 59 ótinim kelip týsken, onyng 34-i maqúldandy»,- dedi oblys әkimi.

Búdan basqa, jasalghan memorandumdar ayasynda «Núrsaya» yqsham audanynda 100 pәterlik túrghyn ýiler qúrylysy jýrgiziledi. Sonday-aq, «Núrly jer» baghdarlamasy boyynsha «Núrsaya» jәne «Bereke» audandarynda 21 túrghyn ýy salynady.

Odan bólek, «Núrly jer» baghdarlamasy ayasynda «Talghayran» yqshamaudanynda 80 jeke menshik ýy salynady. Olardyng audany 64 - 191 sharshy metr, ýiler bir jәne eki qabatty. 1 sharshy metrding túrghyn ýy baghasy - 120 000 tenge.

Sonymen birge, әleuetti satyp alushylar jer uchaskesin alu ýshin jergilikti әkimdikte tirkeude boluy tiyis.

«Núrly jer» baghdarlamasynyng qatysushysy atanyp, túrghyn ýidi satyp alu ýshin TQJB esebinde 20% bastapqy jarna bolsa, jetkilikti. Aytalyq, 1 bólmeli pәterding qúnyn 7 million tenge dep alsaq, onda depozitke 1,4 million tenge jinau kerek. Sodan keyin bank jenildetilgen nesiyeni jyldyq 5% mólsherlememen beredi»,-dep mәlimdedi Túrghyn ýy qúrylys jinaq bankining tóraghasy Lәzzat Ibragimova.

Aqtóbe

Elimizdegi «7-20-25» baghdarlamasy ayasynda Aqtóbe oblysynyng әkimdigi men «Baspana» ipotekalyq úiymy memorandumgha qol qoydy. Endi alqashqy jarna retinde baspana qúnynyng 10 payyzy jetkilikti.

Aqtóbege kelgen partiyanyng hatshysy Tamara Dýisenova býgin bes әleumettik bastama ayasynda atqarylyp jatqan júmyspen tanysty. Ári «Baspana» ipotekalyq kompaniyasy men oblys әkimdigi memorandumgha qol qoydy. Búl Aqtóbede qúny 2 milliard tenge bolatyn qosymsha túrghyn ýy paydalanugha beriledi degen sóz.

«Búl bizding halyq ýshin ýlken kómek. Negizinen búl baghdarlama boyynsha kópbalaly, ata-ananyng qamqorlyghynsyz qalghan jәne әleumettik jaghdayy nashar otbasygha kómek beriledi. Olardyng qatarynda memlekettik qyzmetkerler de bar»,- dedi oblys әkimi Berdibek Saparbaev.

Ayta keteyik, Últtyq bankke Qazaqstan boyynsha 26 milliard tengening ótinishi týsti. Onyng 18 milliard tenge bolatyn nesiyesi maqúldandy.

«Núr Otan» partiyasynyng tapsyrmasymen «Jas arman» jәne «Qamqor baspana» baghdarlamasy engizildi. Barlyghy 2 milliard tenge baspanagha berilip otyr. Búl adamdardyng baspanaly boluyna septigin tiygizedi»,- dedi «Baspana» ipotekalyq úiymynyng basqarma tóraghasy Qayrat Altynbekov.

Yaghni, Aqtóbe oblysynda baspana alugha niyetti adamdar endi pәter qúnynyng 10 payyzyn jinasa jetkilikti. Negizinen «7-20-25» baghdarlamasy ayasynda 88 ótinish maqúldandy.

«7-20-25» baghdarlamasy boyynsha Últtyq bank jәne ekinshi dengeyli bank filialdarymen júmys atqarylyp jatyr. Ónirde osy baghdarlama negizinde 24 myngha juyq azamat pәter alugha niyet bildirdi. Qazirgi kezde 1,6 milliard tengening aryzy qabyldanyp, qúny 730 million tenge bolatyn 88 aryz qanaghattandyryldy»,- dedi oblys әkimi Berdibek Saparbaev.

Qosymsha 150 milliard tenge bólindi

QR Investisiyalar jәne damu ministri Jenis Qasymbek «Baspana» ipotekalyq úiymy nesiyelik túrghyn ýy qúrylysyna 150 mlrd tenge somasynda óz ýlesin qosugha niyetti ekenin aitty.

«Býginde baspana qúrylysynda revoliverlik túrghyda, yaghny nesiyelik túrghyn ýige әrbir eki jylda 270 mlrd tenge ainalyp túrady. Endi osy baghdarlamagha Últtyq bankpen qúrylghan «Baspana» úiymy óz ýlesin qosugha niyetti. Atap aitqanda, osy ipotekalyq úiymy nesiyelik túrghyn ýy qúrylysy maqsatynda ónirlerge qosymsha 100-150 mlrd tenge bólu bastamasyn kóterdi. Songhy sheshimdi kompaniya qashan qabyldaytyndyghy turaly mәlimet mende joq. Alayda búghan deyin osynday úsynys jasalghan edi», - dep toqtaldy ministr.

J. Qasymbekting sózine qaraghanda, eger de osynday sheshim qabyldansa, onda aitarlyqtay qomaqty soma revoliverlik negizde túraqty týrde nesiyelik baspana qúrylysy naryghynda ainalymda bolady.

«Býginde Ýkimet 270 mlrd tenge bólude. Sonymen qatar, Últtyq bank tiyisti sheshim jasasa, onda «Baspana» úiymy da búl proseske qatysady. Atalghan soma aitarlyqtay qomaqty», - dedi vedomstvo basshysy.

Erghaly Berikúly

Abai.kz