بيىل ناۋرىزدا مەملەكەت باسشىسى «پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» اتتى قازاقستان حالقىنا ۇندەۋىن جاريالادى. ەلباسى بۇل باعدارلامانى پارلامەنتتىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا ايتقان ەدى.

وندا ءاربىر وتباسىنا باسپانا الۋدىڭ جاڭا ءمۇم­كىندىكتەرىن بەرۋ، جالاقىسى تومەن جۇمىس­شىلاردىڭ ەڭبەكاقىسىن كوبەيتۋ ءۇشىن ولار­دىڭ سالىق جۇكتەمەسىن ازايتۋ، جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارت­تىرىپ، ستۋدەنت جاستاردىڭ جاتاق­حاناداعى جاع­دايىن جاقسارتۋ، شاعىن نەسيە كولەمىن كوبەيتۋ، سونداي-اق ەلدى گاز­بەن قامتاماسىز ەتۋ ءىسىن جال­عاستىرۋ ءجونىن­دەگى باستامالار قامتىلعان.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاڭا الەۋ­مەتتىك باستامالار قوعا­مىمىزدىڭ الەۋمەتتىك بىرلىگىن نىعايتۋعا جانە ءاربىر قازاق­ستاندىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارى قا­راي جاقسارتا تۇسۋگە باعىت­تالعانىن اتاپ وتكەن ەدى.

– ءبىز بۇگىن الەۋمەتتىك جاڭعىرۋ جولىندا جاڭا، اۋقىمدى قادام جاساۋعا دايىنبىز. بۇل – ەلدىڭ يگىلىگىنە ار­نالعان ۇتىمدى، سونىمەن قاتار وپتي­ميستىك جوبا. وركەندەگەن قازاقستان – بۇل، ەڭ الدىمەن، مەملەكەتى ءوزىن قورعاپ، قول­دايتىنىن، قامقورلىق جاساي­تىنىن سە­زىنەتىن، تيىسىنشە ەلىن جان جۇرەگىمەن سۇيەتىن، پات­ريوتتىق تانىتاتىن وزدەرىنە سەنىمدى ادام­داردىڭ مەكەنى دەپ سانايمىن، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

مىنە، اتالعان ۇندەۋدە ايتىلعان ءبىرىنشى باستاما – ازاماتتاردى باسپانامەن قامتۋ ماسەلەسى بولدى. بۇل ماقساتتا «7-20-25» باعدارلاماسى ۇسىنىلدى. ءبىز بۇگىن «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ پروتسەسسىنە شولۋ جاسايمىز.

استانا

2023 جىلعا دەيىن ەلوردادا 10 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى. بۇل تۋرالى بۇگىن ۇكىمەتتىڭ سەلەكتورلىق رەجىمدەگى وتىرىسىندا  ەلوردانىڭ  2019-2023 جىلدارعا ارنالعان جيناقى قۇرىلىسى جونىندەگى كەشەندى جوسپارى جوباسىن تانىستىرعان استانا اكىمى باقىت سۇلتانوۆ ايتتى.

«ەكونوميكا مەن سالىق سالىناتىن بازا ءوسىمىنىڭ كۇتىلەتىن قارقىنى جەرگىلىكتى بيۋدجەت كىرىسىنىڭ 43,7 پايىزعا، 355 ملرد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايۋىن قامتاماسىز ەتەدى. استانا قالاسىنان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە جىل سايىنعى تۇسىمدەر 14 پايىزعا، 2018 جىلعى 823 ملرد تەڭگەدەن 2023 جىلى 940 ملرد تەڭگەگە دەيىن وسەدى. سونىمەن قاتار، الداعى 5 جىلدىڭ ىشىندە ەلوردانىڭ دامۋىنا شامامەن 6 ترلن تەڭگە جەكە ينۆەستيتسيا سالىنادى»، - دەدى قالا باسشىسى.

وسىلايشا، ونىڭ دەرەگىنشە، 1 تەڭگە مەملەكەتتىك ينۆەستيتسياعا 4-5 تەڭگە جەكە كاپيتال سالىناتىن بولادى. ءوز كەزەگىندە، بۇل الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمنىڭ كەڭەيۋىنە، سونداي-اق تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ وسىمىنە مۇمكىندىك تۋعىزادى.

