Sәrsenbi, 2 Qazan 2024
46 - sóz 5176 15 pikir 21 Aqpan, 2019 saghat 13:48

AQSh tyng Qytaygha qarsy argessiyasy kýsheydi

AQSh tyng әskery әue jәne teniz qorghanys kýshteri Qytaydy ainala qorshap otyr. AQSh pen Qytay arasyndaghy salmaqty kiykiljing 1979 jyly da oryn alghan bolatyn. Odan keyingi uaqyttarda AQSh pen Qytay arasy dәl qazirgi uaqyttaghyday shiyelenisken emes. 2016 jyly eki el arasyndaghy sauda sattyq boyynsha tauar ainalymy 560 milliard AQSh dollarynan asqan edi. 2017 jyly AQSh pen Qytay arasyndaghy sauda qarym qatynasy asa joghary dengeydi kórsetti. Búl soma 710,4 milliard AQSh dollaryn qúrady. Sonyng ishinde:
• elektroqúrylghylar — 146 mlrd dollar;
• mashiny bólshekteri — 110 mlrd dollar;
• jihaz ónimderi — 32 mlrd dollar;
• sporttyq zattar men oiynshyqtar — 26 mlrd dollar;
• plastmassa — 16 mlrd dollar;
• qyzmet kórsetu salasy — 17 mlrd dollaryn qúraghan.

Al apta sayyn eki el arasynda úshaqpen 110 reys bir birine attandyrylady eken. AQSh ta 120 mynday qytaylyq azamattar oqysa, Qytayda jýrgen AQSh azamattary 20 myngha jeter jetpes kórsetkishte eken. Qazirgi uaqytta múnyng barlyghy aitarlyqtay dәrejede tómendep ketti.

Donalid Tramptyng arnayy tapsyrysymen AQSh tarapynan Qytaygha 1300 tauar týrin ótkizbeu boyynsha búiryq kýshine endi. Býgingi kýni eki elding arasyndaghy kiykiljing asqynyp, sanksiyalyq soghystar men týrli sayasy әri halyqaralyq dengeydegi kiykiljinge alyp kelip otyr. AQSh pen Qytay arasynda IT tehnologiyalar salasyndaghy sanksiyalyq soghys jogharyda atalghan qarajattyng asa kóp bóligin menshiktedi. Búl salada Qytaydyng IT ónertabystaryn jymysqy jolmen úrlauy, avtorlyq qúqyqty óreskel búzuy әshkerelenip, asa mol qarajattan qaghyldy. AQSh ózining IT salasyndaghy kóptegen óndirisin Malayziyagha, Singapurge, Ýndistangha, Vietnamgha filialdaryn salyp, kóshirip jatyr.

Qytayda oryn alghan jaghdaydan keyin qytaylyq alyp kompaniyalar AQSh tyng sauda ministrlikterine ótinish jazumen toqtady. Kiykiljing múnymen toqtaghan joq. AQSh Qytaydyng ishki sayasatymen oryn alyp jatqan jazalau lagerlerdegi jazalau sharalaryn, adam qúqyqtarynyng taptaluy eshqanday halyqaralyq qúqyqtyq normalargha say emes dep aiyptap otyr. Qytayda dәl qazirgi uaqytta kammunisttik últshyldyq diktatura ornap, ózge últtardyng qúqyn taptap, ómirlerine qauip tóndirip jatyr. Onyng ishinde bizding etnikalyq qazaqtarymyz da bar. Kóptegen sayasy ýirenu lagerleri júmys jasap jatyr.
Imperiyalyq mýdde әlemdi bóliske salghan imperiyanyng bәrine tәn tarihy qúbylys.

AQSh taraby dәl qazirgi uaqytta Qytaydy jan jaqtan qorshap, әskery әue kýshteri men teniz qorghanys kúshterin Ýndi múhity men Tynyq múhity araldaryna, Tayvan araldaryna, Avstraliya, Japoniya, Filippiyn, Indoneziya, Gong Kong jәne Ontýstik Qytay tenizderi aimaqtaryna, qúrlyq bóliginde Aughanstan men Pakistanda qonystandyrghan. Áskery bazalardy óz araldaryna qondyrugha rúqsat bergen elderding barlyghy AQSh tyng ústanymyn qoldap otyr. Osydan biraz búryn da Filippinning araldaryna «Ruzvelit» atty soghys laynerleri men jýzdegen bombalaushy úshaqtaryn alyp kelgen.

Búl AQSh tyng Aziya qúrlyghyndaghy ýlken imperiyalyq mýddesining iske asatynyn kórsetip otyr. Jaghdaydyng qalay ayaqtalaryn uaqyttyng ózi kórseter.

Bekbolat Qarjannyng facebook paraqshasynan

Abai.kz

15 pikir