«اۋماقتاردا بەلسەندى قۇرىلىس سالۋ 2023 جىلعا دەيىن شامامەن 10 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي ەنگىزىلىمىن قامتاماسىز ەتەدى. كولىكتەندىرۋ دەڭگەيىنىڭ 8-9 پايىزعا دەيىن جىل سايىنعى ۇلعايۋىن ەسكەرە وتىرىپ، 2023 جىلعا دەيىن 121 شاقىرىم جول، 2 جول ايرىعىن، 3 كوپىر، 1 جول وتپەسىن، 1 جەر استى جولىن سالۋ جانە 1 اينالما جولدى اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. كولىك قاڭقاسىن قۇرۋ ەلوردا جولدارىندا كولىكتىك كوللاپستىڭ تۋىنداۋىنا جول بەرمەۋدى جانە قالانىڭ نەگىزگى ماگيسترالدارىنان 50 پايىزعا جۇكتەمەنى تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، -  دەدى باقىت سۇلتانوۆ.

الماتى

الماتىدا پايدالانۋ مەرزىمى اياقتالعان ەسكى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىن جاڭا ۇيگە كوشىرۋ باعدارلاماسى جالعاسىپ جاتىر.

بۇگىندە الماتىدا «كاپيتالدى قۇرىلىس كومپانياسى» جشس  56 ەسكى ءۇيدى ءسۇرىپ، 576 وتباسىن جاڭا باسپاناعا كوشىردى. بولاشاقتا اتالعان كومپانيا 948 ءۇيدى ءسۇرىپ، 8912 پاتەردى پايدالانۋعا بەرمەك.

الماتى اكىمى اتالعان باعىتتا جۇمىستى جانداندىرۋ ءۇشىن  جەكە ينۆەستورلاردىڭ قارجىسىن تارتپاق. قازىرگى تاڭدا اۋەزوۆ اۋدانى سۇلەيمەنوۆ كوشەسىندەگى №18, 20, 22 ۇيلەردى كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشىرۋ باستالدى. قازىر اتالعان ءۇيدىڭ 3 وتباسى جاڭا باسپاناعا كوشىپ ۇلگەردى. قالعان تۇرعىندار باسپانانىڭ زاڭدى يەسى ەكەندىگىن دالەلدەيتىن قۇجاتتارىن تولىقتىرعان سوڭ كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشەتىن بولادى.

«كەيبىر تۇرعىندار ۇسىنىلعان شارتتارمەن كەلىسپەي، ۇلكەن ءۇي تالاپ ەتەدى. ال بۇل كومپانيانىڭ شىعىندارىن ارتتىرادى»، - دەدى «الماتى» الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كووپەراتيۆىنىڭ وكىلى، «كاپيتالدى قۇرىلىس كومپانياسى» جشس باسشىسى مۇحيت ازىرباەۆ.

شىمكەنت

شىمكەنت قالاسىندا العاشقى جارنانى ازايتۋ بويىنشا پيلوتتىق جوبا باستالدى. وعان قوسا، جاڭا ۇيلەردى سالۋعا قىرۋار قاراجات ءبولىندى.

«باسپانا» يپوتەكالىق كومپانياسىنىڭ باسشىسى قايرات التىنبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمدىگىمەن ارنايى كەلىسىمشارتقا قول قويىلدى. وعان سايكەس، قالاعا قوسىمشا 20 ملرد تەڭگە بولىنەدى.

«اكىمدىك ول اقشاعا «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا شامامەن 500 مىڭ شارشى مەتر قوسىمشا تۇرعىن ءۇي ء(بىر پاتەردىڭ اۋدانى 60 شارشى مەتر بولسا، ول شامامەن 8,3 مىڭ پاتەر - اۆت.) سالىپ شىعۋى ءتيىس. سوسىن ءبىز «جاس ارمان» جانە «قامقور باسپانا» اتتى جوبالاردى قولعا الدىق. سونىڭ اياسىندا جاس وتباسىلار مەن بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ العاشقى جارناسىن ازايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول ءۇشىن جەرگىلىكتى بيلىك وسى ساناتتاعى ازاماتتارعا ۇزاقمەرزىمدى نەسيە بەرەدى. وعان پروتسەنتتىك مولشەرلەمە جۇرمەيدى. ماسەلەن، بۇگىندە «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ العاشقى جارناسى 20 پروتسەنتتى قۇرايدى. سونىڭ جارتىسىن جەرگىلىكتى بيلىك سۋبسيديالايدى. ءتىزىمدى اكىمدىكتىڭ ءوزى جاسايدى. قازىرگى كەزدە شىمكەنت قالاسىندا پيلوتتىق جوبا باستالدى. وعان سايكەس، قالا اكىمدىگى 2 مىڭعا جۋىق ادامعا 2 ملرد تەڭگە كولەمىندە سۋبسيديا اۋدارىپ بەرەدى»، - دەدى ق.التىنبەكوۆ استانادا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليxاتىندا.

ال بۇگىننەن باستاپ «باسپانا-حيت» اتتى جاڭا يپوتەكا بەرىلە باستادى. وعان قايتالاما نارىقتان پاتەر ساتىپ الۋعا بولادى. العاشقى جارنانىڭ كولەمى وزگەرمەيدى. الايدا پروتسەنتتىك مولشەرلەمە ۇلتتىق بانكتىڭ ستاۆكاسىنا بايلانىستى بولادى.

«ماسەلەن، ۇلتتىق بانكتىڭ بازالىق ستاۆكاسى 9 پروتسەنتتى قۇرايدى. وعان تاعى 1,7 پروتسەنت قوسىلادى. وسىلايشا، «باسپانا-حيت» باعدارلاماسى بويىنشا پروتسەنتتىك مولشەرلەمە 10,7 بولادى. يپوتەكانىڭ مەرزىمى - 15 جىل. ال باستاپقى جارنانىڭ مولشەرى 20 پروتسەنت بولىپ قالا بەرەدى»، - دەيدى ق.التىنبەكوۆ.

اتىراۋ

اتىراۋ وبلىسىندا ءۇش مىڭ پاتەرلى 44 كوپقاباتتى ءۇي سالىنادى. بۇل باستاما وبلىستىڭ 2000 تۇرعىنىنا ءوز ۇيلەرىن ارزان باعامەن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تۇرعىن ءۇيدىڭ جالپى اۋدانى 172,6 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايدى.

اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعاەۆ، «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى» اق باسقارما توراعاسى ءلاززات يبراگيموۆا جانە «اتىراۋ» اكك باسشىسى مارات تۇسىپقاليەۆ ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى.

بۇل كەلىسىمشارت بويىنشا 2019 جىلى تاپسىرىلاتىن 297 پاتەرگە ارنالعان 4 نىساننىڭ قۇرىلىسى باستالادى. بۇدان باسقا، اتىراۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىن باسپانامەن قامتۋ ءۇشىن بىرقاتار مەموراندۋمدارعا قول قويىلدى.

اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعاەۆ ايماق حالقىن   تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار جونىندە اڭگىمەلەدى.

«وبلىستا 3 مىڭ پاتەرلى 44 كوپقاباتتى ءۇي سالىنادى. جىل سوڭىنا دەيىن 2000 پاتەرگە ارنالعان 34 كوپقاباتتى ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، «7-20-25» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعاندار از ەمەس. جىل باسىنان بەرى 59 ءوتىنىم كەلىپ تۇسكەن، ونىڭ 34-ءى ماقۇلداندى»،- دەدى وبلىس اكىمى.

بۇدان باسقا، جاسالعان مەموراندۋمدار اياسىندا «نۇرسايا» ىقشام اۋدانىندا 100 پاتەرلىك تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسى جۇرگىزىلەدى. سونداي-اق، «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا «نۇرسايا» جانە «بەرەكە» اۋداندارىندا 21 تۇرعىن ءۇي سالىنادى.

ودان بولەك، «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا «تالعايران» ىقشاماۋدانىندا 80 جەكە مەنشىك ءۇي سالىنادى. ولاردىڭ اۋدانى 64 - 191 شارشى مەتر، ۇيلەر ءبىر جانە ەكى قاباتتى. 1 شارشى مەتردىڭ تۇرعىن ءۇي باعاسى - 120 000 تەڭگە.

سونىمەن بىرگە، الەۋەتتى ساتىپ الۋشىلار جەر ۋچاسكەسىن الۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى اكىمدىكتە تىركەۋدە بولۋى ءتيىس.

«نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنىڭ قاتىسۋشىسى اتانىپ، تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الۋ ءۇشىن تقجب ەسەبىندە 20% باستاپقى جارنا بولسا، جەتكىلىكتى. ايتالىق، 1 بولمەلى پاتەردىڭ قۇنىن 7 ميلليون تەڭگە دەپ الساق، وندا دەپوزيتكە 1,4 ميلليون تەڭگە جيناۋ كەرەك. سودان كەيىن بانك جەڭىلدەتىلگەن نەسيەنى جىلدىق 5% مولشەرلەمەمەن بەرەدى»،-دەپ مالىمدەدى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ توراعاسى ءلاززات يبراگيموۆا.

اقتوبە

ەلىمىزدەگى «7-20-25» باعدارلاماسى اياسىندا اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمى مەموراندۋمعا قول قويدى. ەندى القاشقى جارنا رەتىندە باسپانا قۇنىنىڭ 10 پايىزى جەتكىلىكتى.

اقتوبەگە كەلگەن پارتيانىڭ حاتشىسى تامارا دۇيسەنوۆا بۇگىن بەس الەۋمەتتىك باستاما اياسىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىسپەن تانىستى. ءارى «باسپانا» يپوتەكالىق كومپانياسى مەن وبلىس اكىمدىگى مەموراندۋمعا قول قويدى. بۇل اقتوبەدە قۇنى 2 ميلليارد تەڭگە بولاتىن قوسىمشا تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى دەگەن ءسوز.

«بۇل ءبىزدىڭ حالىق ءۇشىن ۇلكەن كومەك. نەگىزىنەن بۇل باعدارلاما بويىنشا كوپبالالى، اتا-انانىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان جانە الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار وتباسىعا كومەك بەرىلەدى. ولاردىڭ قاتارىندا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر دە بار»،- دەدى وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ.

ايتا كەتەيىك، ۇلتتىق بانككە قازاقستان بويىنشا 26 ميلليارد تەڭگەنىڭ ءوتىنىشى ءتۇستى. ونىڭ 18 ميلليارد تەڭگە بولاتىن نەسيەسى ماقۇلداندى.

«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ تاپسىرماسىمەن «جاس ارمان» جانە «قامقور باسپانا» باعدارلاماسى ەنگىزىلدى. بارلىعى 2 ميلليارد تەڭگە باسپاناعا بەرىلىپ وتىر. بۇل ادامداردىڭ باسپانالى بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى»،- دەدى «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمىنىڭ باسقارما توراعاسى قايرات التىنبەكوۆ.

ياعني، اقتوبە وبلىسىندا باسپانا الۋعا نيەتتى ادامدار ەندى پاتەر قۇنىنىڭ 10 پايىزىن جيناسا جەتكىلىكتى. نەگىزىنەن «7-20-25» باعدارلاماسى اياسىندا 88 ءوتىنىش ماقۇلداندى.

«7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا ۇلتتىق بانك جانە ەكىنشى دەڭگەيلى بانك فيليالدارىمەن جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر. وڭىردە وسى باعدارلاما نەگىزىندە 24 مىڭعا جۋىق ازامات پاتەر الۋعا نيەت ءبىلدىردى. قازىرگى كەزدە 1,6 ميلليارد تەڭگەنىڭ ارىزى قابىلدانىپ، قۇنى 730 ميلليون تەڭگە بولاتىن 88 ارىز قاناعاتتاندىرىلدى»،- دەدى وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ.

قوسىمشا 150 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى

قر ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەك «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمى نەسيەلىك تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا 150 ملرد تەڭگە سوماسىندا ءوز ۇلەسىن قوسۋعا نيەتتى ەكەنىن ايتتى.

«بۇگىندە باسپانا قۇرىلىسىندا رەۆولۆەرلىك تۇرعىدا، ياعني نەسيەلىك تۇرعىن ۇيگە ءاربىر ەكى جىلدا 270 ملرد تەڭگە اينالىپ تۇرادى. ەندى وسى باعدارلاماعا ۇلتتىق بانكپەن قۇرىلعان «باسپانا» ۇيىمى ءوز ۇلەسىن قوسۋعا نيەتتى. اتاپ ايتقاندا، وسى يپوتەكالىق ۇيىمى نەسيەلىك تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ماقساتىندا وڭىرلەرگە قوسىمشا 100-150 ملرد تەڭگە ءبولۋ باستاماسىن كوتەردى. سوڭعى شەشىمدى كومپانيا قاشان قابىلدايتىندىعى تۋرالى مالىمەت مەندە جوق. الايدا بۇعان دەيىن وسىنداي ۇسىنىس جاسالعان ەدى»، - دەپ توقتالدى مينيستر.

ج. قاسىمبەكتىڭ سوزىنە قاراعاندا، ەگەر دە وسىنداي شەشىم قابىلدانسا، وندا ايتارلىقتاي قوماقتى سوما رەۆولۆەرلىك نەگىزدە تۇراقتى تۇردە نەسيەلىك باسپانا قۇرىلىسى نارىعىندا اينالىمدا بولادى.

«بۇگىندە ۇكىمەت 270 ملرد تەڭگە بولۋدە. سونىمەن قاتار، ۇلتتىق بانك ءتيىستى شەشىم جاساسا، وندا «باسپانا» ۇيىمى دا بۇل پروتسەسكە قاتىسادى. اتالعان سوما ايتارلىقتاي قوماقتى»، - دەدى ۆەدومستۆو باسشىسى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz